|
==Wat is in oktroai?==
Oktroaien binne útfûn as oplossing foar in maatskiplik [[dilemma]]. Oan de iene kant binne de [[wittenskip]] en [[technology]] der mei holpen dat elk wit hoe't besteande technology wurket. Dan kin elk dêrop trochbouwe en de [[technyk]] kin fierder gean. Oan de oare kant sil de útfiner syn útfining geheim hâlde wolle, om in foarsprong op de konkurrinten te hâlden, en sa syn ynvestearring yn de útfining yn jild werom te sjen. As komprimis is it oktroai útfûn. De útfiner krijt dêrmei foar in beheinde tiid (yn de measte lannen op syn meast tweintich jier, rekkene fan de yntsjinningsdatum fan de oktroai-oanfraach ôf) it eksklusive rjocht op it útbaten fan syn útfining. Foar it jildich bliuwen fan it oktroai moat yn de measte lannen alle jierren in taks betelle wurde. Wurdt dat net (mear) dien of binne de tweintich jier om, dan kin elk de útfining tapasse of kapitalisearje.
Oktroaien binne útfûn as oplossing foar in maatskiplik
Octrooien zijn uitgevonden als oplossing voor een maatschappelijk [[dilemma]]. Aan de ene kant zijn de [[wetenschap]] en [[technologie]] ermee gediend, dat iedereen weet hoe bestaande [[technologie]] werkt. Dan kan iedereen erop voortbouwen en de [[techniek]] schrijdt verder voort. Aan de andere kant zal een uitvinder zijn uitvinding geheim willen houden, om een voorsprong ten opzichte van zijn concurrenten te behouden, en aldus zijn investering in de uitvinding te gelde te kunnen maken. Als compromis is er het [[octrooi]] uitgevonden. Een uitvinder krijgt daarmee voor een beperkte tijd (in de meeste landen maximaal twintig jaar, te rekenen van de indieningsdatum van de octrooiaanvrage) het exclusieve recht op het uitbaten van zijn uitvinding. Voor het geldig blijven van het octrooi dient in de meeste landen jaarlijks een taks te worden betaald. Wordt dit niet (meer) gedaan of zijn de twintig jaar voorbij, dan kan iedereen de uitvinding toepassen of [[kapitaal|kapitaliseren]].
EenIn octrooioktroai geldtjildt, zoalslykas gezegdsein, voorfoar eenin landlân. Om inyn meerderemear landenlannen octrooioktroai te verkrijgenkrijen, moetmoat eende uitvinderútfiner inyn principeprinsipe apartyn inelk iederlân landapart inyn de taal vanfan dat landlân octrooioktroai aanvragenoanfreegje. InYn Europa echterJeropa is eenlykwols in groep landenlannen totta deit oprichtingoprjochtsjen vanfan hetit [[EuropeesJeropeesk OctrooibureauOktroaiburo]] gekomenkommen, dat eenin centralesintrale verleningsinstantieferlieningsynstânsje is voorfoar de statensteaten diedy't erder lid vanfan zijnbinne. DaarDêr kankin men inyn éénien vanfan de drietrije talen (FransFrânsk, DuitsDútsk, EngelsIngelsk) octrooioktroai aanvragenoanfreegje voorfoar alle of eenfoar deelin vanpart fan de lidstatenlidsteaten. NaNei verleningferliening valtfalt hetit octrooioktroai uiteenútinoar inyn nationalenasjonale octrooienoktroaien, diedy't pasearst nanei de verleningferliening, voordatfoardat zese inyn hetit desbetreffendeoanbelangjende landlân geldigheidjildich krijgenwurde, inyn de taal vanfan hetit landlân vertaaldoerset moetenwurde wordenmoatte. TevensEk is nanei vertalingde eenoersetting in [[ratificatieratifikaasje]] doortroch hetit [[parlementparlemint]] inyn de meestemeaste gevallengefallen noodzakelijkneedsaaklik.
