Steaftsjerke

In steaftsjerke (Noarsk: stavkirke) is in gehiel út hout oplutsen tsjerkegebou, mei in typyske boustyl dy't benammen yn Skandinaavje oantroffen wurdt. Steaftsjerken binne ûntstien yn de perioade dat it kristendom yn Skandinaavje ferspraat waard.

Steaftsjerke fan Borgund

Konstruksje

In steaftsjerke waard boud op in stiennen fundearring dêr't in frame of geramte fan houten balken op set waard. Op dit fûnemint rêsten de peallen. By de alderearste steaftsjerken waarden de staven of peallen yn in gat yn de grûn pleatst. Hoewol't dat foar genôch stabiliteit soarge, holden dizze bouwurken net lang stân trochdat de peallen troch ferrotting oantaast waarden. Dy peallen waarden oan de boppekant oaninoar fêstmakke mei in nij geramte fan horizontale balken. Dizze balken droegen de konstruksje foar it dak. Om dizze konstruksje genôch stevigens te jaan waarden trije metoaden tapast: earst waarden der tusken alle staven in pear krúslings pleatste staven setten, twad waarden der houten bôgen tusken de peallen pleatst en as lêste waard der in lege rûngong om de tsjerke makke dy't wichtich is foar de konstruksje. As ferbiningsmetoaden waarden brûkt: swellesturtferbining, houten pinnen en klam ferbiningen. In staaftsjerke waard nea mei spikers, neils of lym boud sadat de konstruksje fleksibel bleau en it hout wurkje koe (útsette en krimpe).

Foarmen

De ienfâldichste steaftsjerken binne lytse, rjochthoekige gebouwen en besteane út in skip en in lyts koar. It dak rêst op de muorren.

Gruttere steaftsjerken kinne in lange mêst yn 'e midden hawwe, dy't de toerspits draacht en dy't de muorren foar in part ûntlêst.

De meast komplekse steaftsjerken hawwe in hege romte yn 'e midden, dy 't droegen wurdt troch frijsteande mêsten; dy sintrale romte is omjûn troch legere sydboeken dy 't de konstruksje ferstevigje.

Noch oanwêzige steaftsjerken

steaftsjerken yn Noarwegen

Inlandet

Tsjerke		Boujier	Opm.
Steaftsjerke fan Garmo		Om en de by 1200
Steaftsjerke fan Hedalen		1327
Steaftsjerke fan Hegge		13e iuw
Steaftsjerke fan Høre		1327
Steaftsjerke fan Lom		1160
Steaftsjerke fan Lomen		1179
Steaftsjerke fan Øye		1358	meardere kearen werboud
Steaftsjerke fan Reinli		1237	1x werboud
Steaftsjerke fan Ringebu		1220

Møre og Romsdal

Tsjerke		Boujier	Opm.
Steaftsjerke fan Grip		1450
Steaftsjerke fan Kvernes		1432
Steaftsjerke fan Rødven		1200

Trøndelag

Tsjerke		Boujier	Opm.
Steaftsjerke fan Holtålen		1200	Ferhúze nei in iepenloftmuseum

Vestfold og Telemark

Tsjerke		Boujier	Opm.
Steaftsjerke fan Eidsborg		om en de by 1250
Steaftsjerke fan Heddal		13e iuw	Grutste Steaftsjerke fan Noarwegen
Steaftsjerke fan Høyjord		1100

Vestland

Tsjerke		Boujier	Opm.
Steaftsjerke fan Borgund		1182
Steaftsjerke fan Fantoft		1150	2x werboud
Steaftsjerke fan Hopperstad		1140
Steaftsjerke fan Kaupanger		1183	1x werboud
Steaftsjerke fan Røldal		1250
Steaftsjerke fan Undredal		1147	Tsjerke is wyt ferve
Steaftsjerke fan Urnes		1130	De âldste steaftsjerke fan Noarwegen

Viken

Tsjerke		Boujier	Opm.
Steaftsjerke fan Flesberg		1735
Steaftsjerke fan Gol		1157	Ferhúze nei in iepenloftmuseum
Steaftsjerke fan Nore		1167
Steaftsjerke fan Rollag		1425
Steaftsjerke fan Torpo		1200
Steaftsjerke fan Uvdal		1200

Bûten Noarwegen

Tsjerke		Lân	Boujier	Opm.
Steaftsjerke fan Hedared		Sweden	1500
Steaftsjerke fan Ruhnu		Estlân	1644
Steaftsjerke fan Vang		Poalen	1200	Oarspronklik boud yn Vang, mar yn 1842 ferhúze nei Karpacz Poalen.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

wikipedy:nl wikipedy:de Liste der Stabkirchen (ned) staafkerken (no) stavkirke.info Commons Wikimedia Commons  Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Stave churches fan Wikimedia Commons.