|
[[Ofbyld:Pirna Sonnenstein.jpg|thumb|250px|Yn de kelder fan dit gebou yn Pirna-Sonnenstein waarden
yn 1940/41 13.720 minsken mei in kognitieve of psychyske steurnis, mar ek teminsten 1.031 finzenen út konsintraasjekampen[[konsintraasjekamp]]en, fergast.]]
[[Ofbyld:Aktion brand.jpg|thumb|Hitlers oarder foar Aktion T4]]
'''Aktion T4''' wie de koadenamme fan [[nazinazy-Dútslân]] syn [[eugenetika|eugenetyske]] [[eutanasy]]- en ferplichte [[Sterilisaasje (fruchtberheid)|sterilisaasjeprogramma]]. It programma waard yn oktober [[1939]] mei úteinset fawegefanwegen [[Adolf Hitler]].<ref>{{de}}[http://www.polunbi.de/pers/bouhler-01.html Biografy fan Philipp Bouhler], mei in kopy fan de brief dêr't Adolf Hitler it programma mei begûn, www.polunbi.de (Datenbank Schrift und Bild 1900-1960)</ref> It buro dat dit ''Sonderprogramm'' útfoereútfiere moast wurke ûnder de lieding fan de rykslieder fan de kânselarij fan de Führer, [[Philip Bouhler]], en fan Hitlers liifdokter, Dr. [[Karl Brandt]]. De namme T4 is ôflaat fan it adres fan it kantoar, Tiergartenstraße 4 yn [[Berlyn]].
== Doel ==
It doel fan it programma wie it behâld fan genetyske suverheid fan it Germaanske folk. Minsken dy't misfoarme of lichamliklichaamlik beheind wienenwiene of dy't te lijen hienenhiene fan in [[Psychiatry|psychiatrtskepsychiatryske]] sykte, waarden systematysk fermoarde. Ien argumint om de moard te rjochtfeardigjen wie, dat it sinleaze bestean en it sinleaze lijen fan dy pasjinten in goede rednreden wie om ta [[eutanasy]] oer te gean. De nazi-artsen brochten it as in die fan barmhertigens en it waard foarsteld as de meast humane metoade om dy siken om te bringengezien als een daad van barmhartigheidbringen (sa woe Dr.Karl Brandt it hawwe, de liifarts fan Adolf Hitler, Gruppenführer yn de [[SS]] en Generalleutnant yn de [[Waffen-SS]].
== Metoade en resultaat ==
Faak stie it útrûgjen fan dizze minsken ûnder tafersjoch fan de psychiaters [[Carl Hans Heinze Sennhenn]] en [[Werner Villinger]]. Sennhenn levere hûnderten breinen oan nazinazy-ûndersikers. Werner Villinger fierde eksperiminten mei minsken út foardat sy de dea ynstjoerd waarden.
Tsjin de ein fan 1941 wie ien op de trije bewenners fan in [[psychiatryske ynrjochting]] yn Dútslân al dea, of troch moard of troch ferhongering, mar ek troch smoaren, ynjeksjes, fergiftiging en tefolle medikaasje. Dat betsjutte doe 93.000 frije bêden.
Op [[18 augustus]] [[1941]] liet Hitler it programma tydlik stopje troch druk fan de [[Roomsk-katolike tsjerke|Katolike Tsjerke]] ([[Clemens August von Galen|Clemens August kardinaal von Galen]]<ref>{{en}}[http://www.historyplace.com/speeches/galen.htm Homily fan kardinaal von Galen], [[3 augustus]] [[1941]]</ref>), de oare kerkentsjerken en de famyljes fan de slachtoffers; 70.000 minsken wienen doe al deadien. Der wurdt rûsd dat totaal 200.000 minsken stoaren ûnder it ''Aktion T4-programma''. De aksje einige lykwols net yn 1941. ArtsenDokters en ferpleechkundigen gienengiene der mei troch yn sikehuzen yn Dútslân en [[Eastenryk]]. It waard sa oanpakt dat it wantrouwen fan de Dútske befolking beheind bleau. Sokke foarsoarchsmaatregels bekroade men him net om yn de besette gebieten.
== Nei de kriich ==
ArtsenDokters en ferplegend personeel dy't belutsen wienenwiene by it eutanasyprogramma waarden lang net altyd foar de rjochter brocht. Lang nei de stifting fan de nije Dútse steaten in 1949 ([[Bûnsrepublyk Dútslân]]) koenenkoene hege amtners oan ferfolging ûntkomme en oan it wurk bliuwe yn de Dútse sûnenssoarch.
== Sjoch ek ==
| 