Wikipedy

Binnenstêd (Snits): ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
Mysha (oerlis | bydragen)
5.138 edits
→‎Lizzing en berikberheid: Ik haw de wiken oars dellein.
Mysha (oerlis | bydragen)
5.138 edits
Ik haw wat dingen oanpast dy al wat oars wienen.
Rigel 2:
De '''Binnenstêd''', statistysk ''Snits binnen de grêften'', is in histoaryske wyk binnen de [[Snits (stêd)|stêd Snits]]. De wyk telt (in 2008) 1020 ynwenners en hat in oerflak fan 28 [[hektare]] (wêrfan 1 hektare wetter).
 
DeGâns hielede Binnenstêd is oansteld asin [[beskerme stedgesicht]].
 
== Lizzing en berikberheid ==
Rigel 12:
 
== Histoarje en bebouwing ==
Sjoch ek: [[{{sjochek|namme=Skiednis fan Snits]]}}
 
=== Oarsprong ===
[[Ofbyld:Blaeu_1652_-_Sneek.jpg|thumb|''Snits anno 1652, de hjoeddeiske Binnenstêd.'']]
[[Ofbyld:Blaeu_1652_-_Sneek.jpg|thumb|''Snits anno 1652, de huidige Binnenstad.'']]De binnenstêd leit op in âlde lântonge fan de [[Middelsee]]. It is de âldste wyk fan Snits en foarmet it hert en de oarsprong fan de stêd . De bebouwing fan de binnenstêd konsintrearret him om de [[Grutte- of Martinytsjerke]] dy't op in [[terp]] stiet. De earste stedsfoarming giet werom oant de 11e iuw. Yn [[1295]] wie yn dat gebiet in grutte stedsbrân. De binnenstêd waard, nei it offisjeel ferkrijen fan [[stedsrjochten]] yn [[1456]], yn [[1492]] as earste stêd yn Fryslân folslein ommuorre. In soad gebouwen yn de binnenstêd bringe dizze bloeiperioade as hannelsstêd yn it ûnthâld, dy't oant ± [[1550]] duorje soe en fan Snits in hannelsstêd meitsje soe. As ien fan de pear dielen fan dizze ommuorring is de [[Wetterpoarte (Snits)|Wetterpoarte]] behâlden bleaun.
De binnenstêd leit op in âlde lântonge oan de [[Ie]]. It is de âldste wyk fan Snits en foarmet it hert en de oarsprong fan de stêd . De bebouwing fan de binnenstêd konsintrearre him om de [[Martinytsjerke (Snits)|Martinytsjerke]] dy't op in [[terp]] stiet, oan ít súdein fan de sânrich. De earste stedsfoarming giet werom oant de 11e iuw.
 
Snits hat ferskate grutte stêdbrânen hân, mar de brân fan [[1295]] wie bysûnder om't yn de ferslachjouwing foar it earst skreaun waard oer "it stêdke Snits". Yn stêdbaarnen gong neffens lettere boarnen in part fan de stêdsdokuminten teloar, dat earst mei't [[Karel V]] ýn [[1523]] de stêd op 'e nij stêdsrjochten joech, koe Snits him offisjeel wer stêd neame. ^Dy stêdsrjochten waarden daalks brûkt om de stêdwâlen te fersterken mei in muorre. Sa waard wat no de Binnenstêd is in folslein ommuorre stêd, as ienige stêd yn Fryslân. Fan de wâlen binne noch in pear lytse stikken oer; fan de muorre is allinnich de [[Wetterpoarte (Snits)|Wetterpoarte]] oerbleaun.
 
Yn [[1456]] hie Snits in [[stêdboek]] oannaam, wat it begjin fan in bloeiperioade as hannelsstêd wie, dy't oant ± [[1550]] duorje soe en fan Snits in hannelsstêd meitsje soe. In protte gebouwen yn de Binnenstêd hâlde dy perioade yn it ûnthâld.
 
=== 17e-20e iuw ===
De binnenstêd bloeide yn de 17e en 18e iuw opnij op troch de goede ferbinings. De [[Súdwesthoeke]] oriïntearre him benammen op de stêd en toanoanjouwende keap-, en ambachtsllju bouden harren wen- en bedriuwsgebouwen oan de binnengrêften. De pânen út de 17e iuw binne meastfaak werkenber oan harren [[topgevel|topgevels]], de gebouwen út de 18e iuw oanhawwe harrenfaak [[Neoklassisisme|neo-klassistyske]] [[listgevel|listgevels]], mar sokke gevels wienen sa populêr dat ek âldere gebouwen yn dy 18de en 19de ieu faak sa'n nije gevel krigen. Letter yn de 19e iuw nom de [[Eklektisisme|eklektysk]]e bouwstyl de oerhân, ûnder lieding fan arsjitekt [[Albert Breunissen Troost]]. Letter folgen gebouwen van [[Neogotyk|neogoatyske]] en [[Neorenêssânse|neo-renêssânsestyl]] fan de hân fan [[Nicolaas Molenaar]]. In soad fan dizze gebouwen foarmje mei de Grutte- of [[Martinytsjerke]] en de [[Stedsgrêft (Snits)|stedsgrêften]] noch altiten it hjoeddeiske byld fan de Snitser binnenstêd.
 
