Mannich Kûp: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
→Ferstjerren: kt |
L red |
||
Rigel 5:
| echte namme = Alaxchíia Ahú
| oare namme(n) = ''Plenty Coups''
| nasjonaliteit = [[File:Flagge fan de Kro Stamme.png|20px]] [[
| berne = [[1848]]
| berteplak = by [[Billings (Montana)|Billings]] ([[Montana]])
| stoarn = [[1932]]
| stjerplak = by [[Pryor (Montana)|Pryor]] ([[Montana]])
| etnisiteit = [[File:Flagge fan de Kro Stamme.png|20px]] [[
| berop/amt = [[opperhaad]] fan de [[
| aktyf as =
| jierren aktyf = [[1876]] – [[1932]]
Rigel 19:
| webside =
}}
'''Mannich Kûp''' ([[Ingelsk]]: ''Plenty Coups''; [[
==Libben==
===Jonkheid===
Mannich Kûp waard yn [[1848]] berne op in plak dat troch syn folk de Kliffen sûnder Namme neamd waard, wierskynlik yn 'e neite fan it hjoeddeistige [[Billings (Montana)|Billings]], yn 'e [[Amerikaanske steat]] [[Montana]]. Syn heit wie Medisynfûgel en syn mem hiet fan Otter. Hja wiene allebeide lid fan 'e stamme fan 'e Berch-
Ier yn syn libben krige Mannich Kûp geregeldwei [[fizioen]]en en foarsizzende [[dream]]en. In protte dêrfan lieken sa fiersocht, dat er earst net leaud waard, mar doe't se dochs útkamen, begûnen syn folksgenoaten mear acht te slaan op Mannich Kûp syn sizzen. Doe't er alve jier âld wie, krige er in fizioen wêrby't er in protte [[Amerikaanske bizon|bizons]] op 'e flakten seach, dy't lykwols foar syn eagen weiwaarden. Doe kamen der út in gat yn 'e grûn nuveraardige oarsoartige bizons, mei frjemde sturten en surreälistyske bûnte kleuren, dy't in apart âljend lûd makken. Dêrfan kamen der almar mear, oant se úteinlik de hiele flakten oerdieken. Dêrnei seach Mannich Kûp in [[wâld]], wêrfan't de [[beam]]men troch in [[stoarm]]wyn omblaasd waarden, allegear útsein ien wêryn't de [[Amerikaanske mies]] (''chickadee'') nestele.
De stamâldsten fan 'e
Yn 'e jierren dy't folgen, wie Mannich Kûp aktyf as kriger yn [[skermutseling]]s mei en oerfallen op oare Yndiaanske stammen. Dat wiene benammen de [[Lakota (folk)|Lakota]] en de [[Noardlike Sjajinnen]], dat tradysjonele fijannen fan 'e
===Opperhaad===
Mei 28 jier waard Mannich Kûp yn [[1867]] in [[opperhaad]] fan 'e Berch-Crow. Tsjin dy tiid hied er tusken de fyftich en hûndert fearren oan syn [[kûp (Yndiaansk gebrûk)|kûpstôk]], dy't allegearre in moedige die symbolisearren. Datselde jiers briek ek de [[Grutte Sû-Oarloch fan 1876]] út wêrby't it [[Amerikaanske Leger]] nei in ferpletterjende nederlaach yn 'e [[Slach oan de Little Bighorn]] úteinlik foargoed ôfweefde mei de Lakota en Noardlike Sjajinnen. Mannich Kûp wie yn dy striid in bûnsgenoat fan 'e Amerikanen, en naam diel oan ferskate [[fjildslach|fjildslaggen]] en mindere skermutselings mei de tradysjonele fijannen fan syn folk, wêrûnder de grutte [[Slach oan de Rosebud]].
Neitiid waard Mannich Kûp troch syn folk nei de Amerikaanske haadstêd [[Washington, D.C.]] ta stjoerd om 'e belangen fan 'e
Mannich Kûp seach al ier yn dat [[ûnderwiis]] krúsjaal wie foar it fuortbestean fan 'e Yndianen yn 'e Feriene Steaten. Ien fan syn bekendste sitaten wie: ''"Underwiis is jins machtichste wapen. Mei ûnderwiis is men de gelikense fan 'e blanke; sûnder ûnderwiis is men syn slachtoffer en sil men dat jins hiele libben bliuwe."'' Oan 'e ein fan 'e [[Earste Wrâldoarloch]] wie hy as iennichste Yndiaanske lieder oanwêzich by de ynwijing fan it [[Grêf fan de Unbekende Soldaat]], yn 'e Amerikaanske haadstêd, dêr't er in koarte [[taspraak]] yn it [[
===Ferstjerren===
Yn [[1928]] waard Mannich Kûp yn it [[
Yn [[1928]] brocht Mannich Kûp ek in besyk oan 'e [[Mount Vernon (plantaazje)|Mount Vernon-plantaazje]] fan [[George Washington]], yn [[Firginia]]. Dêrtroch waard er ynspirearre om syn eigen lân ek nei te litten oan 'e steat, en sadwaande donearre er datselde jiers noch 195 [[acre (oerflaktemjitte)|acres]] (krapoan 80 [[hektare|ha]]) oan [[Bighorn County (Montana)|Bighorn County]] om der in [[park]] fan te meitsjen foar it geniet fan lettere generaasjes. Sa ûntstie it [[Steatspark Chief Plenty Coups (Alek-Chea-Ahoosh)|Steatspark Chief Plenty Coups]], yn 'e neite fan [[Pryor (Montana)|Pryor]], dat yn [[2003]] hielendal renovearre waard.
Mannich Kûp kaam yn [[1932]] te ferstjerren yn 'e âlderdom fan 84 jier. Hy wurdt troch syn folk beskôge as de lêste fan 'e grutte opperhaden. Hoewol't er [[houlik|troud]] wie mei Slacht-it-Izer, hied er gjin [[bern (persoan)|bern]]. Tsjin 'e tiid fan syn dea wie it fizioen dat er as alvejierrige hân hie, suver hielendal útkommen. De blanken hiene de flakten oerspield en sloegen no folslein foar master op. Yndiaanske folken dy't har tsjin dy oerhearsking fersetten, wiene skriklike ferliezen tabrocht en hiene tasjen moatten hoe't harren [[kultuer]] fierhinne ferrinnewearre wie. Troch it foarútsjend each en kundich liederskip fan Mannich Kûp wie de
{{boarnen|boarnefernijing=
Rigel 57:
[[Kategory:Amerikaansk politikus fan Yndiaansk komôf]]
[[Kategory:Amerikaansk skriuwer fan Yndiaansk komôf]]
[[Kategory:Persoan fan
[[Kategory:Persoan berne yn 1848]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 1932]]
|