Oktroai: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
beskriuwing |
beskriuwing klear |
||
Rigel 1:
__NOTOC__
[[Ofbyld:Octrooibewijs.jpg|right|300px|Octroaibewiis]]
In '''octrooi''' of '''patint''' is in eksklusyf (útslutend) rjocht ta it yndustrieel meitsjen of ferkeapjen fan in produkt of it op oare wize eksploitearjen fan in [[útfining]] of [[libben]] <ref>[http://www.platformgentechnologie.nl/patents/thema_patenten/patent_geschiedenis.html Octrooi op leven en de geschiedenis van de Europese Octrooirichtlijn (EU 98/44)(Nederlânsktalich)]</ref>. In oktroai kin troch de rjochthawwende brûkt wurde as in [[monopoalje]] op in beskaat stik [[technyk]].
In oktroai jout de oktroaihâlder it rjocht om oaren te ferbieden de útfining bedriuwsmjittich ta te passen (bygelyks te meitsjen, yn te fieren, op foarried te hawwen, ensfh.). In oktroaihâlder hat net ''automatysk'' op basis fan it ferliende oktroai it rjocht om de útfining ta te passen. Yn in soad gefallen binne dêrfoar fierdere fergunnings needsaaklik, bygelyks op grûn fan de [[warewet]] of op grûn fan de [[miljeuwetjouwing]]. It kin ek wêze dat oktroairjochten fan oaren it tapassen fan de útfining opkeare.
==Wat is in oktroai?==
Line 12 ⟶ 11:
===Betingsten oan it oktroai===
Hieltyd mear
De basiseasken foar in útfining binne lykas folget:
Line 24 ⟶ 23:
Oktroaien wurde allinnich ferliend op te oktroaien útfinings. Dy eask is der foar it ûnderskied mei oare foarmen fan [[yntellektueel eigendom]]. Mei de earste bepaling wurdt benammen ûnderskied makke tusken oktroai en [[auteursrjocht]] (mar ek merkerjocht en sa).
De fraach is wat in ''te oktroaien útfining'' is. Der is gjin dúdlike definysje, al fine de measte saakkundigen yn Jeropa dat in útfining in stik ''technyk'' yn him hawwe moat. Yn de Ryksoktroaiwet [[
De oktroaiwet befettet in negative definysje: in tal saken wurde eksplisyt neamd as ''net'' te oktroaien útfining. Sa binne wiskundige metoades en ûntdekkings (bygelyks op [[natuerkunde|natuerkundich]] mêd) útsletten. In ûntdekking is op himsels noch gjin útfining, mar kin de ''basis'' wol fan in útfining wêze. De ûntdekking dat metaal stroom trochjout, kin brûkt wurde om in nije elektisiteitstried út te finen.
Line 30 ⟶ 29:
Ek slút de oktroaiwet suver geastlike aktiviteiten, wurkwizen foar it sakedwaan [[kompjûterprogramma]]'s út fan oktroai. Neffens de oktroaiwet binne dy útslutingen lykwols beheind ta de neamde saken ''as sadanich''. In útfining dy't mear is as in kompjûterprogramma as sadanich mei wol oktroaid wurde. Hoe't dat krekt útlein wurde moat, wie de ôfrûne jierren ûnderwerp fan fûleinich petear oer sêftguodpatinten.
Dêrneist is it ferbean oktroai oan te freegjen op beskate kategoryen útfinings. Minsken, planten en bistesoarten kinne net oktroaid wurde. Mikrobiologske prosessen en produkten dêrfoaroer wer wol, dus gentechnology is wol te oktroaien en medisinen ek. En ek
====Nij====
Line 37 ⟶ 36:
In útfining is nij as dy noch net publyk makke is. De wize dêr't dat op bard, is net fan belang. In publikaasje yn in wittenskiplik tydskrift telt like swier as in artikel yn in doarpskrantsje. En ek mûnlinge publikaasjes (foardrachten, lêzings, diskusjes yn it iepenbier) telle.
