Donatisme
It donatisme wie in streaming yn it Kristendom út de tsjerkeskiednis. It ûntstean derfan leit yn Noard-Afrika yn de 4e iuw, dêr't destiids in protte kristenen wennen dy't werom woenen nei in ienfâldiger en bibelske foarm fan gemeente-wêzen, en herfoarmen de tsjerke. De namme is ôflaat fan de earste biskop, Donatus Magnus, dy't yn 316 ferkeazen waard ta biskop fan Kartago.
De donatisten huldigen strange opfettings op teologysk mêd, wienen foarstanner fan it hanthavenjen fan de sensuer en fûnen dat ôffalligen fan it kristlike leauwen net wer opnomd wurde mochten yn de skurte fan de tsjerke. Dizze kwestje spile in soad ûnder de eardere kristenferfolgings doe't in protte kristenen it kristlike leauwen ferlitten hienen, dêr spyt fan krigen en wer opnomd wurde woene yn de kristlike mienskip. Neffens de Katoliken wienen sy stiifkoppen dy't fêsthâlden oan har eigen gelyk, en net ree om, nettsjinsteande besikingen ta fersûning te kommen, har wer oan te sluten by de memmetsjerke.
Neidat eardere besikingen om de tsjerke te feroarjen net slagge wienen, skieden sy har lang om let ôf fan de katolike mienskip. De direkte oanlieding hjirta wie de beneaming fan Kasilianus ta biskop fan Kartago yn 312. Keizer Konstantyn de Grutte hie tige war dien om de twa streamingen byinoar te hâlden en doe't dat mislearre, rôpen beide rjochtingen harsels út as de ienige juste en de oare ta falske tsjerke. Yn Kartago waard Donatus ta biskop wijd fan de tsjinbeweging. Donatus kaam tsjinoer Kasilianus te stean en de tsjerke yn Noard-Afrika rekke tige ferdield.
De donatisten ûnderskieden har fan de rest fan de tsjerke troch harren geastlike gesinte. Sy wienen foarstanner fan de skieding tusken tsjerke en steat. Nettsjinsteande dizze opfetting dienen sy lykwols hieltiten in berop op de keizer. Fierders waard neffens har it wêzen fan de tsjerke foarme troch it geastlike libben en troch sakraminten, dêr't sy tsjinoer de rest fan de tsjerke mei stiene.
Nei de dea fan keizer Konstantyn de Grutte woekere de donatistenstriid noch mear as in iuw fierder. Yn de rin fan 5e iuw krige de Katolike Tsjerke de stadichoan de Romeinske autoriteiten oan har side en waard it Dontatisme bestriden. Fral de lettere biskop fan Kartago Augustinus wie in fûle tsjinstanner. Under de Fandalen waarden alle beheinings tsjin de Donatisten wer opheft.