Kataren: ferskil tusken ferzjes

De term Kataar is ôflieden fan it [[Grykske]] Katharos wat skjin betsjut. De '''Kataren''' wienen in groep oanhingers fan in [[kristendom|Kristelike]] [[Gnostysisme|gnostyske]] beweging, watdat tusken de 11e en de 14 iuwieu foaral yn súd [[Frankryk]], [[Itaalje]], [[Spanje]] en [[Dútslân]] sichhar útwreide hie. FaaksFaak wurdt yn plak fan de kataren ek wol de namme Albigenze brûkt, dit is in ferwizing nei de Súd Frânske stêd [[Albi]], in bolwurk fan it Katarisme. De Kataren binne troch in bloedige [[krústocht]] útmoarde.

De presise learstellings binne net hielendal dúdlik. Letter binne er ferskillende splintergroepkes west dy’t elk hunharren eigen rigels hienen.

De beweging hat sterk beynfloede west troch froegere gnostyske geskriften en troch in [[Bulgarije|Bulgaarske]] groep de [[Bogomilen]] dit wienen foaral [[dualisme|dualistyske]] gelovenleauwens. It dualisme is dan ek in wichtich elemint yn de Kataarske [[teology]] bleaun. De wrâld is boas, wylst god en de hiemel goed wienen. De kataren hawhawwe de sakreminten en de hiërargy fan de [[Roomsk-Katolike Tsjerke|katolike Tsjerke]] ôfskaft en ek it uterlikúterlik fertoan wie er net by. De Kataarske teology seit dat er in dualistyske [[kosmos]] bestiet, wêrynder't de god fan it [[nije testamint]] as hearsker fan de spirituele wrâld tsjinoer de boase god ([[satan]]) fan de stoflike wrâld stiet. Materiaal en ek it minskelik lichem makket diel út fan dy boaze skepping.

Dizze manier fan sjen nei de wrâld sjen, kin ferbân hoarrehâlde mei de hurde wrâld fan doedy tiid. Minsken gienen gebukt ûnder it juk fan it [[feodale stelsel]]. En de ienichste manierwize om't hjirfan te ontsnappe wie troch de dea. En dat wylst de katolike tsjerke nei in goddelike oarde ferwiist. Dat makket it dat de [[MiddelieuwenMidsieuwen|middelieuskemidsieuske]] minsken it stelsel akseptearre. De Kataarske manierwize fan leauwen wie miskienfaaks it antwurdt op alle minskelike ellende fan doedy tiid. De katarenKataren beskôgen wrâldlike dingen lykas seks, lúkse en freugde as in skieding tusken materiaal en de geast. De kataren woenen graach kieze foar de geest.

De Kataren beskôgen harren selfsels as de wiere kristelike tsjerke. [[Jezus Kristus]] hat in sintrale rol spile yn hunharren geloofleauwen. Foar hunharren is Kristus as de echte soan fan God nei de stoffelike wrâld stjoerd om der de spirituele ferlossing te ferkundigjen. De Kataren liuwen yn it Nije Testamint en dan foaral it [[evangeelje fan Johannes]].

De Kataren brûkten ek de bibel mar leinen dit oars út as bygelyks de Katolyk tsjerke. It wichtichste wie foaral it idee dat de geestgeast sterker moast wêze dan it fleis. Dat as minsken it goeie paad folgden en in goed minsk wienen se fanutfanút de boaze wrâld nei de himel ôf koenen sette. De Kataren binne yn twa groepen ferdield, de gelovigengewoane leauwers en de Perfectieperfekten (sjoch ûnderoan dize side). Mei it oanfaarden fan de Konsalamentum in soart [[Sakremint]] wat troch hânoplizzing ûntfongen is, hat men de status fan Perfectus.

DeYn Kataarsketsjinstelling prysters preken ynmei de folkstaal.Katolyke Dittsjerke yn tsjinstelling fanpreekten de KatolykeKataarske tsjerke,prysters syyn brûktende it [[Latyn]]folkstaal. Earmoede, beskiedenheid en matichheid ek te’n opsichte fan de seksuele behoeftes is as ideaal nei stribbe.

Er is yn al dy jierren in soad skreaun oer de katarenKataren. De âldste boarnen hoege net altyd betrouber te wêze. Lykas de bewearing dat de Kataren kontakt hienen mei de oarde fan de [[Tempeliers]], en dat se de [[heiligehillige Graal]] soenen hawwe, is spekulaasje.

