|
‘’’Wintersport’’’ is een sammelnamme foar foarmen fan [[sport]] dy’t as wedstriidsport, rekreaasje sport as as fakânsjeferdivedaasje op it [[iis]] as inyn ‘ede [[snie]] utoefenedien wurde.
== Skiednis ==
De measte wintersporten binne ûntstien as alternatyf ferfier yn de wintermoanenwintermoannen as de dykendiken en farweienfarwegen net mear op normale manier begeanber wiene.
Sa wurdwurdt der al ieuwen [[reedriden]] en [[prikslydzje|prikslyde]] om iisflakten makliker oerstekke te kinnen. InNei ferin fan tiid begûn hjawaarden dizze alternatyfealternative foarmen fan ferfier ek foar rekreatyferekreative doeleinen te brûkenbrûkt. Sa waarden de eerste koartebaanwedstriiden voor reedriders al rûn 1800 feredenferriden en waarden der ek wedstriidenwedstriden foar prikslyderspriksliders hâlden, faak sels letterlykletterlik foar spek en beane.
itIt [[skye]]n ûntstie foaral yn de alpenlanenalpenlannen en yn de skandinavyskeSkandinavyske lannen. Hjirtroch is erder dus ek in ferskil ûntstien tusken it alpineskyealpineskyen en noards-skye. Al wurdt de sky ûntwikkelingskyûntwikkeling rûn 1860 yn de Noarske regio [[Telemark]] sjoen as de bertegrûn fan it skyeskyen as sport.
De toeristyske wintersport ûntstie foaral yn de alpen Alpen om de rykerike bûtenlanners te fermeitsjen, [[St.Sankt Moritz]] yn [[Switserlân]] wurdwurdt sjoen as bertegrûn fan de wintertoerisme ein 19e ieuw. in hoteleigner wist een oantal Ingelske simmergasten te oertsjoegenoertsjûgjen ek ris yn ‘ede winter te komenkommen. HetIt wintersport toerismewintersporttoerisme is al jierenjierren fan grut belang foar de toeristyske sektor yn ‘ede alpenlannen en iswurdt al lang net mear allinne fuortleindien foartroch de rykerike boargers.
== Wintersport yn Fryslân ==
Yn Fryslân kinne jo ek oan wintersporten dwaan, sosa binneis der yn Fryslân hast yn elk plak wol in [[natoeriisbaan]] te fynnenfinen, Ek had Fryslân twa [[keunstiisbaan|keunstiisbanen]] de 400 -meter baan Thialf ynop it[[It Hearenfean (plak)|It Hearrenfean]] en de 200 -meter baan Yshal Ljouwert yn Ljouwert.
WaneartWannear't der yn de wintermoannen in goeie froastperioade aonbrektoanbrekt kin der ek op bûtenwetter geredenriden en slydeslydzge wurde. Op eigen gelegenhydgelegenheid mar der kin dan ek meidien wurde oan organiseare toertochten. De ôfstannen fan sansa'n toertocht kin fariearje fan 10 oant 200 km. De tochten liede hja somtiden troch gebieten dy’t oars net as muoisummin tagankeliktagonklik binne.
==Terminology==
=== Natoeriisbaan ===
EenIn natoeriisbaan is in iisbaan mei natuurlyknatuerlyk beferzen iis. Dit hâldhâldt al yn dat er allinenallinnich op riden as slydeslydzge wurde kin as it iis sterk genochgenôch is nei in pear dagen fan froast.
=== Keunstiisbaan ===
EenIn keunstiisbaan is in iisbaan mei kuenstmjittigkeunstmjittich aanmakkeoanmakke iis. Dizze iisbaan kin sawol yn de bûtennloftbûtenloft lizze as oerdekt danwoldan wol healoerdekt wêze. It grutte foardiel fan in keunstiisbaan is dat der gjin perioade fan froast nedig is om er op ride en slidzjen te kinnen, ek de iiskwaliteit kin beter regulearre wurde.
=== Skypyste ===
inIn skypiste ek wol in pyste neamd is in markearre soane op ‘e flanken fan in berg wer’t hja skye kinne. Meatstentiids hat hja de snie op sa’n pyste bewurke sadat der riddelykridlik feilige, snielaach ûntstiet wêrdêr't sûnder in soad risiko’s skyed wurde kin.
