De ferzje fan 17 feb 2016 om 21.29 wizigje Yn 'e Wâlden (oerlis \| bydragen) 10.424 edits No edit summary ←Toan eardere ferskillen		De ferzje fan 15 okt 2016 om 15.18 wizigje weromsette Ieneach fan 'e Esk (oerlis \| bydragen) Rjochte-útfurders, Behearders 234.048 edits L red hiele side + oanf Neikommende ferskillen →
Rigel 1: [[~~Ofbyld~~File:John William Waterhouse - Magic Circle.JPG\|right\|thumb\|~~250px~~200px\|Tsjoenderij ôfbylde op in [[skilderij]] fan [[John William Waterhouse]].]] '''Tsjoenderij''' is it leauwen yn it (eigen of oarmans) fermogen ta [[boppenatuerlik]]e feardichheden en it praktisearjen fan dy feardichheden troch beskate [[ritueel\|rituëlen]] of geheime [[esotearyske kennis]]. Tsjoenderij wurdt gauris betize mei [[magy]], mar dat berêst op in misbegryp. Magy is nammentlik eins spesifyk it eksploitearjen fan boppenatuerlike krêften by it yn 'e praktyk bringen fan tsjoenderij. In persoan dy't tsjoenderij ferrjochtet, wurdt in [[tsjoender]] of in [[tsjoenster]] neamd, of, meast by [[frou]]lju, in [[heks (mytysk wêzen)\|heks]]. It begryp '''hekserij''' is [[synonym]] mei tsjoenderij, mar hat oer it algemien in negativere lading. It yn 'e praktyk bringen fan in beskate foarm fan tsjoenderij wurdt it dwaan of útsprekken fan in '''betsjoening''' of '''tsjoen''' neamd. '''Tsjoenderij''' is it brûken fan alderhanne boppenatuerlike of magyske krêften troch in [[tsjoenster]]. It begryp wurdt tsjintwurdich ek wol oantsjut mei [[wikka]] of [[sjamanisme]] en kin it bêst omskreaun wurde as in besykjen om wat foarfalle kin yn de wrâld te beynfloedzjen. == ~~Skiednis~~ Beskriuwing== Tsjoenderij is in tige yngewikkeld konsept, dat fan [[kultuer]] ta kultuer en fan [[maatskippij]] ta maatskippij yn krekte betsjutting ferskilt, en sadwaande dreech is om persiis te definiëarjen. Oannames oer de betsjutting fan 'e term dy't oer de grinzen fan kultueren hinne rikke, moat dêrom foarsichtich mei omgien wurde. Faak ferfollet tsjoenderij in [[divinaasje\|foarsizzende]] of [[medisinen\|medisinale]] rol, en by net-[[wittenskip]]like kultueren wurdt it faak opfet as in ûnderdiel fan 'e pleatslike ([[sjamanisme\|sjamanistyske]]) [[religy]], benammen as dy yn in [[magy]]sk wrâldopfetting pleatst wurde kinne. Doelen fan tsjoenderij rinne sterk útinoar en kinne ferskille fan genêzing fan siken oant de bedoeling om tsjinstanners út 'e wei te romjen. It leauwen yn tsjoenderij en it útfieren fan ferskate magyske rituelen wie yn it ferline rûnom bekend. Sawol by de âlde [[Egypte\|Egyptners]] as yn [[Babyloanje]] waard troch preesters oan tsjoenderij dien. En ek yn it iere [[heidendom\|heidenske]] leauwen fan de [[Germanen]] hie it in grutte betsjutting. ==Skiednis== Mei de opkomst fan it [[kristendom]] waard yn [[Jeropa]] troch de [[Tsjerke]] de tsjoenderij strafber steld, omdat it yn de [[bibel]] ferbean wurdt. Yn de [[Midsiuwen]] waarden troch de [[Ynkwisysje]] de meidoggers oan tsjoenderij ferfolge en bedarren ferskate froulike en manlike tsjoenders op de brânsteapel. It leauwen yn it bestean fan tsjoenderij en yn 'e wurking fan ferskate [[magy]]ske [[ritueel\|rituëlen]] kaam yn it ferline rûnom foar. Sawol by de âlde [[Egypte\|Egyptners]] as yn [[Mesopotaamje]] waard troch [[preester]]s oan tsjoenderij dien. Ek yn it [[heidendom\|heidenske]] leauwe fan 'e [[Germanen]] hie it in grutte betsjutting. Mei de opkomst fan it [[kristendom]] waard yn [[Jeropa]] troch de [[Roomsk-Katolike Tsjerke]] de tsjoenderij strafber steld, om't it bedriuwen derfan yn 'e [[Bibel]] ferbean wurdt. Nettsjinsteande dat nimt tsjoenderij, sij it net ûnder dy namme, ek in wichtich plak yn it [[roomsk-katolisisme\|roomske]] leauwe yn, bgl. by it [[hillich jûnsmiel]], wêrby't otterdokse roomsen leauwe dat de [[hosty]] yn harren mûle letterlik feroaret yn it fleis fan [[Jezus Kristus\|Kristus]]. Yn 'e [[Midsiuwen]] en oant fier yn 'e [[Renêssânse]] waarden troch de [[ynkwisysje]] lju ferfolge dy't har skuldich makke hawwe soene oan tsjoenderij, en bedarren ferskate [[frou]]like sawol as [[man (sekse)\|manlike]] tsjoenders op 'e [[brânsteapel]], benammen ûnder de beruchte [[hekseferfolging]]s. Yn 'e hjoeddeistige Westerske kultuer komt tsjoenderij benammen foar as ûnderdiel fan 'e [[mytology]], de [[folkloare]] en beskate [[literatuer\|literêre sjenres]], lykas [[mearke]]s en [[fantasy (sjenre)\|fantasy]]. De [[modern heidendom\|moderne heidenske]] [[religy]] fan 'e [[wikka]] neamt himsels wol 'moderne hekserij', mar nettsjinsteande dat hat it net folle mear mei tsjoenderij of hekserij yn 'e tradysjonele sin fan it wurdt te krijen as de measte oare Westerske [[godstsjinst]]en. ~~== Magyske hannelingen ==~~ ~~Ofhinklik fan de tsjoender kin in soad hannelingen dien wurde, bygelyks it dwaan fan:~~ * [[rituelen]], * [[beswarrings]], * kontakt sykje mei [[natuergeasten]], * [[pindelje]], * [[wichelroede]]-rinne▼ * [[Tarot]]-kaarten lizze, * it brûken fan [[hieljende krûden]]. ==Foarmen fan tsjoenderij== ~~<br />~~ Bekende foarmen dy't tsjoenderij oannimme kin, binne: ~~It doel fan de tsjoenderij kin ferskillend wêze. It giet fan it better meitsjen fan siken oant it (op magyske wize) tabringen fan skea oan oaren.~~ * it útsprekken fan [[beswarring]]s of [[folk (magy)\|flokken]] * it kontakt sykjen mei [[natoergeast]]en of de [[geast]]en fan 'e ferstoarnen * [[pindeljen]] ▲* [[wichelroede]]-~~rinne~~rinnen * it brouwen fan in [[toverdrank]] * it lizzen fan [[tarot]]kaarten * [[nekromantyk]] (it oproppen fan 'e deaden) == Sjoch ek == * [[~~Wikka~~magy]] * [[sjamanisme]] * [[heidendom]] {{boarnen\|boarnefernijing= ~~== Eksterne keppelings ==~~ Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/Witchcraft ''Notes'', ''References'' en ''Further reading'', op dizze side]. * [http://www.hydrangeaonline.nl/index.php?pagina=showpagina&subcategorieid=1&categorieid=2 Wat docht in heks?] ---- * [http://www.wicca.karthigai.com The Wonders Of Wicca] Ynformaasje oer tsjoenderij en wikka. {{commonscat\|Witchcraft}} }} [[Kategory:Tsjoenderij\| ]] [[Kategory:Antropology]] [[Kategory:Mytology]] [[Kategory:Okkultisme]] [[Kategory:Byleauwe]] [[Kategory:Folkloare]] [[Kategory:Religy]]

Tsjoenderij: ferskil tusken ferzjes