Nijens is in
Wol gauris wurdt sa'n oanfjochting wûn, want de ''stân fan de technyk'' (de samling fan alles dat bekend is yn de wrâld) is ûnbidich en nimmen hat it oersjoch. Dêr moat wol by oanjûn wurde dat der fansels allinnich rjochtsaken oer de jildigens fan in oktroai oanspand wurde as it net evidint is oft in oktroai jildich is of net.
Der binne oars wol twa útsûnderings foar iepenbiermeitsjen dy't plak hawwe koart foardat de oanfraach yntsjinne wurdt. As in útfining sûnder tastimming publisearre wurdt en mei it doel de oktroai-oanfraach te sabotearjen, of as de sprake is fan in eksposysje by in Wrâldútstalling (dus net in
====Utfinerswurksumens====
De wichtichste eask by in oktroai is lykwols net nijens, mar útfinerswurksumens. Dat wurdt ek wol ''útfiningshichte'' neamd, hoewol't dat eins in germanisme is. In oktroai mei gjin triviale fariaasje fan in al besteand apparaat, produkt of wurkwize wêze. Mar hoe moat soks ynskat wurde?
As jo in papierklammer ha, dan kinne jo stikken papier byinoar hâlde. Laskje twa papierklammers oaninoar en jo kinne twa steapeltsjes papier byinoar hâlde. Mar is sa'n dûbelde papierklammer no wier in útfining of
====Yndustriele tapasberens====
Line 53 ⟶ 52:
''Yndustrieel ta te passen'' wol net sizze dat allinnich high-tech of allinnich masines te oktroaien binne. Mar de útfining moat wol geskikt wêze om yn de yndustry makke wurde te kinnen.
[[H. G. Wells]] skreau ea in ferhaal oer in fleanmasine dy't wurke mei in metaal dat de swiertekrêft ophefte. Dêr is gjin
En it lêste punt sil ek dúdlik wêze: in útfining dy't gewoan net wurket, is net te oktroaien.
Line 59 ⟶ 58:
Yn prinsipe kin elkenien oktroai oanfreegje - in gewoan persoan of in [[rjochtspersoan]]. Yn prinsipe komt it oktroai de útfiner ta, of oan alle útfiners meiïnoar as it in groep wie. Oktroai op útfinings dy't dien binne troch persoanen yn tsjinst fan in oar, komme ta oan de wurkjouwer (bedriuwen as Philips en IBM ha ''in soad'' oktroaien). Wa't it oktroai ek yn besit hat, de echte útfiner ''moat'' op it oktroai neamd wurde (''eare dy't eare takomt'').
In aparte situaasje docht him foar yn gefal fan ''botsing'': as twa persoanen of ynstânsjes op itselde stuit itselde útfine. Yn dat gefal
== Maatskiplik plak fan it oktroai ==
Oktroaien kinne op spande foet stean mei frije [[merkwurking]], de oktroaihâlder kin ommers syn konkurrinten ferbiede soartgelikense produkten op 'e merk te bringen. Oktroaien binne te rjochtfeardigjen as de optelsom fan de mooglik negative effekten op konkurrinsjewurking en de positive effekten op [[ynnovaasje]] útkomt op in netto foardiel foar de maatskippij. Boppedat giet it by oktroaien útsoarte om nije produkten en tapassings, dy't gauris it paad nei in merk noch fine moatte dy't fóár de útfining noch net bestie. Yn sa'n nije merk kin dochs al gjin merkwurking wêze.
It útsjoch op it krijen fan in beleanning yn de foarm fan in oktroai is bedoeld om bedriuwen te prikkeljen ynvestearrings te ferheegjen dêr't de mienskip úteinlik baat by
De oktroaihâlder kin in [[lisinsje]] oan oaren jaan en dêrmei ynkomsten generearje. Oktroaien kinne ek strategysk ynset wurde mei it doel de konkurrint dwers te sitten en te ferswakjen.