De Kataarke learstellings komme oarspronklik út east [[europaJeropa]] en is langs de hannelsroutes ferspried. Omdat it bogomielseBogomielse geloofleauwen fan [[Thrasie]] liket op de Kataren, wurden de Kataren yn de middelieuwenmidsieuwen ek wol Bougres neamd, wat betsjut Bulgaren. Er binne in oantal autentike teksten oerbliuw wêrûnder ‘rituelen fan de kataren yn [[Lyon]]’ en it nije testamint. De oarspronklike boarnen befestigjebefestigjen dat de KataarenKataren tsjin de doetiidske Katolyke tsjerke wienen. Sy fûnen de prysters en geasteliken korrupt. De Kataarske beweging moat dan ek as in protestbeweging sjoen wurde.

De earste Frânske Kataren ferskynden tusken [[1012]] en [[1020]] yn de [[provinsje]] fan [[Limousin]]. Guon wurde ûntdutsen yn it jier [[1022]] yn [[Toulousse]], sy wurde dea makke. De [[Sinode|sinodes]] fan [[Charroux]] en [[Vienna]] yn [[1028]] feroardiele de groeiendewaaksende beweging. Tydens de 1111e iuwieu wurde preekers fan de Katolyke tsjerke stjoerd om de katarenKataren wer op it rjochte paad te krijgenkrijen.

De provinsje fan [[Languedoc]] yn [[Oksitanie]], súd- Frankryk wurde yn de 12 iuwieu it earste bolwurk fan de Kataren. De oksitaanskeOksitaanske kultuer belibbet ek troch de ynfloed fan de Kataren in bloeitiid. Mar de Frânske kening besjocht it mei in soatsoad jaloezy, wylst de paus yn [[Rome]] net ûnferskillich sjocht nei it machtsferlies fan de Katolyke tsjerke yn Oksitanie.

In koalysje fan de kening, noard -Frânske eallje en de Paus liede yn [[1208]] ta de earste krústocht tsjin de katarenKataren. Dit alles ûnder lieding fan [[Simon de Montfort IV]]. De massaslachting fan de ynwennerynwenners fan [[Beziers]], werder't mear dan 20.000 minsken op [[22 july]] [[1209]] fermoarde binne, heart ta ien fan de grutste gruweldaden yn de Jeropeeske skiednis. Yn de stêd Beziers wienen net allinnich mar Kataren. De pauselike gesant hie sein; moardzje se allegear út, God werkent syn eigen bern wol. De earste [[krústocht]] eindige yn [[1212]].

De twadde krústocht begun yn [[1226]] ûnder de lieding fan de Frânske kening [[Loadewyk VIII]]. Mar hy ferstoar ûnderweis nei súd- Frankryk. De tredde en leste krústocht yn it jier [[1244]] fernietigen de leste grutte bolwurken fan de katarenKataren. De kastielen fan [[Montségur]] en [[Quéribus]] wurden totaal ôfbrektôfbrekke. De Kataarske gemeente fan [[Montallou]] en omjouwing wurdt yn [[1320]] troch de [[ynkwisysje]] fermoarde. De leste Kataar is yn [[1321]] ferband, hy wie [[Guillame Bélibaste]].

De hierargyske organisaasje lit de ûntwikkeling sjen fan de Kataarske beweging. ÚteinlikUteinlik hawwe sy ek kezenkeazen foar in typiske tsjerkelike struktuer. De Kataarste tsjerke hie in lyts liederskip. Er wie in [[bisskop]] en syn pleatsferfanger, en in brede basis fan gelovigenleauwers. De Kataarske biskop hie minder befoegdheden en funksjes as in biskop yn de katolykeKatolyke tsjerke. De biskop naam it earste plak yn by alle rituelen. Fjirders die in biskop neat, hy wie gewoan haad fan de gemeente.

Earst keazen gemeenteleden de biskop. Letter yn de 1313e iuwieu wie dat net mear sa. Sy folgenfolgden de katolykeKatolyke tsjerke. Allinnich biskoppen mochten oare biskoppen wijde. De twa pleatsferfangers fan in biskop wurde de jongere en de âldere soan neamd.

De ''Perfecti'' (froulike foarm: ''Perfectae'') of " goed minsk, wienen de eigelikeeiglike leden fan de Kataarske tsjerke. Der binne mooglik noait mear as 10.000 Perfecti west, guon deskundigen tinke noait mear as 4000.