Wikipedy

Keardaam: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
Neikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
56.999 edits
fan nl: {{wurk}}
 
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
56.999 edits
dien
Rigel 4:
 
In '''keardaam''' (Ned.:''stuw'') is in waterboukundich [[keunstwurk (boukundich)|keunstwurk]] dat as doel hat om wetter yn in rin, beek of rivier op te kearen.
{{wurk}}
Keardamen kinne fêst of regelber wêze. In fêste keardaam jout altyd itselde [[peil]]. By in regelbere is der in ynrjochting (bgl. in klep) dy't derfoar soarget dat der yn ferschillende perioades in oar peil ynsteld wurde kin. Zo is het peil in de [[winter]] vaak lager dan in de [[zomer]]. Doorgaans worden de stuwen omhoog gehaald nadat de [[gewas]]sen zijn geplant en gezaaid en laat men de stuwen weer zakken vlak voor dat de [[oogst]] wordt binnen gehaald. Op deze manier kunnen de landerijen en akkers tijdens het zaaien en oogsten met zware [[Landbouwwerktuigen|landbouwmachine]]s worden betreden en hoeft er in het [[groeiseizoen]] niet zo snel te worden [[beregening|beregend]].▼
 
▲Keardamen kinne fêst of regelber wêze. In fêste keardaam jout altyd itselde [[peil]]. By in regelbere is der in ynrjochting (bgl. in klep) dy't derfoar soarget dat der yn ferschillendeferskillende perioades in oar peil ynsteld wurde kin. ZoSa is hetit peil inby de't [[winter]] vaakfaak lagerleger danas inyn de by 't [[zomersimmer]]. DoorgaansTrochgeans wordenwurde de stuwenkeardamen omhoogomheech gehaaldhelle nadatneidat de [[gewasgewaaks]]senen zijn geplantplante en gezaaidsiedde binne en laatlit men de stuwendamen weerwer zakkensakke vlakflak voor datfoardat de [[oogst]] wordtrispinge binnenynhelle gehaaldwurdt. OpSa deze manier kunnenkinne de landerijenlannen en akkersikkers tijdensby hetit zaaiensiedzjen en oogstenûngetiidzjen metmei zwareswiere [[Landbouwwerktuigen|landbouwmachine]]slânboumasines wordendien betredenwurde en hoefthoecht erder inyn hetit [[groeiseizoen]] nietnet zosa snelgau bereind te worden [[beregening|beregend]]wurden.
Keardamen yn beken en wetterrinnen worden vaak geplaatst om water langer vast te houden in hoger gelegen gebieden en zo te voorkomen dat deze gebieden [[verdroging|verdrogen]]. Tevens wordt met deze stuwen voorkomen dat lager gelegen gebieden snel [[overstroming|overstromen]].
 
Keardamen yn beken en wetterrinnen wurde faak makke om wetter langer fêst te hâlden en sa te foarkommen dat dizze gebieden ferdroegje. Sa wurdt ek foarkommen dat leger lizzende gebieten gau oerstreame.
In de grutte rivieren worden stuwen niet alleen gebouwd om verdroging van hoger gelegen gebieden te voorkomen, maar ook om voor de [[scheepvaart]] het hele jier door een minimale [[waterstand]] te garanderen.
 
Yn de grutte rivieren wurde keardamen net allinnich boud om ferdroeging fan heger lizzende gebieten te foarkommen, mar ek om foar de [[skipfeart]] it hiele jier troch in minimale [[waterstân]] te garandearjen.
Verder worden stuwen aangelegd om waterstromen te sturen. De stuwen die in de [[Nederryn]] en de [[Lek]] zijn gebouwd hebben vooral als doel om het water uit de [[Ryn]] via de [[Isel]] naar het [[Iselmar]] te voeren.▼
 
▲VerderFierders wordenmeie stuwenkeardamen aangelegdoanlein om waterstromenwetterstreamen te sturenstjoeren. De stuwenkeardamen diedy't inyn de [[Nederryn]] en de [[Lek]] zijnboud gebouwdbinne hebbenhawwe vooralbenammen alsas doel om hetwetter water uitút de [[Ryn]] viatroch de [[Isel]] naarnei hetde [[Iselmar]] te voerenfieren.
===Overlaat===
Een eenvoudige stuw wordt wel '''overlaat''' genoemd. Een overlaat is niet qua hoogte instelbaar, heeft dus een vaste hoogte.
 
=== Oerlaat ===
Het woord overlaat wordt ook gebruikt voor stuwen die ervoor zorgen dat het waterpeil niet boven een bepaalde hoogte komt. Zo kan het peil binnen bepaalde grenzen worden gehouden, bijv. als bij een rivier het peil de 50 cm overschrijdt, kan het water een polder binnenstromen of via een andere watergang (waar het normaal niet langstroomt) afvloeien.
In ienfâldige keardaam wurdt wol '''oerlaat''' neamd. In oerlaat is net kwa hichte ynstelber, hat dus in fêste hichte.
 
It wurd oerlaat wurdt ek brûkt foar keardamen dy't derfoar soargje dat it waterpeil net boppe in bepaalde hichte komt. Sa kin it peil ninnen bepaalde grinzen hâlden wurde, bygelyks as by in rivier it peil oer de 50 sm giet, kin it wetter in polder binnenstreame of troch in oare wettergonge (wêr't it gewoanwei net lânsrint) ôffloeie.
===Relatearre ûnderwerpen===▼
 
▲=== Relatearre ûnderwerpen ===
* [[gemaal]]
* [[peilgebiet]]
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Keardaam"