Line 70 ⟶ 69:
Yn [[Nederlân]] rapportearre de kommisje [[Francine Giskes|Giskes]] yn [[2005]] oan [[steatssiktaris]] [[Karien van Gennip]]: ''It hat de Advyskommisje yn har omgong bliken dien dat der grutte maatskiplike ûnfrede is oer de kwaliteit fan oktroaien yn it algemien en op it mêd fan [[sêftguod]] yn it bysûnder, yn dy sin dat de minsken fan miening binne dat oktroaien ferliend wurde op triviale of marzjinale útfinings. De Advyskommisje befellet oan dat Nederlân syn ynfloed brûkt yn de Administrative Council fan de Jeropeeske Oktroai-organisaasje om dat kwaliteitsprobleem te adressearjen en har der foar ynset dat de kwaliteit fan ferliende oktroaien, yn it bysûnder yn it gefal fan sêftguod, ferhege wurdt. Dat soe kinne troch de noarm foar ynventiviteit oan te skerpjen.'' It Jeropeesk Oktroaiburo is in ynternasjonale organisaasje en falt net ûnder de Jeropa-wetjouwing; wol kin de Jeropeeske Oktroai-organisaasje Jeropeeske wetjouwing oernimme, wat bygelyks yn [[1999]] dien is as it giet om biotechnologyske útfinings: Rigels 26 o/m 34 EPC2000 binne basearre op de Jeropeeske rjochtline 98/44/EG. De Administrative Council bestiet út troch de lidsteaten oanwiisde leden.
Yn de praktyk blike [[Multynational]]s ûnderinoar gauris in juridyske wapenstilstân te hawwen wêrby't op grutte skaal [[
== Nederlân ==
De beneaming oktroai wurdt yn de Nederlânske wetjouwing brûkt; it wurd ''patint'' wurdt lykwols ek algemien brûkt yn in net-offisjele kontekst foar itselde begryp.
Yn Nederlân is yn [[1912]] in hifke oktroai ynfierd. Dat barde trochdat de Ryksoktroaiwet 1910 yn wurking gong. Alle fan 1912 ôf yntsjinne
Yn Nederlân jildt op dit stuit (2007) de Ryksoktroaiwet 1995.
Line 81 ⟶ 80:
Dat hifkjen wurdt dien troch de [[Oktroairied]]. De kwaliteit fan it hifkjen yn Nederlân troch de oktroairied stie ynternasjonaal heech oanskreaun.
Troch it oprjochtsjen fan it Jeropeesk Oktroaiburo yn de [[tachtiger jierren]] naam it tal by de oktroairied yntsjinne oktroai-oanfragen stadich ôf. As gefolch dêrfan wie it net mear mooglik om foar alle mêden fan de technyk saakkundige foarûndersikers yn tsjinst te hawwen en oan it wurk te hâlden. Yn [[1995]] waard dêrom de Ryksoktroaiwet 1995 ynfierd, dy't der yn foarseach dat tenei Nederlânske oktroai-
[[Ofbyld:Patent.jpg|right|300px|Dútsk patint foar in Nederlânske útfining]]
In ferliend Nederlânsk oktroai kin yn syn hiele rintiid bygelyks troch in tredden foar de rjochter 'oanfallen' wurde yn in neatigensproseduere. De wearde c.q. krêft fan in Nederlânsk registraasje-oktroai wurdt dus earst nei ferliening, yn rjochte, beskaat, teminsten as it oktroai ûnderwerp wurdt fan in juridysk skeel.
