Slach by Hilligerlee: ferskil tusken ferzjes

[[Willem fan Oranje]] hie lang treuzele foardat er wat ûndernaam tsjin de ûnderdrukking fan de [[Nederlannen]] troch de [[Spanje|Spanjerts]]. Yn maart [[1567]] noch, by de [[slach by Oosterweel]], ferhindere er it protestantske leger fanom út Antwerpen útwei te help te kommen. Mar syn eigen behanneling, kombinearre mei alle dagen fersiken om help, feroare him fansyn miening. Hy benaderesocht kontakt mei ferskate Dútske foarsten foarom finansjele stipe te krijen en ferkocht 'sulverwurk, lytsguod, tapiten en oare foarstlike hûssieradenhússieraden' fan himselssines.

It slagge him om [[Frâns fan Coqueville]], in ealman út [[Normandje]], ree te finen om mei sân- of achthûndert manlju fanút [[Frankryk]] útwei in ynfal te dwaan yn [[Greefskip Arteesje|Arteesje]] en [[Greefskip Henegouwen|Henegouwen]]. De [[Antoon II fan Lalaing|Greve fan Hoogstraten]] soe by de grutte rivieren del optsjen nei [[Hartochdom Gelre|Gelderlân]] optsjen. Syn broer greve [[Loadewyk fan Nassau]] soe yn [[Hearlikheid Fryslân|Fryslân]] en [[Hearlikheid Grinslân|Grinslân]] in oanfal ûndernimme. Hysels soe yn [[Hartochdom Brabân|Brabân]] optsjen, sadree't er fernaamfernommen hie dat [[Fernando Álvarez de Toledo|Alva]] syn leger oer dy trije ynfallen ferdield hie.

Alva koe lykwols bewurkmasterje dat de [[Karel IX fan Frankryk|Frânske kening]] Coqueville werom rôp. Coqueville waard letter op befel fan de FrânseFrânske kening as rôver ûnthalze.<ref>[http://www.inghist.nl/retroboeken/vdaa/#aa__001biog04_01.xml:718 Van der Aa: François de Coqueville]</ref>

Foar de earste ynfal woe Willem fan Oranje [[Roermond (stêd)|Roermond]] ynnimme. Doe't dat mislearre, teach er mei syn opstannelingen op nei Erkelenz om dy stêd te oermasterjen. Alva stjoerde lykwols syn leger by it lemieren nei it by Dalheim noch sliepende leger fan Willem. Op 25 april 1568 lateferlear Willem fan Oranje syn earste nederlaachslach ynby deDalheim ([[slach by Dalheim]]). Fan de trije ynfallen hie allinnich dy yn it Noardennoarden sukses.

By [[Bellingwolde]] lutsengiene de steatske troepen Grinslân yn en oermasteren de [[Wedderborg]], dat yn it besit wie fan de Spaanske steedhâlder yn Grins, [[Jan fan Ligne]]. Dêrnei rjochten de troepen fan greve Loadewyk harren op de stêd [[Grins (stêd)|Grins]] om dy oer te heljen om mei te dwaan oan de opstân. Dat besykjen mislearre, want de stêd wie al earder ûnder militêre druk troch troepen fan de SpaanskgesindeSpaansksinnige luitenant De Mepsche ynnommen. De godstsjinstfrijheid waard opheft en in protte protestanten hiene de stêd ferlitten. Greve Loadewyk beskikte net oer foldwaande finansjele en militêre middels om de stêd belegerje te kinnen. Troch blokkaden dy't er noardlik en eastlik fan de stêd opsmiet, besocht er, sûnder sukses, de stêd ôf te snijen fan de bûtenwrâld. Oan de súd- en westkant bleau de stêd berikber.

It besykjen om de befolking yn opstân te krijen tsjin de lânshear rûn ek op neat út. De blokkaden kearden him tsjin Loadewyk op it momint dat de troepen fan Alva de foar Loadewyk wichtige logistykelogistike rûte nei [[Delfsyl]] ôfsleaten. It gefolch wie dat nei seis wikenwike belis de troepen fan Alva tichteby kamen en dat der foar Loadewyk neat oars oerbleau as nei East-Fryslân te flechtsjen. By dy flecht waarden de troepen fan greve Loadewyk op de hichte fan Hilligerlee ûnderskept troch Spaanske troepen.