===VoorwaardenBetingsten aanoan hetit octrooioktroai===
SteedsHieltyd meermear isas te octrooieerbaaroktroaien, maarmar nietnet op alles kankin menoktroai octrooikrigen verkrijgenwurde. EenIn recenteresinte uitbreidingútwreiding vanfan hetgeendat octrooieerbaarwat te oktroaien is, is hetit [[levenlibben]] zelfsels: met namebenammen op de [[genen]] ervandêrfan makenmeitsje grotegrutte bedrijvenbedriuwen naarstiggâns jacht, erdêr zijnbinne al velein soad octrooienoktroaien op verleendferliend.
De basiseasken foar in útfining binne lykas folget:
De basiseisen voor een uitvinding zijn als volgt:
* De uitvindingútfining moetmoat eenin ''octrooieerbarete oktroaien'' uitvindingútfining zijnwêze.
* De uitvindingútfining moetmoat ''nieuwnij'' zijnwêze.
* De uitvindingútfining moetmoat ''uitvindingshoogteútfiningshichte'' hebbenha.
* De uitvindingútfining moetmoat ''industrieelyndustrieel toepasbaarta te passen'' zijnwêze.
====EenIn uitvindingútfining====
OctrooienOktroaien wordenwurde alleenallinnich verleendferliend op octrooieerbarete uitvindingenoktroaien útfinings. DezeDy eiseask dientis terder onderscheidfoar metit andereûnderskied vormenmei vanoare foarmen fan [[intellectueelyntellektueel eigendom]]. Met name wordt metMei de eersteearste bepaling onderscheidwurdt benammen ûnderskied gemaaktmakke tussentusken octrooioktroai en [[auteursrechtauteursrjocht]] (maarmar ookek merkenrechtmerkerjocht en dergelijkesa).
De vraagfraach is wat eenin "octrooieerbare''te uitvinding"oktroaien útfining'' is. ErDer is geengjin duidelijkedúdlike definitiedefinysje, al vindenfine de meestemeaste deskundigensaakkundigen inyn EuropaJeropa dat eenin uitvindingútfining eenin stukstik ''techniektechnyk'' moetyn betreffenhim hawwe moat. InYn de RijksoctrooiwetRyksoktroaiwet 1995[[1955]] blijktblykt ditdy ''techniektechnyk''-eask vereistebygelyks bijvoorbeeld uitút de bepaling overoer nieuwheidnijens, diedy't luidtis: 'Een'In uitvindingútfining wordtwurdt alsas nieuwnij beschouwdbeskôge, indienas zijdy geengjin deeldiel uitmaakt vanfan de standstân vanfan de techniektechnyk útmakket.' Een puurEat abstractsuver ietsabstraks, zoalslykas eenin foto of eenin stukstik tekst, is geengjin techniektechnyk en kankin dus nietnet metmoai eenin octrooioktroai beschermdbeskerme wordenwurde.
De octrooiwetoktroaiwet bevatbefettet eenin negatievenegative definitiedefinysje: eenin aantaltal zakensaken wordtwurde explicieteksplisyt genoemdneamd alsas ''geennet'' octrooieerbarete oktroaien uitvindingútfining. ZoSa zijnbinne wiskundige methodesmetoades en ontdekkingenûntdekkings (bijvoorbeeldbygelyks op [[natuurkundenatuerkunde|natuurkundignatuerkundich]] vlakmêd) uitgeslotenútsletten. EenIn ontdekkingûntdekking is op zichhimsels nognoch geengjin uitvindingútfining, maarmar kan welkin de ''basis'' vormenwol vanfan eenin uitvindingútfining wêze. De ontdekkingûntdekking dat een metaal stroom geleidttrochjout, kankin wordenbrûkt gebruiktwurde om eenin nieuwnije elektriciteitsdraadelektisiteitstried uitút te vindenfinen.
Ek slút de oktroaiwet suver geastlike aktiviteiten, wurkwizen foar it sakedwaan [[kompjûterprogramma]]'s út fan oktroai. Neffens de oktroaiwet binne dy útslutingen lykwols beheind ta de neamde saken ''as sadanich''. In útfining dy't mear is as in kompjûterprogramma as sadanich mei wol oktroaid wurde. Hoe't dat krekt útlein wurde moat, wie de ôfrûne jierren ûnderwerp fan fûleinich petear oer sêftguodpatinten.
