Sinteklaas: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Rigel 1:
It Sinteklaasfeest ''([[Sinteklaazje]])'' wurdt foar de bern fierd op de moarn fan de dei sels, foar âlden op de foarjûn. Dêrby krije se pakjes dy't meast by de hurd lizze. Yn Fryslân mear as op oare plakken moatte de ûntfangers lykwols ek wol op jacht troch it hûs om de pakjes te finen. Op de [[Westfryske eilannen]] binne der hiel oare tradysjes mei it Sinteklaazje, dy't net folle oant neat mei de Sinteklaas fan it lân (ynklusyf Fryslân) te dwaan hawwe. Sa hawwe se op [[Teksel]] de ''Ouwe Sunderklaas'' (ien wike nei de gewoane Sinteklaas), op [[Skylge]] de ''Sunderums'' en op [[Skiermûntseach (eilân)|Skiermûntseach]] de ''Klozums''.▼
[[File:Sintenpiet.jpg|thumb| 300px|Sint en Pyt]]
Sûnt 2008 is it ek mooglik om Fryske ferskes te sjongen foar Sinteklaas. Stifting [[Warber Fryslân]] hat in [[kompaktskiif]] útbrocht mei 21 ferskes. 10 besteande oersettings út it Nederlânsk en 11 folslein nije nûmers.▼
It '''Sinteklaasfeest''' ''([[Sinteklaazje]])'' is basearre op ferskate tradysjes dy’t om de nammedei, [[6 desimber]], fan biskop [[Niklaas fan Myra]] hinne ûntstien binne. Niklaas libbe yn de tredde iuw n.Kr. yn Lyts-Aazje.
Yn Nederlân wurdt benammen de Pakjejûn 5 desimber en yn Belgje de nammedei fan 6 desimber fierd. Doe’t it Sinteklaasfeest yn Nederlân benammen in bernefeest wie, fûnen de bern op 6 desimber snobbersguod of kadokes yn harren skoech of klompe. Dy waarden op de foarjûn by de [[hurd]] setten. De ûnderwizer Jan Schenkman skreau yn 1850 in lêsboekje mei de titel “Sint Nikolaas en de Knecht”. Dat boekje hat grutte ynfloed hân op de hjoeddeiske tradysje. Schenkman kaam mei trije nije eleminten: in feint foar Sinteklaas, in yntocht en de stoomboat.
== Feint foar Sinteklaas==
Foar 1850 koe it Nederlânske Sinteklaazjen net in fêste helper foar Sinteklaas. Mei troch dat boek fan Schenkman waard Sinteklaas hieltiten faker beselskippe troch [[Swarte Pyt]] en letter gauris troch in tal Swarte Piten. Yn guon oare lannen hie Sinteklaas al wol in fêste helper. Sa hat Sinteklaas yn parten fan Dútslân [[Ruprecht]] ta feint en benammen yn de Alpestreken de feint [[Krampus]]. Fan beide karakters kin men tige kjel wurde.
* Yn de Eastfryske plakken [[Emden]] en [[Greetsiel ]] hâldt Sinteklaas ek yntocht mei Swarte Piten.
* Yn it Katolike [[Sealterlân]] ken de tradysje folslein oare helpers. Dêr wurdt Sinteklaas net beselskippe troch Swarte Piten mar troch Ingelen.
== Broer fan Sinteklaas==
Yn it doarp Grou fiere se it feest fan [[Sint Piter]], de broer fan Sinteklaas. Sint Piter komt op de sneon foar 21 febrewaris, syn nammedei, nei [[Grou]] ta.
==Fryske ferskes==
By it sykjen op it ynternet nei Frysktalige Sinteklaasferskes út it ferline, komme der mar in stikmannich foar it ljocht.
•Swarte Pyt soe út fytsen – wie om 1940 hinne al bekend
•Sinteklaes op it hynder (J. K. Dykstra) - boekje út 1945 fan E.S. de Jong
•Sinteklaes Kapoentsje (folksmûle) - boekje út 1945 fan E.S. de Jong
▲
==Oare foarmen==
▲
==Keppelings om utens==
* {{nl}}[http://www.meertens.knaw.nl/meertensnet/wdb.php?url=/feesten/sinterklaas.html Het Meertens Instituut over het sinterklaasfeest]
[[Kategory:Fryske folkloare]]▼
▲ [[Kategory:Fryske folkloare]]
[[Kategory:Nederlânske folkloare]]
[[Kategory:Belgyske folkloare]]
[[Kategory:Dútske folkloare]]
[[Kategory:Feest]]
[[Kategory:Sekuliere hjeldei]]
[[Kategory:Weromkearend evenemint mei ûnbekend jier fan ynstelling]]
| |||