Drachten: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Yn 'e Wâlden (oerlis | bydragen)
pear bonkjes
Rigel 13:
[[Ofbyld:Joods en zigeuner oorlogs monument in Drachten.JPG|thumb|[[Joaden]] en [[Roma (folk)|Roma]] monumint in Drachten]]
 
'''Drachten''' is it haadplak fan de gemeente [[Smellingerlân]] en is mei likernôch 44.900 ynwenners ek it grutste plak fan de gemeente. It is in [[flekke]] yn it easten fan de provinsje Fryslân mei mear as 22.000 arbeidsplakken. Nei Ljouwert is Drachten it twadgrutstetwad grutste plak fan de provinsje [[Fryslân]].
 
De namme 'Drachten', foarhinne 'Dragten', is nei alle wierskyn oflaatôflaat fan 'Drait'. De [[Drait (wetter)|Drait]] wie en is in streamke dat útkaam yn de [[Smelle Ie]]. It gebiet eastlik fan it plak hie in soad heechfean. [[Noarder Drachten]] (noardeast de Drait) is nei de oanlis fan de [[Drachtster Feart]] yn [[1641]] mei [[Suder Drachten]] (súdeast de Drait) útgroeid ta Drachten.
== Skiednis ==
{{Apart|Skiednis fan Drachten}}
Drachten is ûntstien oan 'e east side fan it rivierke 'De Drait'. Om it jier 1200 hinne waard der in lytse stiennen tsjerke set (op it plak fan de hjoeddeiske [[PKN]]-tsjerke 'de Arke'). Dy tsjerke is sa'n 200 jier brûkt, oant it opkommend wetter de minsken fierder nei it easten dreau. Dêr ûnstienenûntstienen [[Noarder Drachten]] en [[Suder Drachten]].
 
Om [[1550]] hinne wie de Hollânske feanreserve op. [[Turf]] wie in wichtige enerzjyboarne wurden foar partikulieren en yndustry en der waard ûnder oaren sjoen nei ûntginningsmooglikheden yn Fryslân. It ferlet fan it hurd waaksjende Hollân yn de [[17e iuw]] wie lykwols grutter dan'tas dat Fryslân leverje koe.
 
Yn 1641 gienen de boeren fan Noarder Drachten en Suder Drachten in oerienkomst oan mei begoedige lju út [[De Haach]], de 'Drachtster Kompanjons'. Ien fan dy jildsjitters wie sakeman [[Passchier Hendriks Bolleman]] út De Haach. Yn de oerienkomst waard fêstlein dat de turf út Smellingerlân allinne ornearre wie foar de Hollânske yndustry. Foar it ferfier mei skippen waard de [[Drachtster Kompanjonsfeart]], de Dwersfeart en guon [[Wyk (sydkanaal)|wiken]] oanlein. 800 arbeiders hawwe in jier lang oan 't dollen en kroadzjen west om dat klear te krijen. Op it plak dêr't de nije feart en de âlde wei fan noard- nei Súd-Drachten elkoar krústen ûntstie Drachten. Der ûntstienen yn it gebiet ek skipshellingen, herbergen, winkels, touslaggerijen, ensafuorthinne. It ekonomyske súkses fan de turfdollerij duorre lykwols net sa lang (it hat sels laat ta Passchier Bolleman's fallisemint). Doe't it [[ferfeantsje]]n dien wie, bleaune earme arbeiders efter; guon waarden gernier, mar de measten wienen net sa gelokkich.<br />
It hat oant begjin [[19e iuw]] duorre ear't de beide Drachtens offisjeel ien bestjoerlike ienheid foarmen.<ref>{{Aut|P. van Schaik, dr. J. J. Spahr van der Hoek (red)}}, ''Geschiedenis van Smallingerland. De Tille - Ljouwert, 1976.</ref> Om [[1830]] waard der in gemeentehûs set en ferhuzen in soad notabelen fan [[Aldegea (Smellingerlân)|Aldegea]] nei Drachten.
 
