Nice Leng'ete: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Holder (oerlis | bydragen)
No edit summary
Rigel 6:
| oare namme(n) =
| nasjonaliteit = [[File:Flag of Kenya.svg|border|20px]] [[Kenia]]ansk
| berne = [[1991]]<ref name="nofi">{{Berjocht:Fuotnoat|[https://nofi.fr/2016/10/nice-nailantei-lengete-championne-de-lutte-contre-lexcision/31706 {{Aut|Capo Chichi, Sandro}}, ''Nice Nailantei Leng'ete, championne de lutte contre l'excision'', yn: ''Nofi'', oktober 2016]}}</ref>
| berteplak = [[Kimana]] ([[Kenia]])<ref name="nofi"/>
| stoarn =
| stjerplak =
| etnisiteit = [[File:Flagge fan de Masai.png|border|20px]] [[Masai (folk)|Masai]]<ref name="nofi"/><ref name="lc">{{Berjocht:Fuotnoat|{{Aut|Keultjes, Hanneke}}, ''Nice Ontliep Besnijdenis: Alternatief Ritueel zonder Verminking'', yn: de ''[[Ljouwerter Krante]]'', 18 novimber 2019, s. 8-9}}</ref>
| regionale identiteit =
| berop/amt = meiwurkster fan <br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Amref Flying Doctors]]<ref name="lc"/>
Rigel 20:
| webside = [https://twitter.com/nicelengete Nice Leng'ete] op [[Twitter]]
}}
'''Nice Leng'ete''' (folút: '''Nice Nailantei Leng’ete'''; [[útspr.]]: [nɑɪs 'nɑɪləntɛ lɛ̃ŋ'ɛtɛ], likernôch: "<u>nais</u> <u>nai</u>-lun-teh leng-<u>et</u>-teh"; [[Kimana]], [[1991]])<ref name="nofi"/> is in [[Kenia]]ansk [[minskerjochte]]-[[aktiviste]] fan [[etnyske groep|etnysk]] [[Masai (folk)|Masai]]-[[komôf]].<ref name="nofi"/><ref name="lc"/> Hja krewearret mank har [[folk]] foar de ôfskaffing fan 'e [[frouljusbesnijenis]], ek bekend as froulike genitale skeining, wêrby't by [[famke]]s op in jonge [[leeftyd]] de [[klitoris]] ôfsnien wurdt.<ref name="nofi"/><ref name="lc"/> Troch har ynset is de frouljusbesnijenis anno [[2019]] yn 47 [[mienskip]]pen ôfskaft en ferfongen troch in oar, froufreonlik en [[feest]]lik [[oergongsritueel]].<ref name="lc"/> Dêrmei hat Leng'ete nei skatting 14.000 famkes fan frouljusbesnijenis rêden.<ref name="lc"/> Fierders kantet se har ek oan tsjin [[bernehoulik]]en en de fersprieding fan [[HIV]]/[[AIDS]],<ref name="lc"/> en besiket se har folk as meiwurkster fan [[Amref Flying Doctors]] in better begryp fan [[seksualiteit]] yn it algemien by te bringen.<ref name="lc"/> Yn [[2018]] waard Leng'ete troch it [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[tydskrift]] ''[[Time (tydskrift)|Time]]'' oanmurken as ien fan 'e hûndert ynfloedrykste persoanen fan 'e wrâld.<ref name="lc"/><ref name="amref2">{{Berjocht:Fuotnoat|[https://amref.org/news/amref-health-africa-staff-named-time-100/ {{Aut|Khamala, Caroline}}, ''Amref Health Africa Staff Named to TIME 100'', op: ''Amref.org'', sûnder datum]}}</ref><ref name="health"/><ref name="nyt"/>
 
==Libben==
Rigel 28:
Mank de Masai, dy't fan âlds as [[nomadysk]]e [[fee]]hoeders oer de [[Serengeti]]flakte doarmen, spriek it nammentlik fansels dat famkes op jonge [[leeftyd]] de [[frouljusbesnijenis]] ûndergiene, wêrby't de [[klitoris]] ôfsnien waard.<ref name="lc"/> Dat barde sûnder [[ferdôving]], útsein in kâlde [[dûs]].<ref name="lc"/> Leng'ete har [[mem]] hie har as [[beuker]] al meinommen nei sokke [[seremoanje]]s, om har te learen hoe wichtich it wie dat dejinge dy't it [[ritueel]] ûndergie, net sjen liet dat se [[pine]] hie.<ref name="lc"/> It fuortsnijen fan 'e klitoris wie mank de Masai sa normaal dat nimmen it gebrûk yn 'e kiif stelde. [[Manlju]], dy't har der fierders net mei bemuoiden en der dêrom ek mar amperoan wat fan wisten, woene net mei ûnbesniene froulju trouwe, dus foar famkes wie der gjin [[houlik]] en dêrmei gjin [[takomst]] sûnder de besnijenis, dy't as in [[oergongsritueel]] nei it [[froulikheid|frouwêzen]] beskôge waard.<ref name="lc"/>
 
