Wikipedy

Nij-Meksiko: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
red hiele side + oanf
Rigel 1:
{{Amerikaanske steat
{{AmerikaanskeSteat |
| namme = Steat Nij-Meksiko <br><small>''State of New Mexico<br'' <small>(Ingelsk)</small><br> ''Estado de Nuevo México'' <small>(Spaansk)</small></small>
| flagge = [[OfbyldFile:Flag of New Mexico.svg|140px|Vlag van New Mexico125px]]
| vlagartikelwapen = Vlag[[File:Great seal of the state vanof New Mexico.png|60px]]
|biedwurd = '''''Crescit eundo''''' <br>([[Latyn]], "Geandewei wurdt it grutter")
| wapen =
|lânkaart = [[File:New Mexico in United States.svg|250px]]
| bijnaam = Land of Enchantment▼
|ôfkoarting = NM
| kaart = [[Ofbyld:Map of USA NM.svg]]
|status (jier) = [[Amerikaanske steaten|steat]] ([[1912]])
| Haadstêdhaadstêd = [[Santa Fe (New MexicoNij-Meksiko)|Santa Fe]]
| gouverneur = [[Bill Richardson]]
|grutste stêd = [[Albuquerque (Nij-Meksiko)|Albuquerque]]
| Tatreden = [[6 jannewaris]] [[1912]]
|offisjele taal = [[Ingelsk]] <small>(''de facto'')</small> <br>[[Spaansk]] <small>(semy-offisjele status)</small>
| Oerflakte = 315.194
|ynwennertal = 2.085.572 <small>(2014)</small>
| pctwater = 0,2
|befolkingstichtens = 6,6 / km²
| Befolking = 1.903.289
|oerflak = 315.194&nbsp;km²&nbsp;<small>(wêrfan&nbsp;0,2%&nbsp;wetter)</small>
| dichtheid = 5,79
▲| bijnaambynamme = ''Land of Enchantment''
| Tiidsône = -7
|tiidsône = [[UTC]] –7
| Oantal countys = 33
|simmertiid = UTC –6
| Ofkoarting = NM
|webside = [http://www.newmexico.gov/ www.newmexico.gov]
}}
{{Oar|de Amerikaanske steat Nij-Meksiko|Nij-Meksiko (betsjuttingsside)}}
'''Nij-Meksiko''' ([[Ingelsk]]: ''New Mexico'', [[Spaansk]]: ''Nuevo México'') is in steat fan de [[Feriene Steaten fan Amearika]]. De haadstêd is [[Santa Fe (Nij-Meksiko)|Santa Fe]].
'''Nij-Meksiko''' ([[Ingelsk]]: ''New Mexico'', útspr.: [nu: 'mεksɨkoʊ], likernôch: "Nûû <u>Mek</u>sikkoo"; [[Spaansk]]: ''Nuevo México'', útspr.: ['nweβo 'mexiko], likernôch: "<u>nwee</u>bo <u>mè</u>chikoo"; [[Navaho (taal)|Navaho]]: ''Yootó Hahoodzo'', útspr: [jo:to haho:dzo], likernôch: "<u>joo</u>to ha<u>hoo</u>dzo"), offisjeel de '''Steat Nij-Meksiko''' (Ingelsk: ''State of New Mexico''; Spaansk: ''Estado de Nuevo México''), is ien fan 'e fyftich [[Amerikaanske steaten|steaten]] dy't mei-inoar de [[Feriene Steaten fan Amearika]] foarmje. Nij-Meksiko, byneamd ''Land of Enchantment'' ("Lân fan Betsjoening"), leit yn 'e regio fan it [[Amerikaanske Súdwesten]]. De [[haadstêd]] is [[Santa Fe (Nij-Meksiko)|Santa Fe]], mar de grutste [[stêd]] is [[Albuquerque (Nij-Meksiko)|Albuquerque]]. Neffens in skatting út [[2014]] hie de steat goed 2&nbsp;miljoen ynwenners, wêrmei't it kwa [[befolking]]sgrutte de 36e steat fan 'e Feriene Steaten is. Oangeande [[oerflakte|oerflak]] is Nij-Meksiko mei goed 315.000&nbsp;km² de 5e steat. Nij-Meksiko in in tinbefolke gebiet, dat bekend stiet om syn [[woastyn|woastinen]] en syn [[Yndianen|Yndiaanske]] en [[Latino's yn Noard-Amearika|Latino]]-[[kultuer]]en.
 
