Willem Adriaan van der Stel: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
stavering moat hifke wurde
red
Rigel 5:
[[File:Portrait of Simon van der Stel and his son Willem Adriaan.jpg|thumb|250px|Willem Adriaan (op it hynder) mei syn heit Simon]]
===Iere libben===
Van der Stel wie de âldste fan de seis bern fan [[Simon van der Stel]] en Johanna Jacoba Six ([[1645]]-[[1700]]), út in laach fan foaroansteande leden fan de Nederlânske hannel. Syn pake wie [[Adriaan van der Stel]], de eardere gûverneur fan [[Mauritsius]]. De mem fan Willem wie famylje fan [[Jan Six]], dy’t yn de sidehannel siet en in freon fan [[Rembrandt]] wie. Willem Adriaan wie fyftjin doe’t hy nei Kaap de Goeie Hope gie yn [[1679]]. Om [[1684]] hinne gie hy werom nei [[Hollân]] wêr’tdêr’t hy mei Maria de Haze troude. Mei har soe hy fiif bern krije. De heit fan Maria wie [[François de Haze]], dy’t wurke hat foar de Feriene Eastyndyske Kompanjy as haadman op [[Desjima]], yn [[Perzje]] en de [[Bengalen]]. Ek wie hy belutsen by de sidehannel.
 
Willem Adriaan van der Stel hearske oer Nieuw en Oud-Vossemeer op it eilân [[Tholen]] yn [[Seelân]], nei alle gedachten troch syn frou. Yn [[1691]] waard hy bestjoerder yn [[Amsterdam]]. Hy kaam net werom nei de Kaapkoloanje oant [[jannewaris]] 1699, doe’t hy beneamd waard ta opfolger fan syn heit as gûverneur fan de koloanje.
 
=== As gûverneur ===
Van der Stel wie ynteressearre yn túnbou en [[lânbou]]. Hy wie auteur fan ien fan Súd-Afrika’s betiidste túnkers almenakkentúnkersalmenakken. Van der Stel wreide de FEK-tunen út en stjoerde ekspedysjes nei it noarden om it lân te ferkennen. Hy liet it Lân fan Waveren bouwe, no bekend as Tulbach, en ek lei hy de hoekstien foar de Grutte Tsjerke yn Kaapstêd.
 
Van der Stels neitins is benammen rjochte op syn ynklauwerigens en syn oerdreaune manear fan libbenlibjen. Yn syn tiid as gûverneur waard Van der Stel sjoen as korrupt en diktatoriaal.
 
=== Wjerstân en ûntslach ===
Van der Stel wie de eigener fan inde pleats, [[Vergelegen]], yn it hjoeddeiske [[Somerset West]]. It lân wie him skonken yn 1700. <ref>[http://www.vergelegen.co.za/Content_1010100000_history.htm Artikel op de hiemside fan Vergelegen] (sjoen op 8 novimber 2009)</ref>, hyHy stoppe in soad middelenmiddels fan de FEK yn it projekt. Dit joech him in ûnearlik foardiel en late ta rúzjes mei de frijfrije boargers yn de omkriten.
 
Syn iensidige aksjes dy’t der oer gienen wa't dat mei dwaanmeidwaan koe yn deit monopoalje ynfan de wynhannel soarge foar in opstân ûnder de boeren. Yn [[1706]] stelden [[Adam Tas]], Willem van Zijl en Henning Husing in petysje op dy’t de warberens fan Van der Stel ôfkeurdeôfkarde. De petysje waard troch 63 fan de 550 boargers tekene en it waard nei it FEK -haadkantoar yn Amsterdam stjoertstjoerd.
 
De petysje waard earst net akseptearre. Van der Stel hie Tas arrestearre en hy waard nei [[Kaapstêd]] brocht. Van der Stel hie kopyen makke fan parten fan it deiboek fan Tas, dat tsjinnetsjinje moast as bewiis tsjin him. Tas waard feroardieldferoardiele en opsletten yn it Swarte Gat opsletten, yn kerkerin yntsjerker fan Kastiel de Goeie Hope.
 
Omdat 31 fan de tekeners fan de petysje [[Hugenoaten|Hugenoat]] wienenwiene, en de Nederlanners yn oarloch wienenwiene mei [[Frankryk]], soarge de petysje dochs foar ûnrêst yn Amsterdam. De eangst foar it oerrinnen fan guon boargers yn de Kaapkoloanje nei de kant fan de Frânsen dieddie de FEK beslutebesluten om Van der Stel werom te ropperoppen, se easken yn 1707 dat hy werom kaam nei Nederlân. Hy ferliet de koloanje yn [[1708]] wêrnei't hy nei Nederlân gie, wêr’tdêr’t hy de rest fan syn libben as in banneling troch brochttrochbrocht. Der waard besletten dat FEK-meiwurkers gjin lân mear hawwe mochten yn de koloanje.
 
[[Louis van Assenburgh]] waard de opfolger fan Van der Stel.<ref>[http://www.vocsite.nl/geschiedenis/handelsposten/kaap.html Kaap de Goeie Hope] De VOC Site (sjoen op 8 novimber 2009)</ref>
 
Trije jier nei it fuortgean fan Van der Stel waard Vergelegen ferkocht en opdield yn fjouwer buorkerijen, der waard besletten dat de pleats fernietigeferneatige wurde moast, dat barde mar foar in part.<ref>[http://www.vergelegen.co.za/Content_1010100000_history.htm Artikel op de hiemside fan Vergelegen] (sjoen op 8 novimber 2009)</ref>
 
=== Oare gedachten oer Van der Stel syn neitins ===
Der is wat ûnienigens oer Van der Stel syn neitins. De measte boarnen binne it iens as it giet oer syn bestjoer fan de Kaap.
 
Guon minsken ferwize nei syn wurk en plannen op it mêd fan túnbou en lânbou as bewiis dat Van der Stel in grut fisionêr wie. OarenWer oaren hawwe it oer syn rol yn de ûntwikkeling fan de unykeunike Kaapsk-Hollânske arsjitektuer en sjogge him as in martelaarmartler.<ref>[http://www.childlit.org.za/KonfBoerMerrington.html Carrying the Torch: Dorothea Fairbridge and the Cape Loyalist Imagination], troch Peter Merringont (sjoen op 8 novimber 2009)</ref>
 
== Keppelings om utens ==
* [http://www.dbnl.org/tekst/molh003nieu09_01/molh003nieu09_01_1765.htm Biografy fan Van der Stel]
* [http://www.vergelegen.co.za/index.php?Content_ID=1010100000& De skiednis fan Vergelegen]
* {{en}}[http://www.antiquityofman.com/brink.html Artikel oer Van deder Stel]
 
{{boarnen|boarnefernijing=