Culemborg: ferskil tusken ferzjes

'''Culemborg''' (Súd-Geldersk: ''Kuileburg'') is in stedsje en in gemeente yn de Nederlânske provinsje [[Gelderlân]], yn de Betuwe, oan de [[Lek (rivier)|Lek]], mei in oerflak fan 31,18 km² (dêrfan 1,60 km² wetter) en (op 1 jannewaris 2007) 27.177 ynwenners. Binnen de gemeente lizze gjin oare kearnen.

De betsjutting fan Culemborg foar de regio is beheind, troch it tichtbylizzende gruttere [[Tiel]], mermar yn de lanlike Betuwe hat ditit stedsje dochs wol in regionale fersoargingsfunksje. Under mear binne der middelbere skoallen. Ek is der in museum foar meubels en in museum wijd oan Elvis Presley. Culemborg hat in stasjon oan it spoar Utert-De Bosk.

Culemborg ûntstie as hannelsplak oan de Lek. Yn de tolfde iuw kaam oan de westkant fan it doarp in kastieltsje fan de hear fan Beusinchem. Op Sinterklaasdei 1318 krige it plak [[stedsrjochten]], der stie doe al in muorre omhinne. Ta de stedsrjochten hearden it [[merkrjocht]] en asylrjocht. Hearsker oer it plak bleau de hear fan Culemborg. In soad skuldners flechten nei Culemborg, omdat se dêr troch it stedsbestjoer berjochte waarden en de skuldeaskers net yn de stêd talitten waarden. Yn de fjirtjinde iuw waard de stêd twarrestwaris útwreide, yn de jierren santich fan de 20e iuw oan de noardkant en yn de jierren njoggentich oan de súdkant. By de lêste gelegeheidgelegenheid waarden de buorredoarpen Lanxmeer en Parijsch binnen de stadsbebouwing lutsen. De boppeneamde Binnenpoarte waard foar de súdlike yndieling diel fan de omwâling. Ek liet hjir Jan II in nij kastiel bouwe. Mei frou Elisabeth (†1555) kaam it laach Van Culemborg op syn ein. DizzeDy frou liet ûnder oare in gasthûs en in weeshûs nei. Koart foar harren dea ferhefte keizer [[Karel V]] de hearlikheid ta greefskip. Floris fan Pallandt erve de grevetitel fan Elisabeth. Fan 1639 ôf wie it besit fan it laach Waldeck-Pyrmont. By de Frânske ynfal yn it Rampjier 1672 waard de stêd plondere. Yn 1714 gie it greefskip oer op it laach Saksen-Hildbirghausen, watdat de stêd út jildneed ferkocht oan de SyeatenSteaten fan it Kertier fan [[Nimwegen]] (in diel fan Gelre), dy't it yn 1748 oan stedhâldersteedhâlder Willem IV oerdie. De kening fan Nederlân draacht noch altiten de titel grevengreve fan Culemborg. Pas yn 1798, ûnder Frânsk bewâld, waard it greefskip formeel mei Nederlân (de [[Bataafske Republyk]]) feriene. Nei de [[Frânske tiid]] waard Culemborg in gewoane gemeente. Yn 1868 waard Culemborg op it spoarnetspoar oansluten troch wat doe de langste brêge fan Europa wie, de Lekbrêge (wyls ferfongen). DitDat soarge foar de komst fan yndustry, yn it bysûnder de meubelyndustry.

* [[Otto van Rees (bestuurderbestjoerder)|Otto van Rees]] (1823-1892), minister en gûverneur-generaal fan Nederlânsk-Ynje