Drachten hat nea [[stedsrjochten]] krige, dat it is noch hieltiidhieltyd in flekke (allinnich troch grutte, yndustry en iepenbiere foarsjenningen wurdt Drachten faak in stêd neamd). Begjin jierren fyftich fan de [[20e iuw]] hie it plak tsientûzen ynwenners. Yn [[1950]] kaam der in fabryk fan [[Philips]] wêrnei't it tal ynwenners hurd omheech gie.
 
== Religy ==
Rigel 33:
Neist dy tsjerke binne noch in soad tsjerklike denominaasjes fertsjintwurdige, sa as Griffermearde Tsjerken, Herfoarme Gemeenten, [[Protestanske Tsjerke yn Nederlân|PKN]], [[Pinksterbeweging|Pinkstergemeenten]], [[Folle Evangelyskegemeente]], ensafuorthinne. Drachten hat lange tiid de grutste grifformearde gemeente fan Nederlân hân.
 
Troch it [[asylsikersintrumasylsikerssintrum]] is der ek in lytse [[Moslim]]-mienskip.
 
== Wiken ==
Rigel 70:
Drachten is ien fan de pear gruttere Nederlânske plakken sûnder [[trein]]ferbining, en nei alle gedachten sels it grutste Nederlânske plak sûnder spoarferbining (fan hokfoar soart spoar dan ek, brûkt as net-brûkt); de [[Philipsline|spoarline Grins - Drachten]], (in âlde tramline dy't nei de [[Twadde Wrâldoarloch|oarloch]] foar frachtferfier brûkt is) is yn [[1985]] sluten. Dêryn hie feroaring komme kinnen at it [[Suderseespoar]] tusken [[Skiphol]] en [[Grins (stêd)|Grins]] oanlein wie, mar dat is net bard. Plannen fan in ''lightrail''-ferbining mei Grins en [[It Hearrenfean (plak)|It Hearrenfean]] binne ek net trochgien.
 
It busferfier wurdt benammen fersoarge troch [[Qbuzz]]. De stedsbus fânfan Drachten wurdt riden as line 12. Streekrjochte ferbiningen binne der ûnder oaren nei Ljouwert, It Hearrenfean, [[Grins (stêd)|Grins]] en [[Assen]]. De measte bussen fertrekkesette ôf fan it ''Van Knobelsdorffplein''.
 
* Line 13: [[Stienwyk]] - [[Eesfean]] - [[Nijensleek]] - [[Frederiksoard]] - [[Willemsoard (Stienwikerlân)|Willemsoard]] - [[Noardwâlde (Fryslân)|Noardwâlde]] - [[Sânhuzen (Weststellingwerf)|Sânhuzen]] - [[Aldeberkeap]] - [[Aldhoarne]] - [[Jobbegea Skuorregea]] - [[Lippenhuzen]] - [[De Gerdyk]] - [[Terwispel]] - [[Drachten]] - [[Nijtap]] - [[Rottefalle]] - [[Surhústerfean]] - [[De Harkema]] - [[Droegeham]] - [[Koatstertille]] - [[Jistrum]] - [[Noardburgum]] - [[Quatrebras (buorskip)|Quatrebras]] - [[Hurdegaryp]] - [[Tytsjerk]] - [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]]
Rigel 86:
 
