Dokkumer Grutdjip: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Theun (oerlis | bydragen)
L Dokkumer Djip feroare ta Dokkumer Grutdjip: neffens list mei offisjele nammen
Theun (oerlis | bydragen)
Grutdjip, noch in Alddjip hoe neame we dizze Alddjip (Swemmer) underdiel fan streamkanaal fan Burgumer Mar nei Lauwersmar
Rigel 1:
It '''Dokkumer Grutdjip''' as '''Dokkumer Djip''' wie eartiids de ferbining fan [[Dokkum]] nei iepen see. It wie in smelle see-earm dy't fanút de [[Lauwerssee]] oant Dokkum ta nei it westen kaam. Foar de oanlis fan de earste diken wie it Dokkumer Djip al de ôfwettering fan it sintrale part fan [[Eastergoa]].
 
==Foar de ôfslúting==
Yn 1583 waard yn Dokkum in nije syl oanlein. Dizze syl kaam yn plak fan de [[Aldsyl]] oan de westkant fan Dokkum. Tusken de Aldsyl en Dokkum leine ek noch de [[Boarnwirder Syl]] foar de ôfwettering fan West-Dongeradiel en de [[Dantumasyl]] foar de ôfwettering fan it westlik part fan Dantumadiel. Hjirmei ûntstiene fuort swierrichheden omdat [[West-Dongeradiel]] en [[Dantumadiel]] it wetter net mermear goed kwyt koene.
 
Yn [[1584]] waard al in foarstel dien de see-earm by de LauwerseeLauwerssee ôf te slútensluten om de situaasje te ferbetterjen. Dokkum wie dêr poer op tsjin omdat sy de iepen ferbining mei de see net kwyt reitsje woene. Yn de neikommende 150 jier feroare de situaasje. Wylst noch yn [[1596]] yn Dokkum de [[Fryske Admiraliteit]] oprjochte waard, en de oarlochsskippen doe noch yn de stêd komme koenen, rekke it Dokkumer Djip yn de rin fan de [[17 ieu]] fersâne ta in kringeljende stream. Op [[16 augustus]] [[1723]] waard it foarstel troch de [[Deputearre Steaten]] oannommen om it Dokkumer Djip ôf te slútensluten.
 
De diken oan beide siden fan it Dokkumer Djip tsjinnen dêrom ek noch lange tiid as seediken en binne yn it lânskip noch dúdlik oanwêzich. Yn de súdlike dyk, de [[Wâlddyk]], wiene ek noch trije silen foar de ôfwettering fan it lân. Fan west nei east de [[Driezumer Syl]] dêr't de [[DriezummerDriezumer Sylried]] yn it djip útkaam. Dan de [[Aldwâldmersyl]], dêr't de [[Aldswemmer]] troch yn it djip útkaam. As lêste de [[Kollumer Syl]] dêr't de [[Kollumer Sylried]] syn wetter yn it Dokkumer djip spijde.
 
Yn de buert fan de Aldwâldmersyl is by in dyktrochbrek op [[22 febrewaris]] [[1651]] in grut [[wiel]] ûntstien. De dyk is letter bûten it plak fan de trochbrek om lein, en binnen de dyk bleau it wiel, it [[Mâlegraafsgat]], oer.
 
==De ôfslútingôfsluting==
By de ôfslútingôfsluting wie it plan om troch in ôfslútdyk en in ôfwetteringssyl mei [[skutslûs]] oan te lizzen it Dokkumer djip fan de Lauwerssee ôf te slútensluten. De Ljouwerter architektarsjitekt [[Claas Bockes Balck]] moast de slûs bouwe, de wetterboukundige [[Willem Loré]] moast mei de ôfslútdyk rêde.
 
[[Ofbyld:Dokkumerdjip.png|600px|Dokkumer Djip]]
 
Op [[2 july]] [[1729]] wie de ôfslútingôfsluting klear. Troch de ôfslútingôfsluting kaam sa'n 600 bunder bougrûn beskikber. En de trije silen yn de [[wâlddyk]] waarden oerstallich. Yn stee fan sa'n 24 kilometer seedyk oan de noard- en súdkant fan it djip wie no sa'n 2 kilometer seedyk oerbleanoerbleaun. By de nije sylen is it plakje [[Dokkumer Nije Silen]] ûntstien.
 
==Nei de ôfslútingôfsluting==
Yn de [[19e ieu]] binne tal fan bochten yn it djip rjochtlutsen. Dêrtroch is der in rige fan fjouwer eilannen ûntstien, mei it nije kanaal fan it Dokkumer Djip oan de noardkant, en in meänder fan it [[Alddjip]] oan de súdkant. It grutste fan de fjouwer is it eastlikste eilân, tsjin [[Ingwierrum]] oer. Op dit eilân lizze in pear pleatsen en steane wat hûzen. It eilân is allinnich te berikken fia de brêge by Ingwierrum.