Troch har [[ûnderfining]]s op 'e kostskoalle krige Leng'ete it yn 'e holle dat se net besnien wurde woe. En likemin woe se mei tolve jier of soms al mei tsien jier [[úthylkjen|úthylke]] wurde oan in [[folwoeksen]] [[man (sekse)|man]].<ref name="lc"/> Doe't se mei acht jier de besnijenis ûndergean moast, besleat Leng'ete om út te naaien. Se wist har twa jier âldere [[suster]] Nelly safier te krijen dat dy mei har gie, en tegearre pykten de famkes út.<ref name="lc"/><ref name="health">{{Berjocht:Fuotnoat|[https://www.health.com/sexual-health/time-100-nice-nailantei-lengete-advocating-womens-reproductive-health {{Aut|Bakkila, Blake}}, ''Nice Nailantei Leng'ete Escaped Genital Mutilation as a Girl – Now Her Mission is to End the Ritual'', yn: ''Health'', 25 april 2018]}}</ref> Om net sjoen te wurden, diene se dat dwers troch de [[wyldernis]]. Se berikten feilich it hûs fan harren [[muoike]], 70&nbsp;[[km]] fierderop, dêr't se ûnderdoeken.<ref name="health"/> In [[lulkens|lulke]] [[omke]] en oare manlju út har doarp ûntdieken al rillegau wêr't Leng'ete en har suster harren ferskûle hiene. Doe't se harren fûnen, joegen se de famkes in [[mishanneling|wan bruien]] en [[bedriging (misdriuw)|bedrigen]] se harren.<ref name="lc"/><ref name="health"/> Mar om't de frouljusbesnijenis inkeld op fêste tiden útfierd waard, wiene se foarearst feilich.<ref name="lc"/><ref name="health"/>
 
In stikmannich [[moanne (tiid)|moannen]] letter,<ref name="lc"/> doe't der wer in besnijenisseremoanje organisearre waard, woe Leng'ete wer útnaaie, mar dy kears liet Nelly har net oerhelje om mei.<ref name="lc"/><ref name="health"/> Ynstee stjoerde se Leng'ete nei it hûs fan ien fan har [[learares]]sen, wylst se sels it ritueel ûndergie.<ref name="lc"/> Yn in [[fraachpetear]] yn [[2019]] fertelde Leng'ete hoe't it fierder beteard wie mei Nelly. Nei't se besnien waard, gie se mei tsien jier fan [[skoalle]], en koarte tiid letter [[troud]]e se mei in folle âldere man, mei wa't se trije [[bern (persoan)|bern]] krige.<ref name="lc"/> "Dat wie net it libben dat se sels keas," sei Leng'ete, "Har dreamen waarden har ôfnommen."<ref name="lc"/> Underwilens hie Nelly harsels lykwols oan har ûnwinske houlik ûntwraksele en wenne se mei har trije [[soan]]nen by Leng'ete yn.<ref name="lc"/>
 
Doe't Leng'ete sels nei ôfrin fan 'e seremoanje weromkearde nei har doarp, wist se har pake, dat ien fan 'e [[stamâldste]]n wie,<ref name="lc"/> te bepraten op har besnijenis út te stellen.<ref name="lc"/><ref name="health"/> Dat die se troch dermei te driigjen foargoed út te naaien.<ref name="lc"/><ref name="health"/><ref name="nyt">{{Berjocht:Fuotnoat|[https://www.nytimes.com/2018/01/13/world/africa/female-genital-mutilation-kenya.html {{Aut|Moore, Gina}}, ''She Ran from the Cut and Helped Thousands of Other Girls Escape, Too'', yn: ''The New York Times'', 13 jannewaris 2018]}}</ref> Meitiid late útstel yn har gefal ta ôfstel.<ref name="lc"/> Har pake stimde deryn ta om har wer nei skoalle gean te litten,<ref name="health"/> en Leng'ete waard it iennichste famke út har mienskip dat trochlearde.<ref name="lc"/><ref name="health"/><ref name="nyt"/> Lykwols wie it net in maklik bestean foar har, want se waard troch eltsenien mei de nekke oansjoen<ref name="health"/> en beskôge as in min foarbyld foar oare famkes.<ref name="lc"/> Se wie ommers immen dy't skande oer har [[famylje (besibskip)|famylje]] brocht hie.<ref name="health"/><ref name="nyt"/> It holp yn dat ferbân fansels ek net dat se letter, sa't se sels troch har [[muoike]] en har [[leararesse]] ferburgen wie, sels oare jonge famkes ferburch dy't útnaaiden foar it besnijenisritueel.<ref name="yahoo">{{Berjocht:Fuotnoat|[https://www.yahoo.com/lifstyle/27-year-old-massai-woman-helped-15000-girls-escape-the-cut-183433260.html {{Aut|Sheppard, Elena}}, ''This 27-year-old Maasai woman helped 15,000 girls escape "the cut"'', op: ''Yahoo Lifestyle'', 25 july 2018]}}</ref>
 