== Kultuer en rekreaasje ==
Drachten hat in grut en modern teaterteäter: ''[[De Lawei (teaterteäter)|De Lawei]]'' en in jongereinsintrum/poppoadium [[Iduna (Drachten)|Iduna]] . It ''Museum Smellingerlân'', sit yn in âld [[kleaster]]. It toant wurk fan Fryske keunstners as [[Pier Pander]] en [[Sjoerd de Roos]], en hat dêrneist oar wurk fan [[De Styl]]-keunstner [[Theo van Doesburg]], syn Drachtster geastbesibben de bruorren [[Evert Rinsema|Evert]] en [[Thijs Rinsema]], en de [[Dada]]-keunstner [[Kurt Schwitters]]. Yn Drachten is noch altyd in wenwyk te finen dy't skildere is neffens in ûntwerp fan Van Doesburg út [[1921]]. Fanwegens de primêre kleuren dy't Van Doesburg foarskreau, wurdt de wyk de ''Papegaaiebuert'' neamd.<br />
Drachten hat fierders in subtropysk swimparadys mei in 50 meter wedstriidbad. [[Breedtesport]] kin yn Drachten treflik barre yn ferskate sportakkommodaasjes. Dêrneist is der in grut oanbod foar handikaptensport, en sporten as karate, honkbal, bôge- en gewearsjitten. Drachten docht ek mei oan it [[skûtsjesilen]], mei twa skûtsjes :''d'Halve Maen'' en ''Drachten''.
Rigel 101:
De loft hat it tankliet ús jûn]]
 
As tarieding op de oanlis fan de Drachtster Feart yn in Moleneind ûntwurp keunstner [[Henk Hofstra]] in symboalyske blauwe wei mei in ôfmjitting fan tsien by tûzen meter. Dêryn ferskynt yn it wyt de tekst ''[[Wetter is libben]]'', wat teffens de titel fan it keunstwurk is. Dat late ta in soad protest fan de omwenjendenomwenners, omdat se hjir foarôf net of kwealik fan op 'e hichte brocht binne. Ek koste it tydlike projekt de gemeente in bedrach fan € 37.500. De blauwe wei levere Drachten wol in oantal berjochten yn de nasjonale en ek ynternasjonale parse op.
 
== Sport ==
Rigel 187:
 
== Freonskipsbân mei Gobabis ==
Yn [[2010]] bestie de bân mei [[Gobabis]] 15 jier. Yn dy tiid binne ferskate projekten opset mei jildlike- en saakkundige stipe fan [[Smellingerlân]]. Beide gemeenten hawwe omtinken jûn oan saken as: húsfestjen, ferwurking fan smoargens, ferbettering fan de brânwacht, it foarkommen fan [[HIV]]/[[Aids]] en it opsetten fan kompjûterûnderwiis. Guon projekten hawwe al laat ta ferbetterings, benammen ûnder de meast earmen. Ut tank hadhat de gemeente Gobabis, by gelegenheid fan it 15 jierrich jubileum fan de bân, in nije wenwyk nei wethâlder Jan Rozema neamd, de 'Rozema Heights'. <ref>Breeduit. ''15 jaar Gobabis en Smallingerland'', 4 maart 2010</ref>
 
== Strjitten ==
Rigel 203:
*[[Evert Rinsema]] (1880-?), dichter en skuonmakker, broer fan Thijs Rinsema
*[[Fedde Schurer]] ([[25 july]] [[1898]] - It Hearrenfean [[19 maart]] [[1968]]), Frysk dichter
*[[Sieuwert Bruins Slot]] ([[8 jannewaris]] [[1906]] - Haarlim, 4 april 1972), Nederlânsk politikus ([[ARP]]) en haadredacteurhaadredakteur fan deiblêd [[Trouw (krante)|Trouw]]
*[[Gerben Sonderman]] ([[29 desimber]] [[1908]] — Hagestown, Maryland, Feriene Steaten, 20 oktober 1955),testpiloat by [[Fokker]], persoanlijkpersoanlik fleanderfleaner fan [[Bernhard van Lippe-Biesterfeld|prins Bernhard]]
*[[Sjoerd Leiker]] ([[28 maaie]] [[1914]] – Hoarn [[15 desimber]] [[1988]]), auteur
*[[Ellen de Thouars]] ([[11 april]] [[1915]] – [[Amsterdam]], [[14 july]] 1997), aktrise