Irkûtsk (oblast)
De oblast Irkûtsk (Russysk: Ирку́тская о́бласть, Irkûtskaja oblast) is in bestjoerlik dielgebiet yn de Russyske Federaasje. De oblast foarmet ûnderdiel fan it Federale Distrikt Sibearje. De haadstêd is Irkûtsk.
| Irkûtsk oblast
Ирку́тская о́бласть | |
|---|---|
.svg)
| |
| flagge | wapen |
|
|
| polityk | |
| soarte gebiet | Oblast |
| lân |  Ruslân
|
| federaal distrikt | Sibearje |
| ekonomyske regio | East-Sibearje |
| haadplak | Irkûtsk |
| grutste plak | Irkûtsk |
| taal | Russysk |
| Etnyske groepen | Russen 88% Boerjaadjers 3,2% Oekraïners 1,27%, Tataren 0,94% Wyt-Russen 0,33% (Stân 2010) |
| sifers | |
| ynwennertal | 2.357.134 (2022) |
| oerflak | 774 846 km² |
| befolkingstichtens | 3,04 ynw./km² |
| oar | |
| stifting | 1937 |
| tiidsône | UTC+8, MSK+5 |
| koördinaten | 57° 22' N 106° 00' E |
| webside | www.irkobl.ru |
Geografy bewurkje seksje
De oblast leit yn it suden fan Sibearje en grinzget oan de republiken Boerjaasje en Tûva yn it suden en súdwesten, oan de kraj Krasnojarksk yn it westen, de republyk Sacha yn it noardeasten en oan de kraj Transbaikal yn it easten.
Yn it súdeasten fan de oblast leit de Baikalmar. De Angara hat syn boarne yn de Baikalmar en streamt nei it noardwesten om yn de Jenisej út te mûnjen. Yn de rivier leit de Irkûtsk-daam. Twa oare grutte damen fierder de stream ôf binne by Bratsk en Ust-Ilimsk, dêr't grutte wetteropslachmarren lizze. In oare rivier dy't syn boarne yn de oblast hat is de Lena, dy't fan it noarden nei it easten nei de oanbuorjende republyk Sacha streamt.
It lânskip fan de oblast bestiet fral út de bergen en brede deltes fan it Sintraal Sibearyske Plato. It Primorskiberchtme en ut Baikalberchtme lizze oan de Baikalmar. Yn it noardeasten, dat diel útmakket fan 'e Transbaikal, lizze it Noard-Baikalplato en it Patomplato.
Skiednis bewurkje seksje
Eartiids wennen Boerjaten en lytse Turkske folken yn it gebiet, mar hjoeddedei foarmje de Russen de mearderheid. Nei Oeigoersk en Mongoalsk bewâld setten yn de 18e iuw de Russyske kolonisaasje yn. De stêd Irkûtsk spile in grutte rol by de ûntdekking en oermastering fan it útwrydske East-Sibearje en it Fiere Easten fan Ruslân.
Yn 1898 waard it spoar troch it gebiet oanlein as ûnderdiel fan it Trans-Sibearyske spoar.
De yndustrialisaasje fan de stêd sette yn de jierren 1930 útein, yn dy tiid binne in soad fabriken boud. Ek krige de stêd in universiteit.
Ekonomy bewurkje seksje
Belangrike sektoaren yn de oblast binne mynbou (goud, koalen en izererts), de enerzjywinning troch de grutte wetterkrêftsintrales by Bratsk, Irkûtsk en Ust-Ilimsk, de gemyske yndustry en de aluminiumproduksje.
Bestjoersyndieling en grutte plakken bewurkje seksje
De oblast is ûnderferdield yn 33 rajon's en 9 stedsdistrikten.
Op 16 april 2006 folge nei in referindum it beslút om it autonome distrikt fan de Ust-Ordynsker Boerjaten yn de oblast Irkûtsk te yntegrearjen. It út seis rajon's besteande en folslein troch de oblast Irkûtsk omfieme distrikt wie in selsstannich dielgebiet oant op 1 jannewaris 2008 de gearfoeging fan krêft waard.
De belangrykste stêden fan de oblast binne njonken Irkûtsk, Bratsk en Angarsk: Ust-Ilimsk, Usolje-Sibirskoje en Tsjeremchovo. Meiïnoar binne der 22 stêden en 52 plakken mei in stedsk karakter.
| Grutste stêden | Russysk | Ynwenners* | Wapen | Lokaasje |
|---|---|---|---|---|
| Irkûtsk | Иркутск | 617.249 (2022) |  |
52° 17' N 104° 18' E |
| Bratsk | Братск | 225.036 (2021) | .png){kind=small} |
56° 09' N 101° 37' E. |
| Angarsk | Ангарск | 224.630 (2020) |  |
52° 34' N 103° 55' E |
| Ust-Ilimsk | Усть-Илимск | 80.419 (2020) | .png){kind=small} |
58° 00' N 102° 40' E |
| Usolje-Sibirskoje | Усолье-Сибирское | 76.047 (2020) |  |
52° 45' N 103° 39' E |
| Tsjeremchovo | Черемхово | 50.154 (2020) | .png){kind=small} |
53° 09' N 103° 04' E |
* Ynwennertallen binne ôfkomstich fan it Russysktalige lemma, oproppen op 31 july 2022
Befolking bewurkje seksje
Russen foarmje in grutte mearderheid ûnder de befolking. Fierder foarmje Boerjaten, Oekraïners en Tataren de grutste minderheden yn de oblast (2022). Sûnt de ûntbining fan de Sovjet-Uny hawwe in soad Oekraïners en Tataren de oblast ferlitten en is it tal migranten út de Kaukasus en Sintraal-Aazje tanommen.
Befolkingsûntwikkeling bewurkje seksje
| Jier | 1897 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2000 | 2010 | 2020 | 2022 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ynwennertal* | 514.267 | 1.976.453 | 2.313.410 | 2.559.522 | 2.830.641 | 2.644.022 | 2.428.750 | 2.391.193 | 2.357.134 |
* Ynwennertallen binne ôfkomstich fan it Russysktalige lemma, oproppen op 31 july 2022
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: | ||
|
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Dútsktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: de:Oblast Irkutsk
|