===Wurkpaad===
Rigel 41:
Leng'ete lei de jonge manlju út hokker ynfloed oft besnijenis hat op 'e [[takomst]] fan froulju, harren [[seksualiteit|sekslibben]] en harren sûnens.<ref name="nyt"/> Se besocht harren derfan te oertsjûgjen dat eltsenien sûner, [[lokkigens|lokkiger]] en ek [[rykdom|riker]] wêze soe as famkes mear trochlearden, letter trouden en [[befalling|bern krije]] koene sûnder de komplikaasjes dy't besnijenis feroarsaakje kin.<ref name="nyt"/> It kearpunt kaam doe't se harren in [[fideo]] sjen liet fan in besnijenisseremoanje. De manlju hiene gjin idee wat dat krekt ynhold, om't it in frouljusseremoanje is, dêr't manlju net by talitten wurde. De reäksje wie sa't Leng'ete hope hie: ien fan [[shock|skok]] en [[walging]]. De jongere manlju begûnen harren dêrnei út te sprekken tsjin 'e frouljusbesnijenis, en wegeren om harren [[dochter]]s dêroan te ûnderwerpen.<ref name="lc"/> Nei hast fjouwer jier fan redendielen besleaten de stamâldsten fan Leng'ete har doarp en skaf de frouljusbesnijenis ôf.<ref name="nyt"/> Dêrfoar yn 't plak kaam in oar, froufreonlik en [[feest]]lik [[oergongsritueel]].<ref name="lc"/> Omreden fan har ynset foar wat no as in goede saak sjoen waard, wie Leng'ete de earste frou yn har doarp dy't de Swarte [[Gongelstôk]] takend krige, dy't yn har mienskip in [[symboal]] is fan liederskip, [[respekt]] en [[macht]].<ref name="nyt"/>
 
Neitiid sette Leng'ete har krewearjen fuort om ek yn oare Masai-doarpen in ein oan 'e frouljusbesnijenis te meitsjen.<ref name="lc"/><ref name="health"/> Amref Flying Doctors helle har nei it bûtenlân ta, dêr't se op ferskate plakken yn 'e wrâld [[taspraken]] en [[lêzing]]s hold oer har kampanje om 'e frouljusbesnijenis út te bannen. Sa spriek se yn [[2013]] op it [[Clinton Global Initiative]] (CGI) yn [[New York (stêd)|New York]] en op in [[konferinsje]] oer seksuële en [[fuortplanting]]srjochten yn [[Amsterdam]].<ref name="amref">{{Berjocht:Fuotnoat|[https://amref.org/news/fgm-ambassador-selected-for-the-2016-yali-training/ ——, ''Anti-FGM Ambassador Selected for the 2016 YALI Training'', op ''Amref.org'', sûnder datum]}}</ref> Yn [[2014]] naam de rie fan stamâldsten fan it hiele Masai-folk, dy't regearret oer oardel miljoen minsken, it beslút dat de frouljusbesnijenis net mear útfierd wurde moast.<ref name="yahoo"/> Troch Leng'ete har wurk wie dy praktyk anno [[2019]] yn 47 mienskippen yn [[Kenia]] útband, wêrmei't doe al 14.000 famkes fan 'e besnijenis rêden wiene.<ref name="lc"/>
 
Sûnt [[2014]] hat Leng'ete as in projektliedster fan Amref wurke yn it Kenya Alternative Rite of Passage-projekt (ARP), wêrfoar't se fan doarp nei doarp reizget om 'e froulju te helpen in alternatyf oergongsritueel foar famkes te organisearjen.<ref name="amref"/><ref name="newsweek">{{Berjocht:Fuotnoat|[https://www.newsweek.com/woman-saving-thousands-african-girls-genital-mutilation-922574 {{Aut|Maza, Christina}}, ''Meet the Woman Saving Thousands of Girls from Female Genital Mutilation'', yn: ''Newsweek'', 12 maaie 2018]}}</ref> Tagelyk besiket se stamâldsten en oare mienskipslieders oer de streek te lûken, dy't noch net fan 'e needsaak trochkrongen binne om it near te lizzen mei de besnijenistradysje.<ref name="amref"/><ref name="newsweek"/> Dêrnjonken wurket se nau gear mei oare fertsjintwurdigers fan Amref om benammen de [[jongerein]] fan 'e Masai te ûnderrjochtsjen op it mêd fan seksualiteit en fuortplanting.<ref name="yahoo"/>
Hoewol't Kenia frouljusbesnijenis yn [[2011]] yllegaal ferklearre hat en de stamâldsten fan 'e Masai de tradysje yn [[2014]] ferbean hawwe, is it lykwols dreech om it ferbod ôf te twingen, benammen yn ôfhandige doarpkes op it [[plattelân]]. It wurk fan Leng'ete en oaren op it mêd fan ûnderwiis is dêrom fan krúsjaal belang om ek dêre in diskusje oer de frouljusbesnijenis op gong te bringen en om [[kennis]] oer dat ûnderwerp te fersprieden.<ref name="yahoo"/>