Ook sluit de octrooiwet puur geestelijke activiteiten, werkwijzen voor het zakendoen en [[computerprogramma]]'s uit van octrooi. Volgens de octrooiwet zijn deze uitsluitingen echter beperkt tot de genoemde zaken ''als zodanig''. Een uitvinding die meer is dan een computerprogramma als zodanig mag wel worden geoctrooieerd. Hoe dit precies moet worden uitgelegd, was de afgelopen jaren onderwerp van een heftige discussie rondom [[octrooi op software|softwarepatenten]].
DaarnaastDêrneist is hetit verbodenferbean octrooioktroai aanoan te vragenfreegjen op bepaaldebeskate categorieënkategoryen uitvindingenútfinings. MensenMinsken, planten en diersoortenbistesoarten kunnenkinne nietnet wordenoktroaid geoctrooieerdwurde. MicrobiologischeMikrobiologske processenprosessen en productenprodukten daarentegendêrfoaroer weerwer welwol, dus gentechnologiegentechnology is welwol octrooieerbaarte oktroaien en medicijnenmedisinen ookek. En ookek uitvindingenútfiinings diedy't eengefaar gevaaropsmite opleveren voorfoar de openbareiepenbiere ordeoarder of veiligheidfeiligens of onzedelijkûnseedlik zijnbinne, zijnbinne nietnet octrooieerbaarte oktroaien. Op eenin nieuwenije bombrief of een martelwerktuigmartelark zalsil dus geengjin octrooioktroai verleendferliend wordenwurde.
====NieuwNij====
De eersteearste eiseask is dat eenin uitvindingútfining nieuwnij moetwêze zijnmoat. EenIn octrooioktroai magmei nietnet wordenferliend verleendwurde op ietseat dat al bestondbestie. Dat klinkt logischlogysk, maarmar hetit is meestalmeast de grootstegrutstel angel bijby hetit octrooioktroai.
EenIn uitvindingútfining is nieuwnij alsas hijdy nognoch nietnet publiekpublyk gemaaktmakke is. De manierwize waaropdêr't dat gebeurtop bard, is nietnet fan relevantbelang. EenIn publicatiepublikaasje inyn eenin wetenschappelijkwittenskiplik tijdschrifttydskrift telt netlike zoswier zeeras als eenin artikel inyn hetin dorpskrantjedoarpskrantsje. En ookek mondelingemûnlinge publicatiespublikaasjes (voordrachtenfoardrachten, lezingenlêzings, discussiesdiskusjes inyn hetit openbaariepenbier) tellentelle.
NieuwheidNijens is eenin enormeenoarm hordehuorde binnenyn hetit octrooiwezenoktroaiwêzen, omdatom't hetit eenin overzichtoersjoch vergtfreget vanfan de helehiele wereldliteratuurwrâldliteratuer. De verschillendeferskate octrooibureausoktroaiburo's beschikkenhawwe overmânske enormbibleteken uitgebreidefan bibliotheken vanfan alles en nognoch wat en indicesyndeksen erbijderby om onderwerpen op teûnderwerpen kunnensykje te zoekenkinnen. En nognoch wordenwurde octrooienoktroaien nanei verleningferlienen regelmatiggeregeld aangevochtenoanfochten bijby de rechterrjochter omdat zese nietnet nieuwnij zijnbinne.
RedelijkWol vaakgauris wordtwurdt zosa'n aanvechtingoanfjochting gewonnenwûn, want de "stand''stân vanfan de techniek"technyk'' (de verzamelingsamling vanfan alles dat bekend is inyn de wereldwrâld) is enormûnbidich en niemandnimmen heefthat hetit overzichtoersjoch. DaarbijDêr moetmoat welwol wordenby opgemerktoanjûn wurde dat erder natuurlijkfansels alleenallinnich rechtszakenrjochtsaken overoer de geldigheidjildigens vanfan eenin octrooioktroai wordenoanspand aangespannenwurde alsas hetit nietnet evidentevidint is ofoft hetin octrooioktroai geldigjildich is of nietnet.
