[[Ofbyld:Gem-Culemborg-OpenTopo.jpg|thumb|Topografyske kaart fan Culemborg]]
'''Culemborg''' (Súd-Geldersk: ''Kuileburg'') is in stedsje en in gemeente yn de Nederlânske provinsje [[Gelderlân]], yn de Betuwe, oan de Lek, mei in oerflak fan 31,18 km² (dêrfan 1,60 km² wetter) en (op 1 jannewaris 2007) 27.177 ynwenners. Binnen de gemeente lizze gjin oare kearnen.
De betsjutting fan Culemborg foar de regio is beheind, troch it tichtbylizzende gruttere [[Tiel]], mer yn de lanlike Betuwe hat dit stedsje dochs wol in regionale fersoargingsfunksje. Under mear binne der middelbere skoallen. Ek is der in museum foar meubels en in museum wijd oan Elvis Presley. Culemborg hat in stasjon oan deit spoar Utert-De Bosk.
== Stedsgesicht ==
Troch syn rike ferline en trochdat de stêd dêrnei iuwelnagiuwenlang net groeide en bloeidebinnebloeide, binne in soad gebouwen bewarre bleaun. It bekendste is it âlde riedhûs op de Grutte Merk, yn let-goatyske styl. Fan de âlde wâlmuorre is noch de midsiuwske Binnenpoarte noch oer.
== Skiednis ==
Culemborg ûntstie as hannelsplak oan de Lek. Yn de tofdetolfde iuw kaam oan de westkant fan it doarp in kastieltsje fan de hear fan Beusinchem. Op Sinterklaasdei 1318 krige it plak stedsrjochten, der stie doe al in muorre omhinne. Ta de stedsrjochten hearden it merkrjocht en asylrjocht. Hearsker oer it plak bleau de hear fan Culemborg. In soad skuldners flechten nei Culemborg, omdat se dêr troch it stedsbestjoer berjochte waarden en de skuldeaskers net yn de stêd talitten waarden. Yn de fjirtjinde iuw waard de stêd twarres útwreide, yn de jierren santich oan de noardsidenoardkant en yn de jierren njoggentich oan de súdkant. By de lêste gelegeheid waarden de nuordoarpen Lanxmeer en Parijsch binnen de stadsbebouwing lutsen. De boppeneamde Binnepoarte waard fo0ar de súdlike yndieling diel fan de omwâling. Ek liet hjir Jan II in nij kastiel bouwe. Mei frou Elisabeth (†1555) kaam it laach Van Culemborg op syn ein. Dizze frou liet ûnder oare in gasthûs en in weeshûs nei. Koart foar harren dea ferhefte Karel V de hearlikheid ta greefskip. Floris fan Pallandt erve de grevetitel fan Elisabeth. Fanôf 1639 wie it besit fan it laach Waldeck-Pyrmont. By de Frânske ynfal yn it Rampjier 1672 waard de stêd plondere. Yn 1714 gie it greefskip oer op it laach Saksen-Hildbirghausen, wat de stad út jildneed ferkocht oan de Syeaten fan it Kertier fan Nimwegen (in diel fan Gelre), dy't it yn 1748 oan stedhâlder Willem IV oerdie. De kening fan Nederlân draacht noch altiten de titel greven fan Culemborg. Pas yn 1798, ûnder Frânsk bewâld, waard it greefskip formeel mei Nederlân (de Bataafske Republyk) feriene. Nei de Frânske tiid waard Culemborg in gewoane gemeente. Yn 1868 waard Culemborg op it spoarwegennet oansluten mei dat doe de langste brêge fan Europa wie, de Lekbrêge (wyls ferfongen). Dit soarge foar de komst fan yndustry, yn it bysûnder de meubelyndustry.