=== Strjitnammeferklearring ===
Line 26 ⟶ 32:
! Strjitnamme !! Ferneaming
|-
| BadhûsgrêftBaaihûsgrêft || Nei it dêr earder steande [[badhûsbaaihûs]]
|-
| Bolwurk || Nei oerbliuwsels fan de ferdigeningswurken fan de stêd
Line 34 ⟶ 40:
| Galigastrjitte en -promenade || Nei it laach [[Galiga (laach)|Galiga]], dat in [[stins]] bewenne op de hoeke fan it Liuwenburch en de Galigastrjitte
|-
| [[Grutsân (Snits)|Grutsân]] en [[Lytssân (Snits)|Lytssân]] || Nei gedachten nei [[saansân]], en/ofom't [[sont (wetter)|sont]]de (nauweiggen trochgonggjin tuskenboude brederestienen wetterskaaien (ferbastering)wienen.
|-
| Harinxmakaai || Nei bekend Snitser [[Harinxma|laach]]
|-
| [[Lytssân (Snits)|Lytssân]] || Nei it ''Sân'', it wetter troch de stêd; it oarpsronkelike ''Sân'' waard ''Grutsân''.
|-
| Liuwenburch || Nei de dêr steande eardere stins fan [[Louw Donia]] ([[famyljewapen]] Donia's is in reade [[Liuw (heraldyk)|liuw]])
Line 44 ⟶ 52:
| Skarnestrjitte || Nei it [[Aldfrysk|âldfryske]] wurd [[skarn (geografy)|scharn]], dat ôfsluten hoeke betsjut
|-
| SuupmerkSupemerk || Nei ferkeaplokaasje fan [[sûpe]] (yn it [[Snitsersk]] ''Suupmerk'' nei it wurd ''suup'',; foarhinne Potsstrjitte en Finkenburch)
|-
| Waachplein || Nei de [[Waach (Snits)|waachgebouwen]], fermeatigeferneatige troch de [[Dútske besetting fan Nederlân|Dútsers]] op [[15 april]] [[1945]] by de úttocht fan Dútske troepen
|}
 
== Winkelje en útgean ==
In de wyk binne de grutte winkelstrjitten fan Snits, wêrûnder it Easterdyk, de Wide Burchstrjitte en it Skiepmerkplein. Ek it útgeanslibben is yn dizze wyk konsintrearre. Om de Merkstrjitte en Lytse Tsjerkestrjitte binne ferskteferskate kafeekes en klups te finen
 
=== Weromkommende eveneminten ===
JierliksAlle jierren wurde der yn de binnenstêd in soad eveneminten organisearre:
{| class="wikitable"
|-
Line 69 ⟶ 78:
 
== Gerjocht en polityk ==
Yn de Binnenstêd sit ek de rjochtsprekkende- en bestjoerlike macht,: tit [[KantongerjochtStêdhûs fan Snits|KantongerjochtStêdhûs]] en gemeentehûs fan Súdwest-Fryslân. Oant it [[Stêdhûsbejin fan de 21ste ieu stie oan de Merkstrjitte ek it [[Kantongerjocht Snits|StêdhûsKantongerjocht]].
 
Yn de begjinjierren fan dizzede 21ste iuw is de Gemeente Snits begûn oan in werynrjochtingsprojekt foar de wyk. By dit project wurdt ûnder mear de riolearring, it strjitmeubilêr, de strjitferljochting en bestratingde strjitfluorring ferfongferfongen.
 
<gallery>
Ofbyld:Sneek-gracht.jpg|''De grêftIt Lytssân mei de Stêdsgrêft''.
Ofbyld:Sneek_Stadsgracht_2008.jpg|''DielDe fanStêdsgrêft'' by de stêdsgrêft''[[Keningsbrêger]].
Ofbyld:Sneek,_watergate.jpg|''De wrâldferneamde Wetterpoarte''.
Ofbyld:Sneek, Sint-Martinuskerk.jpg|''Sint Martinustsjerke''.
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Binnenstêd_(Snits)"