Sumar: ferskil tusken ferzjes

'''Sumar''' is in doarp yn de gemeente [[Tytsjerksteradiel]], súd fan [[Burgum]] en leit sa'n twa kilometer súdwestlik de [[Burgumer Mar (mar)|Burgumer Mar]]. It doarp hat likernôch 1.425 ynwenners (2006). Under Sumar falle de buorskippen [[Sumarreheide]] en [[De Harste]]. De namme komt fan besuden de (Burgumer) Mar dêr't in sânrêch lei. East fan it tsjerke binne bewenningsresten út de [[12e iuw]] fûn. Yn in ferdrach mei Grins wurdt de namme Sumar yn 1447 foar it earst neamd. De dorpstsjerkedoarpstsjerke út (1769) is it âldste gebou fan Sumar.

Yn de [[prehistoarje]] wie it in gebiet mei rûntrekkende jagers en samlers. Der waard op wyld jage en fruchten, beien en knollen samlesammele. Spoaren fan dizzedy jagers-samlers binne fûn oan de ouwers fan de [[Burgumer Mar (mar)|Burgumer Mar]], mar ek tichtbytichteby Sumar. Spoaren fan permaninte bewenning binne ûnder oare fûn yn 1994 by de oanlis fan de Koekoekswei (flakbyfuortby de Iestwei). Spoaren yn it sân joegen de kontoeren te sjen fan in skuorre dy 't dêr om 1200 stien hawwe moat.

Oant ± 1850 wie Sumar in boeredoarp. Yn dizzedy iuw waard ek de heide besuden it doarp ûntgûnoanmakke en ûntstie Sumarreheide. Yn it earstoan stienen der [[spitkeet|spitketen]], letter kamen der ek stienenstiennen arbeidershúskes en lytse boerespultsjes. By deit ûntginningûntginnen fan de heide spile boer Jelke Sjoerds Hoekstra in grutte rol. Nei him is in sânpaad neamd, besuden it doarp. DêroanDêr is noch oan te sjen hoe't de wegen om Sumar hinne der útderút seagen, al binne se no ferhurde.

De yn 1769 boude [[Tsjerke fan Sumar|doarpstsjerke]] oan de grutte Buorren is de opfolger fan in koart dêrfoar ôfbrutsen tsjerke. WerDêr dêrfoarwer foar hat der nei alle gedachten in houten tsjerkje stien. It bewenne gebiet fan Sumar lei doe in stik noardeastliker, dêrtroch stiet de tsjerke net yn de midden, mar krekt oan de noardeastside fan it hjoeddeiske doarp. Oan de HearenweiHearrewei stiet de (eardere) grifformearde [[Rehobothtsjerke (Sumar)|Rehobothtsjerke]], de lêste tsjerketsjinst wie op 13 febrewaris 2005. It gebou wurdt no bewenne. Foargonger Joute van der Meer lei op 5 oktober 1911 de earste stien. Nei him is op Sumarreheide in wei neamd. Ek oan de HeareweiHearrewei (tichtbytichteby deDe Tike) hat oant ± 1925 noch in gebou stien dat as tsjerke brûkt waard. Yn 2009 wurde allinnich noch tsjerketsjinsten holden yn de Doarpstsjerke yn it doarp.

Nei 1900 ferlear Sumar geandewei it karakter as boeredoarp. Benammen yn it noarden, by de Grinzer feart (no Prinses Margrietkanaal) fêstigen har ferskate yndustryënyndustryen. DizzeDy bedriuwen hienen noch in dúdlike bining mei de lânbou en feetylt. Yn dit ramt kin it [[sûkerei]]fabryk neamd wurde en de N.T.F. (letter Rendac neamd, tsjintwurdich Sonac, it 'stjonkfabryk'). It [[molkfabryk]] fan Sumar stie net yn it doarp, mar op [[De Harste]], in [[buorskip]] súdeastlik fan it doarp. Fan dizzede agraryske yndustryënyndustryen slutesleat it sûkereifabryk de doarren om 1920, it molkfabryk yn 1931. De N.T.F/Rendac/Sonac sit noch yn Sumar, en net yn Burgum sa't faak tocht wurdt. Nei de [[Twadde Wrâldoarloch]] fêstigen har mear yndustryen yn Sumar. De skipswerf kaam op it terrein fan it eardere sûkereifabryk. Foar it papierfabryk en Burgum Stielbou (inyn Sumar) waard in nij yndustryterrein oanlein. Om 2000 waard ditdat útwreide en kamen mear bedriuwen en bedriuwkes yn Sumar.

Nôtmûne ''De Hoop'' is de iennigeiennichste [[nôtmûne]] yn de gemeente Tytsjerksteradiel. Hy stiet oan it Mounepaed en wurdt troch frijwillige mûnders yn it wurk holden.

It is net de iennigeiennichste yndustrymûne dy't Sumar hân hat. TichtbyTichteby [[Burgumerdaam]] stienen om [[1910]] twa mûnen:

* De mûne fan AalfsPijbes, oan de súdsidenoardside fan de [[Grinzer Feart]]. Werkenber asDe mûne oantstie ±winliken 1927. Doe ferdwûnenop de wjukken.himrik Defan rompBurgum haten itis útholdenfoar oant1915 1995ôfbrutsen. De mûne hat stienstie op it steeterrein dêr't no NoppertDamen Shipyards Betonfestige stietis.

De Feriening Doarpsbelang fan Sumar is oprjochte yn novimber [[1945]]. It hat as WerkgroepenWurkgroepen: Skiednis, Kultuer en Natuer, Ympuls, behear Webside en Behear Lisplakken haven Sumar (CBL) en de Boarterstúnkommisje. De Koekoek is de doarpskrante dy't hast alle moannen ferskynt. De strjitten “De Jister” en “De Finne” hawwe tegearre de buertferiening Nij Begjin.

*De IndrachtEendracht sjongenmuzyk