Bûdapest: ferskil tusken ferzjes

{{Universele ynfoboks stêd

| ôfbylding = BudapestDSCN3933.JPG

| ôfbyldingsbreedte = 260px

| lân = [[Hongarije]]

| bestjoerlike ienheid 1 = Provinsje

| bestjoerlike ienheid 2 =

| namme bestjoerlike ienheid 2=

| simmertiid = (UTC+2)

| koördinaten = {{Koördinaten|47_29_8_N_19_3_4_E_region:HU_scale:1000000|47° 29' NB 19° 3' EL}}

}}

De stêd leit op beide iggen fan de rivier de [[Donau]], en is in gearfoeging, út [[1873]], fan ''Bûda'' en ''Ald Bûda'' op de rjochter igge, en Pest op de lofterigge.

 

De iggen fan de Donau waarden eartiids al troch de [[Kelten]] bewenne. De Romeinen bouden op it plak fan it hjoeddeiske stêdsdiel Óbuda in legerkamp [[Aquincum]] dêr't letter in boargerlike delsetting ûntstie. Op it hichtepunt fan de Romeinske tiid herberge de stêd 30.000 ynwenners en wie haadplak fan de Romeinske provinsje [[Pannoonje]]. Under de [[Grutte Folkeferfarren]] yn de 5e iuw rekke de stêd yn ferfal en lutsen de oarspronklike bewenners fuort. Neikommers kamen, [[Slaven (folk)|Slavyske stammen]] en út dy tiid stammet nei alle gedachten de namme [[Bûda]] ('lyts hûs','hut') foar it diel oan de rjochter igge en [[Pest (stêd)|Pest]] ('hol') foar de oare igge, miskien troch de protte hollen, dy't har dêr doe yn de heuvels befûn. Iuwen letter yn de [[10e iuw]] ferskynde in oar folk, de [[Hongaren]], dy't by Bûda op in strategyske heuvel yn 1247 in kastiel bouden dat yn 1361 haadstêd fan it keninkryk Hongarije waard.

 

 

Yn de [[20e iuw]] waard de stêd fierder útwreide mei de nije stêdsdielen (Újpest, Kispest, Angyalföld). De [[Twadde Wrâldkriich]] wie dramatysk mei de deportaasje en ferneatiging fan de grutte joadske mienskip troch de [[nazi]]s dy't de stêd yn [[1944]] besetten. De befrijing troch de [[Sowjet-Uny]] wie feitlik in nije besetting mei as djiptepunt it delslaan fan de [[Hongaarske Opstân]] yn [[1956]] troch deselde Sowjet-Uny. Dizze foarfallen hawwe alle har spoaren neilitten yn it stêdsbyld. Begjin 80-jierren berikte de befolking fan de stêd har omfang.

Op de Burchtheuvel stean de wichtichste monuminten fan Bûda:

* de [[burcht fan Bûda|Burcht]] en Burchtheuvel (''Várhegy'') - sjoch [[Bûda]]

* it [[Fisserskbastion]] (''Halászbástya'')

* de [[Táncsics Mihály utca]]

 

 

Oare wichtige nijsgjirrichheden yn Bûda:

* de [[Batthyány tér]] (''Batthyányplein'')

* de [[Sitadel fan Bûda]]

Nijsgjirrichheden yn [[Pest (stêd)|Pest]]:

* it [[Hongaarsk parlemintsgebou|Parlemintsgebou]] oande iggen fan de Donau

* it [[Heldenplein]] (''Hősök tere'') op de ein dêrfan, mei it Millenniummomumint

* it [[Városliget]] (''Stêdspark'') mei:

** de [[Állatkert]] (''Dierentún'')

* de [[Nagykörút]] (''Grutte Boulevard'') mei har winkels en hotels

* de [[Sint-Stefanusbasilyk]] (''Szent István Bazilika'')

* de [[Theaterwyk]]

* protte [[badhûs|badhûz]], dêr't guons werom gean oant de Turkske tiid

* de ferneamde [[kofjehûs|kofjehûzen]]

 

 

=== Brêgen ===

* De [[Újpesti Vasútibrêge|Spoarweibrêge fan Újpest]], fier yn it noarden

* De [[Árpádbrêge]] dy't [[Margiteiland]] mei [[Óbuda]] ferbynt

* De [[Margitbrêge]] dy't tagong jout oan it [[Margiteilân]], in parkeilân yn de Donou

* De [[Elisabethbêge]], in opfoljende moderne brêge

* De [[Petőfibrêge]] dy't in ferbining jout mei de [[Nagykörút]] (Grutte boulevard)

* De [[Lágymányosibrêge]], de nijste brêge dy't de Petőfibrêge ûntlêste moat

* {{en}}[http://www.budapestinfo.hu/en Offisjele toeristyske webside]

 

[[Kategory:Plak yn Hongarije]]

[[Kategory:Haadstêd yn Jeropa]]