OverigensDer zijnbinne eroars welwol tweetwa uitzonderingenútsûnderings voorfoar openbaarmakingeniepenbiermeitsjen diedy't geschiedenplak korthawwe voorkoart foardat de aanvrageoanfraach ingediendyntsjinne wordtwurdt. WanneerAs eenin uitvindingútfining zondersûnder toestemmingtastimming wordtpublisearre gepubliceerdwurdt en metmei hetit doel de octrooiaanvraagoktroai-oanfraach te saboterensabotearjen, of wanneeras erde sprake is vanfan expositiein bijeksposysje eenby Wereldtentoonstellingin Wrâldútstalling (dus nietnet eenin gewonegewoan vakbeursfakbeurs), teltjildt de publicatiepublikaasje nietnet indienas de aanvrageoanfraach tijdigop is'e ingediendtiid yntsjinne is.
====UitvinderswerkzaamheidUtfinerswurksumens====
De belangrijkstewichtichste eiseask bijby eenin octrooioktroai is echterlykwols nietnet nieuwheidnijens, maarmar uitvinderswerkzaamheidútfinerswurksumens. DitDat noemtwurdt menek ookwol wel''útfiningshichte'' "uitvindingshoogte"neamd, alhoewelhoewol't dat eigenlijkeins eenin germanisme is. EenIn octrooioktroai magmei geengjin triviale variatiefariaasje vanfan eenin reedsal bekendbesteand apparaat, productprodukt of werkwijzewurkwize zijnwêze. MaarMar hoe moetmoat ditsoks wordenynskat ingeschatwurde?
AlsAs jejo eenin paperclippapierklammer hebtha, kundan jekinne eenjo paarstikken papieren bijpapier elkaarbyinoar houdenhâlde. LasLaskje tweetwa paperclipspapierklammers aan elkaaroaninoar en jejo kuntkinne tweetwa stapeltjessteapeltsjes papier bijbyinoar elkaar houdenhâlde. MaarMar is zosa'n dubbeledûbelde paperclippapierklammer nouno echtwier eenin uitvindingútfining of nietet? Is hetit eenin innovatieynnovaasje, of ligtleit hetit gewoongewoan voorfoar de hand omhân tweefan paperclipstwa totpapierklammers eenien te verwerkenmeitsjen?
====IndustriëleYndustriele toepasbaarheidtapasberens====
De laatstelêste eiseask is dat eenin uitvindingútfinings industrieelyndustrieel toepasbaarta moette zijnpassen wêze moat. DitDat betekentbetsjut min ofofte meermear dat eenin uitvindingútfining waaropdêr't octrooioktroai aangevraagdop wordtoanfrege wurdt, gebouwdboud moetwurde kunnenkinne wordenmoat, toegepasttapast moetwurde kunnenkinne wordenmoat en moetwurkje werkenmoat.
"Industrieel''Yndustrieel toepasbaar"ta wilte passen'' wol nietnet zeggensizze dat alleenallinnich high-tech of alleenallinnich machinesmasines geoctrooieerdte kunnenoktroaien wordenbinne. MaarMar de uitvindingútfining moetmoat welwol geschiktgeskikt zijnwêze om gemaaktyn tede wordenyndustry inmakke dewurde industrie.te kinnen.
[[H. G. Wells]] schreefskreau ooitea eenin verhaalferhaal overoer eenin vliegmachinefleanmasine diedy't werktewurke metmei eenin metaal dat de zwaartekrachtswiertekrêft ophiefophefte. DaaropDêr is geengjin octrooioptroai mogelijkop mooglik, want een dergelijksa'n metaal bestaatbestiet nietnet en dus kankin de uitvinderútfiner nietnet uitleggenútlizze hoe't desa'n uitvindingútfining gebouwdboud kanwurde wordenmoat. EenIn [[perpetuum mobile]] is inyn strijdstriid metmei de natuurwettennatuerwetten en kankin daaromdêrom ookek nietnet wordenoktroaid geoctrooieerdwurde (al blijvenbesykje uitvindersde hetútfiners regelmatigit proberengeregeld).
En it lêste punt sil ek dúdlik wêze: in útfining dy't gewoan net wurket, is net te oktroaien.
En het laatste punt zal ook duidelijk zijn: een uitvinding die gewoon niet werkt, is niet octrooieerbaar.
===Het recht op het octrooi===
| 