Hessel fan Martena: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
No edit summary
L in oantal lytsere wizigings en ferbeterings ynfierd. Ynhâld is betrouwber.
Rigel 1:
'''Hessel fan Martena''' ([[BitgumKoarnjum]], ±[[1460]] - [[Roados]], augustus [[1517]]) wie in Fryske [[haadling]]. Troch syn tiidgenoaten waard hy beskôge as dejingeien fan dejingen dy't Fryslân ferrette oan de hartoch fan Saksen dêr'twêrmei in ein troch kaam oan de [[Fryske Frijheid]] en de [[Saksentiid]] útein sette.
{{twifel}}
'''Hessel fan Martena''' ([[Bitgum]], ±[[1460]] - [[Roados]], [[1517]]) wie in Fryske [[haadling]]. Troch syn tiidgenoaten waard hy beskôge as dejinge dy't Fryslân ferrette oan de hartoch fan Saksen dêr't in ein troch kaam oan de [[Fryske Frijheid]] en de [[Saksentiid]] útein sette.
 
== Skiednis ==
Hessel fan Martena waard berne yn in ferneamd Frysk laach út [[Koarnjum]] dat de [[states en stinzen|state]] Ter Horne bewenne yn [[Bitgum]]. Hy troude my de rike [[Both fan Hottinga]], waans famylje in protte te sizzen hie yn [[Frjentsjer]]. Ut dit houwelik waarden fjouwer dochters berne, Jel, Luts, Cnier en Foockel.
 
Yn Hessel fan Martens tiid, de tiid fan de [[Fryske Frijheid]] hienen de rike famyljes, de saneamde [[haadling]]en it yn de Fryske lannen foar it sizzen en regelen bestjoer en rjochtspraak. By gebrek fan in sintrale machthawwer ûntstienen lykwols ek hieltyd wapene konflikten ûnderinoar omdat eltse haadling besocht om de eigen macht út te wreidzjen op kosten fan de buorman-haadling. Foar it sljochtsjen fan skelen bestiene ynearsten strange regels, mar op de ein fan de [[15e iuw]] ferhurde de wize fan striden en naam it brûken fan geweld bûtenproporsjoneel ta. Ek Hessel hie hjir mei te krijen. Syn state te [[Bitgum]] waard platbaarnd en hy moast syn taflecht sykje yn [[Frjentsjer]].
 
Mei in oantal [[Skieringers|Skieringske]] haadlingen hat Hessel socht nei wizen om de frede werom te krijen. Neffens harren bestie der mar ien oplossing, der moast in sintraal gesach komme yn Fryslân en wie [[Albrecht fan Saksen]] wie hjirfoar de geskikte kandidaat. Sy sochten kontakt mei him en yn [[1498]] waard Albrecht by it [[Ferdrach fan Snits]] offisjeel erkend as Hear fan [[Westergoa]], [[Eastergoa]] en de [[Sânwâlden]].
 
Syn bân mei Albrecht fan Saksen joech Hessel gjin wynaaien. Hy fertsjinne der goed by. Troch de hartoch fan Saksen wie Hessel belêste mei it ynbarren fan belêstingen, dêr't it net altyd sêftsinnich by om en ta gong. Hessel helle foar de hartoch in protte jild op en waard beleanne mei in prottesoad grûnbesit.
 
Yn [[1515]] waarden de Fryske gebieten troch de Saksen ferkocht oan de lettere keizer [[Karel V fan it Hillige Roomske Ryk|Karel V]] en wie Hessel syn rol útspile. Hy luts him werom en besleat in beafeartsreis te meitsjen nei [[Jeruzalim]]. Op de weromreis kaam er te ferstjerren op it eilân [[Roados]]. Fan dizze reis is in ferslach bewarre bleaun.
 
==Ferrieder fan Fryslân==
Meastepart fan Hessel syn tiidgenoaten hawwe him beskôge as dejinge dy't Fryslân oan de Saksen ferkocht hat en ek troch guon eardere skiedskriuwers is er lettereletter bestimpele as in lânferrieder. Tsjintwurdich is der mear wurdearring foar syn optreden yn de skiednis. De Fryske Frijheid wie yn de tiid fan Hessel ferwurden ta in efterhelle systeem dat allinnich noch mar late ta fierdere út 'e foegen skuorre fan de maatskippij en hat Hessel troch syn tadwaan frede brocht. Lykwols hat er mei syn died de Saksen nei Fryslân helle, dêr't de skiednisline fan Fryslân foar altyd troch feroare.
It portret der´t lang fan tocht is dat it Hessel fan Martena wie, wurdt no neamt `it portet fan in ûnbekende man`. De datearring en de Eastjeropeesk oandwaande klaaiïng makket it ûnwierskynlik dat it om Hessel giet.
 
== OarWenning ==
Yn Frjentsjer stiet de ''Martenstins'', in stêdskastiel dat troch himHessel bouwe litten waardhat yn [[1506]] en dêr't tsjintwurdich it [[Museum Martena]] yn fêstige is.
[[Ofbyld:Hessel van Martena.jpg|thumb|150px|<small>Johann Ludwig Hektor von Isolani / "Hessel fan Martena"</small>]]
==It portret==
It by dit artikel ôfbylde portret, dat al iuwen yn de Martenstins hinge hat, waard yn 1839 foar it earst beneamd as dat fan Hessel fan Martena. Yn 2009 die út ûndersyk fan Museum Martena bliken dat it Hessel lykwols net wêze koe. Yn maaie 2010 waard de portretearre persoan troch útjouwer en [[bibliofyl]] Manfred Nippen út Frjentsjer identifisearre as [[Johann Ludwig Hektor von Isolani]] (1586-1640), kommandant fan de [[Kroaasje|Kroatyske]] lichte kavalery yn de [[Tritichjierrige Oarloch]].<ref>Ljouwerter Krante, 27 maaie 2010. Side 17, ''PotretPortret Hessel van Martena is Cyprioot''</ref><ref>Sjoch hjir foar syn biografy: [http://de.wikipedia.org/wiki/Johann_Ludwig_Hektor_von_Isolani]</ref>
 
{{boarnen|boarnefernijing=
* O. Vries e.o., ''De Heeren van den Raede. Biografieën en groepsportret van de raadsheren van het Hof van Frieslad'', 1499-1811, side 184-186.
*[[Ljouwerter Krante]] fan 15 maaie 2009, Freed, side 6-7.
<references/>
Rigel 30:
{{DEFAULTSORT:Martena, Hessel fan}}
[[Kategory:Haadling]]
[[Kategory:Persoan berne yn BitgumKoarnjum]]
[[Kategory:Skiednis fan Fryslân]]