Wikipedy

Feodalisme: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
Yn 'e Wâlden (oerlis | bydragen)
10.424 edits
No edit summary
L red
Rigel 1:
'''LienstelselFeodalisme''', ofek wol it '''feodaliteitlienstelsel''' neamd (it wurd is komt fan it [[Latyn]]ske ''feodum'' dat 'hearlikheid' of 'lien' betsjut) is in begryp yn de [[skiedniswittenskip|skieds-]] en [[rjochtswittenskip]] en yn de [[sosjale wittenskippen]] dêr't in [[maatskippij|maatskiplike oarder]] mei oantsjutten wurdt. It giet om it yn lien jaan fan gebieten dêr't de ûnderlinge ferplichting ta [[trou]], bystân en it beteljen fan skattingen[[skatting]]s tsjinoer stiet.
 
== Untstean ==
[[File:Rolandfealty.jpg|thumb|Roland swart trou oan [[Karel de Grutte]]<br><small>yllustraasje út in manuskript mei in ''chanson de geste''</small>]]
It feodalisme ûntstie yn de lette [[Romeinske ryk|Romeinske tiid]] doe't de oerheid en de stêden hieltyd mear yn ferfal rekken, en de befolking twongen waard, om, yn ruil foar har frijheid, stipe te freegjen fan de lâns-[[eallju]] foar feiligens. It kaam ta folle waaksdom ûnder de [[midsiuwen]]. Skaaimerk foar dizze maatskippij wie, dat it bewâld grûne wie op in persoanlike bân tusken in "hear"'''lienhear''' en in "man"'''lienman'''. De manlienman wie ''de [[fazal'']] fan de hearlienhear en moast de lienhear dêrom '''hulde dwaan'''. HyDat woe sizzen dat er ferplichte wie ferplichtta bepaaldein tsjinstenpublyklike teûnderwerping dwaanoan foar'e synlienhear hearen it ferrjochtsjen fan beskate tsjinsten foar dyselde (benammen kriichstsjinsten[[kriich]]stsjinsten). De hear joech him as beleanning in "'''lien"''' (''feodum'') dat meastentiids út in stik lân bestie, en dêr't de fazal de opbringst fan foar de eigen libbensûnderhâld brûke mocht.
 
Ut de fazallen fan de kening hawwe harren letter de foarsten fan de machtige liensteaten ûntwikkele. De gebieten dêr't dy fazallen oer hearsken waarden ''hearlikheden'' neamd. De grutste en machtichsten dêrfan, dêr't letter steaten út fuortkommen binne, hieten ''lânshearlikheden''. Ynearsten wie it sa dat as in fazal ferstoar, syn lien tebek gie nei syn hear. It waard lykwols wenstich, dat de hear de âldste soan fan syn fazal ek mei it lien beliende. Dêrtroch waarden de lienen erflik, wat de ûntaarding fan it feodale stelsel ta gefolch hie. It lien waard as in rjochtmjittich besit beskôge fan de fazal en de persoanlike bân tusken hear en fazal rekke op de eftergrûn. By dat proses besochten de fazallen ûnôfhinklik te wurden. Yn Frankryk is dat stribjen misleare, yn Dútslân late it ta de folsleine ûntbining fan it Ryk. Wol slaggen de grutte Dútske fazallen deryn harren eigen fazallen te ûnderdrukken.
Rigel 14:
 
[[Kategory:Midsiuwen]]
[[Kategory:Polityk]]
[[Kategory:Lienwurd út it Latyn]]
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Feodalisme"