Wikipedy

Skieringers en Fetkeapers: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
56.999 edits
dochs mar fêst neisjoen
utwreiding artikel, mar de ferbeterings yn de stavering bin fuortrekke
Rigel 1:
{{Wurk}}
 
 
De '''Skieringers en Fetkeapers''' wienen de twa partijen yn de [[partijtiid]] yn [[Westerlauwersk Fryslân|Mid-Fryslân]]. De [[Fetkeapers]] wienen foar it bewâld fan Hollân, wienen op de hân fan de [[Norbertinen]] en wienen fral sterk yn it easten fan Fryslân. De [[Skieringers]] wienen foar [[Fryske frijheid|lânseigen bewâld]], wienen op de hân fan de [[Bernardinen]] en wienen fral sterk yn [[Westergoa]].
 
==De Fryske frijheid==
It ûntsteanuntstean fan de twa partijen moat foaral sjoen wurdewurden yn de ûntwikkeling dy't Mid-Fryslân trochmakke nei it tiidrek fan de Greven (1165-1345). It Fryske lân ûntwikkele himsich doe ta in ''boererepublykboerenrepublyk'' sûnder sintraal gesach. De ''fryskeFryske frijheid'' rjochte har foaral tsjin de oerhearskingoerhearsing troch frjemdefremde hearen, mar lietlitte yn eigen lân net de foarming ta fan in sintraal gesach net ta. It negative gefolch hjirfan wie dat yn Fryslân der hieltyd mear lytse sintra's fan macht ûntstienen dy't troch it ûntbrekkenûntbrekke fan oerkoepeljendoerkoepelend gesach wol meiinoar yn boatsing kommekommen moasten. Foaral de [[haadling|Haadlingen]] hawwe yn dizze ûnwikkeling in rol fan betsjutting fiere.
 
De saneamde ''Fryske frijheid'' fertsjintwurdigefertsjinwurdige benammenfoaral foar iende groep Friezenhaadlingen de heechste foarm fan frijheid, nammmentlik de [[haadlingen]]. LinkelytsenNeigeraden naam oantal en macht ta fan dizze selsmakke stân fan Fryske eallju. SyOmdat wienensy yn besit wienen fan hearlike rjochten, libbenkoenen sy libjen fan de opbringst fan harren troch oaren bewurkte pleatsen en oefenendêtroch mei hieltyd gruttergruter súksessukses [[rjochtsfoech]] útútoefenje oer harren ûnderdienen. By de talloaze twisten dy't ûnder inoar ûntsienen waarden legertsjes fan hiersoldaten ynsetten.
 
==Partijfoarming en striid==
Yn de [[15e ieu]] wienen der haadlingen dy't har troch harren oansjenlike besittings in libben sûnder arbeid permiteare koenen, mar wol mei
Yn de rin fan de [[14e ieu]] foarmden harren ''partijen'' der't útsein de meiinoar stridende haadlingen ek de kleasteroarders by hearden. Dizze partijen waarden de Skieringers en Fetkeapers neamd. De Skieringers wienen benammen yn Westergoa aktyf, hja wienen foarstanner fan de Fryske freiheid, wylst de Fetkeapers yn Eastergoa sterk wienen en somtiids ree om bûtenlânsk gesach te erkinnen.
Dit barde ek doe't er heilleaze partyskippen foarme waarden.
 
De oanlieding tafan de Fryske partijstriid dy't ûntstie wurdt socht yn spul tusken de [[konvers]]en fan de twa kleasteroarders. Lykas by partijstriid yn oare gebieten waard it lykwols ta in net útúttiisbere dekleaune tiis te heljen kleaunefan konflikten.▼
Yn dizze
 
De partijstriid wie op har slimst yn it tiidrek tusken [[1439]] oant [[1467]], mei as hichtepunt de ellendige [[Donia-oarloch]] dy't yn [[1458]] ûnstie. De striid beperke har net langer ta it plattelân, ek de opkommende stêden waarden derby belutsen. De striid rjochte har tsjin eltsenien en it ferlangen nei frede naam ta. Ferskate gearkomsten warden hâlden om nei oplossings te sykjen. Uteinlik sochten de Friezen hulp fan bûten.
▲De oanlieding ta de Fryske partijstriid wurdt socht yn spul tusken de [[konvers]]en fan de twa kleasteroarders. Lykas by partijstriid yn oare gebieten waard it lykwols ta in net út de tiis te heljen kleaune konflikten
 
==Ein==
De Fetkeapers linen yn de [[15e ieu]] op help fan de stêd [[Grins (stêd)|Grins]] dy't wurke oan de opbou fan in eigen stêdsteat. De Skieringers fûnen op it lêst, yn [[1498]], stipe by hartoch [[Albrecht fan Saksen]]. Albrecht woe wol helpe, mar hy hie ek syn eigen aginda. Hy socht in gebiet foar syn jongste soan Hindrik. De Fetkeapers fûnen stipe by de [[Karel fan Gelre]], [[1514]], dy wol helpe woe, mar likegoed fan doel wie it bewâld oer Fryslân oer te nimmen.
 
==Literatuerferwizing==
* S.J.van der Molen, ''Oorsprong en geschiedenis van De Friezen, Amsterdam, 1981, side 141-155..
 
 
[[Kategory:Skiednis fan Fryslân]]
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Skieringers_en_Fetkeapers"