Guon fine dat in registraasje-oktroai de rjochswissens ferleget,
De yn 1995 noch net ôfhannele oanfragen waarden noch ûnder de Ryksoktroaiwet 1910 hifke troch de oktroairied. Sjoen it systeem fan de Ryksoktroaiwet 1910 hat it ôfhanneljen fan de oanfragen dy't
Yn Nederlân kin no op trije wizen in oktroai oanfrege wurde:
* De nasjonale wize, troch yn Nederlân oktroai oan te freegjen, dy oanfraach liedt ta in
* De Jeropeeske wize, troch fia it Jeropeesk Oktroaiburo in oktroai oan te freegjen foar in tal lannen tagelyk, wat nei hifkjen liedt ta in ''Jeropeesk'' oktroai, dat nei ferlienen yn in ''bondel nasjonale oktroaien'' útinoar
* de ynternasjonale wize, troch fia in troch WIPO (World Intellectual Property Organization) erkende nasjonale ynstânsje in ynternasjonale oktroai-oanfraach (fia it [[Patent Cooperation Treaty]] of PCT) yn te tsjinjen. Op dy wize kin in Jeropeesk oktroai (sjoch boppe) krigen wurde dat jildich is yn Nederlân. It is lykwols net mooglik op dy wize daliks in Nederlânsk (net-hifke) oktroai te krijen, likemin as dat op de Jeropeeske wize mooglik is
In yn Nederlân ferliend oktroai jout gjin beskerming tsjin neimeitsjen yn [[Dútslân]] of yn de [[Feriene Steaten]], yn tsjinstelling ta it [[auteursrjocht]], dêr't ynternasjonale ferdragen automatysk wrâldwide beskerming jouwe. De útfiner moat yn elk lân apart in oktroai-oanfraach yntsjinje om dêr beskerming te krijen. Wol kin by it Jeropeesk Oktroaiburo (festige yn Rijswijk-Súd-Hollân) patint foar Jeropeeske lannen oanfrege wurde. It Jeropeeske Oktroaiburo beöardielet de oanfraach op ynhâldlike grûnen en nei ferlienen wurdt de Jeropeeske oktroai-oanfraach omset yn in bondel nasjonale oktroaien. Der is dus gjin ''Jeropeesk Oktroai'' dat automatysk yn hiel Jeropa jidlich is. Der wurdt wurke oan in Jeropeeske feroardering om in systeem foar in ''Mienskipsoktroai'' op te setten.
De measte oktroaiwetten jouwe in op himsels relatyf ienfâldige regel oangeande de fraach, wat te oktroaien is, sjoch bygelyks it Jeropeesk Oktroaiferdrach: ''Oktroaien wurde ferliend foar útfinings dy't nij binne, op útfinerswurksumens (in ynventive stap) berêste en fetber binne foar tapassen op it mêd fan yndustry''. In te oktroaien útfining is bygelyks in idee of útfining dy't net fanselssprekkend simpel is (mar wol ynventyf), en dy't wrâldwiid nij is. De útfining mei dus nearne earder publisearre of beskreaun wêze. Oer wat 'fanselssprekkend simpel' ynhâldt binne wolris mieningsferskillen; in rjochter moat dan bygelyks de knoop trochhakje. It Jeropeesk Oktroaiburo brûkt ornaris de 'problem-solution approach' om nei te gean oft in útfining ynventyf genôch is. De lêste jierren is der in kontroverse
===Skiednis yn Nederlân oant 1910===
De earste wet op oktroaien waard yn Nederlân ynfierd op [[25 jannewaris]] [[1817]]. Dêr waard lykwols troch Nederlânske bedriuwen in bytsje gebrûk fan makke. Wol besochten bûtenlânske bedriuwen troch de wei fan in ynfier-oktroai hat konkurrinsjeposysje yn Nederlân feilich te stellen. Op [[25 july]] [[1867]] waard dy wet lykwols hielendal ynlutsen. Yn [[1870]] soe Nederlân de ''Konfinsje fan Parys'' tekenje, wat ynhold dat Nederlân har wetjouwing op ''yndustrieel eigendom'' oanpasse moatte soe, lykwols allinnich foar fabryks- en hannelsmerken. Nederlân koe, krekt as [[Switserlân]], noch hieltyd in eigen koerts oangeande de oktroaien folgje. Neidat Switserlân yn [[1888]] dochs besleat ta ynfieren fan oktroaiwetjouwing wie Nederlân yn wêzen it iennichste Jeropeeske lân dêr't soks noch net fêstlein wie. [[Polityk]] sjoen wie dy posysje fan Nederlân net langer fol te hâlden (ynternasjonaal waard Nederlân bestimpele as in folk fan ''Frijbûtsers''). Dus, yn [[1893]] waard troch it Nederlânske regear op in kongres yn [[
==Besibbe ûnderwerp==
Line 107 ⟶ 106:
*[http://www.octrooicentrum.nl Octroaisintrum Nederlân]
*[http://www.wipo.int/ WIPO (World Intellectual Property Organization]
*[http://www.european-patent-office.org/
*[http://www.patentvista.nl/kosten_taksen_overzicht.php/ Kosten oktroai krijen, wrâldwiid]
{{bron|1=
| |||