Op 23 maaie wie it steatske leger yn minnebehyplike tastân troch honger en efterstân yn de betelling fan soldij. Greef Loadewyk koe lykwols syn manlju noch ienkear sa fier krije om de wapens op te nimmen.

Doe't Loadewyk fan Nassau te witten kaam dat syn tsjinstanner tsjin him opteach, slagge erit him derynom syn troepen wer te motivearjen en stelde harren op by it kleaster fan Hilligerlee. De omkriten dêrdêre besteanbesteane út trije hichten ([[garst]]en), dêr't op ien fan in kleaster stie. De oare twa kinne de garsten fan Westerlee en Napels west hawwe. Efter de hichten socht it grutste part fan syn troepen ferskûlbeskûl. Foar de hichte mei it kleaster rûn in dyk, tusken de hichten wiene kûlen ûntstien troch turfwinning. Yn dy kûlen waard de ynfantery ferside brocht. Tusken de dyk en de hichten lei in sompich stik lân. Dy omkriten steane tsjintwurdich bekend as de [[Triennendelte|Triennedelling]].

Mei syn ruters ûndernaam Loadewyk fan Nassau in oanfal op it Spaanske leger. Aremberg, dy't fan plan wie om te wachtsjen op fersterkingenfersterkings, kaam dêrtroch yn derde ferlieding om de steatske ruters te efterfolgen. Dy ruters lokken it Spaanske leger de dyk oer tusken de hichten troch. It Spaanske leger kaam dêrtroch telâne yn it sompige terrein telâne tusken de hichten, dêr't it in maklike proai waard foar de Waalske hierlingen, tûke skutters yn tsjinst fan greefgreve Loadewyk.

Neffens guon boarnen sneuvele Adolf fan Nassau by de ruteroanfal op it Spaanske leger. Neffens oare berjochten neidat syn hynder op 'e rin rekke ûnderby it haadgefjocht en hy mids de fijanlike troepen belâne. De wierheid sil wol earne tusken heroyk en tsjinslach lizze.

It ferlies oan de steatske kant wurdt op 50 man rûstrûsd, oan Spaanske kant op 1500-2500 manlju. De steatske troepen hawwe ek 7 stikken geskut bút makke. UtseinÚtsein it ferlies fan greefgreve Adolf sneuvele ek de greefgreve fan Aremberg ek. Beide eallju waarden earne oars begroeven. Wêr't it [[massagreve|massagrêf]] fan alle sneuvele militêren him befyntleit, is net bekend. It stoflik oerskot fan greef Adolf is neifoar alleit gedachtenneist meinommen troch de weromlûkende militêren en lang om let te hôf brocht yn [[Emden (Nedersaksen)|Emden]]. De gebouwen fan it kleaster yn Hilligerlee waarden troch de troepen fan greve Loadewyk by it weromlûken yn 'e brân stutsen.

De oerwinning yn de slach wie it earste sukses fan de Nederlânske opstân dat in moanne earder op 23 april útein setúteinset wie mei de [[slach by Dalheim]], dy't ferlern waard. It effekt fan de oerwinning wie lykwols beheind, want it folgjende treffen tsjin de Spanjerts soe wer útdraaie op in nederlaach. Yn de [[slach by Jemmingen]] waard it grutste part fan it steatske leger ynmakke. Greve Loadewyk koe him op it lêste momint út de striid weromlûke troch swimmend de [[Iems]] oer te flechtsjen. It ferovere gebiet gie ferlern en de oanfal op [[Grins (stêd)|Grins]] wie mislearre, Adolf, de broer fan Loadewyk, wie sneuvele en fan it leger wie sa goed as neat mear oer.

De betinking fan de slach krige pas foarm yn de [[19e iuw]], yn 1826 waard in ienfâldige betinknulletinknulle (obelisk) pleatst. Yn 1868 krige de betinkingenbetinking in mear nasjonaal karakter. Yn [[1873]] waard it hjoeddeistige [[Greve Adolfmonumint]] troch kening [[Willem III fan Hollân|Willem III]] ûntbleate. Tsjintwurdich is yn [[Hilligerlee]] in museum oer de [[skiednis]] fan de slach.