== Skiednis Namme==
Der wurdt gauris tocht dat Nij-Meksiko ferneamd is nei it oangrinzgjende [[Meksiko]], in [[lân]] dêr't it 27&nbsp;[[jier]] lang diel fan útmakke (fan [[1821]] oant [[1848]]). Mar dat is net wier. Nij-Meksiko waard yn [[1563]] sa neamd troch iere [[Spanje|Spaanske]] [[ûntdekkingsreizger]]s, mear as 250&nbsp;jier foar't Meksiko as ûnôfhinklik lân syn namme oannaam (earder hiet Meksiko [[Nij-Spanje]] en wie it in Spaanske [[koloanje]]). Feitlik waard Nij-Meksiko ferneamd nei it [[Azteekske Ryk]], dat yn it [[Azteeksk]] ''Mexica'' hiet, om't de Spanjerts mienden dat Nij-Meksiko [[Yndianen|Yndiaanske]] [[kultuer]]en fan ferlykbere [[jild|monetêre]] [[rykdom]] omfieme.
Eartiids, foar de komst fan de Jeropanen, waard it gebiet allinne befolke troch [[Yndianen|yndianestammen]] as de [[Navajo's]] en [[Apaches]]. Om 1540 hinne luts de [[Spanje|Spaanske]] [[konkwistadore]] [[Francisco de Coronado]] troch it gebiet. Syn twa jier doarjende siiktocht nei in protte goud wie om'e nocht. Dat wie it begjin fan de Spaanske tiid.
[[File:White_sands_national_monument_dune.jpg|left|thumb|250px|It wite [[sân]] fan it [[Nasjonaal Monumint White Sands]].]]
 
Yn [[1595]] waard de Spaanske provinsje ''Santa Fe de Nuevo México'' stifte en trije jier letter makke [[Juan de Oñate]] in begjin mei de koloanisaasje fan it gebiet. Yn [[1610]] waard de stêd [[Santa Fe (Nij-Meksiko)|Santa Fe]] stifte.
 
Nei de ûnôfhinklikheid fan [[Meksiko]] yn [[1821]] wie Nij-Meksiko ûnderdiel fan dizze republyk. Doe 't Meksiko yn in kriich belanne mei de [[Feriene Steaten]] moast it yn [[1848]] ôfstân dwaan fan Nij-Meksiko.
 
Op [[6 jannewaris]] [[1912]] waard Nij-Meksiko de 47e steat fan de Feriene Steaten.
 
== Geografy ==
It oerflak fan Nij-Meksiko is 315.194 km² grut. Trochstrings leit it op 1735 meter boppe seenivo; it heechste punt is Wheeler Pyk (4011 meter), dat ûnderdiel útmakket fan de [[Rocky Mountains]], dy't Nij Meksioo fan noard nei súd trochkrúst. De wichtichste rivier fan de steat is de [[Rio Grande (Río Bravo)|Rio Grande]].
 
Nij-Meksiko grinzet oan it lân [[Meksiko]] en oan de steaten [[Teksas]], [[Oklahoma]], [[Arizona]] , [[Kolorado]] en [[Utah]]. Nij-Meksiko leit yn de ''Mountain''-[[tiidsône]].
 
De steat hat in protte moaie natuergebieten, lykas de dripstiengrotten by Carlsbad en it wite sân fan White Sands.
 
== Demografy ==
Sa'n 40 % fan de befolking is fan [[Spanje|Spaanske]] komôf. It [[Spaansk]] mei it [[Ingelsk]] binne de offisjele talen fan Nij-Meksiko. De grutste stêd is [[Albuquerque]]. Ek lizze yn de steat grutte [[Yndianereservaat|Yndianereservaten]].
 
<gallery perrow="5">
Image:Albuquerque_Balloon_Fiesta_2011.JPG|<center>Albuquerque</center>
Image:Adobe_pueblo_revival.jpg|<center>Santa Fe</center>
Image:Interstate 25 approaching Santa Fe New Mexico.jpg|<center>Interstate 25</center>
</gallery>
 
== Keppeling om utens ==
{{commonscat|New Mexico}}
* [http://www.state.nm.us Offisjele webstee fan Nij-Meksiko]
* [http://www.youtube.com/watch?v=SJb7_rcL1GY Nij-Meksiko]
{{Feriene Steaten}}
 
[[Kategory:Nij-Meksiko| ]]
[[Kategory:Steat yn de Feriene Steaten]]
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Nij-Meksiko"