==in oersjochOersjoch fan wintersporten ==
* [[Alpineskye]]: It Alpineskye is in foarm fan it skyen dy’t yn de alpenlannen ûntstien is. Binnen It AlpineskyeAlpineskyen binne der fiif foarmen te ûnderskieden: de [[slalom]], de reuzeslalom , de Super G, de ôfdaling en de Alpine-kombinaasje ▼* [[Belslydjeien]]: Is it mei in belslyde sa snelhurd mooglik in bepaalde ôfstân troch de snie ôflizze. ▼
* [[Langlaufe]]: By it langlaufen moat der in Trajekt ôflein wurde. derDer binne twa stylen fan rinnen: ‘de klassiekeklassike styl’, hjirby rint hjamen ûntersteuntûntersteund troch twa skystokken. De ‘frije styl’ liket op de reedriidtechnyk; hja doche dyt mei, en somtiden sûnder stokken. inIn routerûte foar langlaufers hjit in [[loipe]]. By de klassiekeklassike styl binne dat der twa spoaren. ▼▲* [[Alpineskye]]: It Alpineskye is in foarm fan it skyen dy’t yn de alpenlannen ûntstien is. Binnen It Alpineskye binne der fiif foarmen te ûnderskieden: de slalom]], de reuzeslalom , de Super G, de ôfdaling en de Alpine-kombinaasje
* [[Noards skye]]:Noards skye is de sammelnamme foar twa út [[ SkandinaviëSkandinaavje]] ôfkomstige skidissiplinnesskydissiplinnes, namlik it skânsspringen en it langlaufen. De kombinaasje fan dizze sporten hjit de [[Noardske kombinaasje]], ▼▲* [[Belslydjeien]]: Is it mei in belslyde sa snel mooglik in bepaalde ôfstân troch de snie ôflizze.
▲* [[Langlaufe]]: By it langlaufen moat der in Trajekt ôflein wurde. der binne twa stylen fan rinnen: ‘de klassieke styl’, hjirby rint hja ûntersteunt troch twa skystokken. De ‘frije styl’ liket op de reedriidtechnyk; hja doche dyt mei, en somtiden sûnder stokken. in route foar langlaufers hjit in [[loipe]]. By de klassieke styl binne dat der twa spoaren.
▲* [[Noards skye]]:Noards skye is de sammelnamme foar twa út [[Skandinavië]] ôfkomstige skidissiplinnes, namlik it skânsspringen en it langlaufen. De kombinaasje fan dizze sporten hjit de [[Noardske kombinaasje]],
* [[Skânsspringen]]: De dielnimmers skye fan in skâns ôf, en probearje dêrby sa fier mooglik te springen.
=== Iissporten ===
[[Ofbyld:Kortebaanschaatsen-Meijco van Velzen2.jpg|thumb|200px|right|''Koartebaanriden'']]
* [[Iishokky]] en [[Slidehokky]]: Iishokky is jn teamsport die wurddy't spile wurdt op it iis. It is de bedoeling om de puck yn de goal fan de tsjinstanner te krijen.
* [[Iis-speedway]]: iisspeedway is eenin taktûke fan de motorsport werbywêrby't mei motorenmotors op in iisbaan reestreesd wurdt.
* [[IIs sile]] IIs sile is in foarm fan silen op befearzen marren hjirby brûkt hja in boat wêr’t redens ûnder set binne, de boatjes kinne snelheden fan rom 100 km per oere behelle wurde.
* [[Koartebaan| Koartebaan ridenKoartebaanriden]] : It Koartebaan riden is in foarm fan baanriden dêr’t de baan mar ien kear rideriden wurdt.
* [[Keunstriden]]: It keunstriden is in sportyf barren werbywêrby't solisten, pearen en groepen reedriders rotaasjes, sprongen en oare bewegingen op it iis meitsje, dat meastal ûnder begelydingbegelieding fan muzyk wurdtútfierd uitfierdwurdt, dit wurdt de “kür” neamtneamd.
* [[Langebaan|Langebaan riden]]: It langebaan riden is in foarm fan baanriden dêr’t de baan yn omgongen ride wurdt. It langebaan riden wurdt beoefenne op in iisbaan fan 400 meter. Binnen it langebaan riden binne der ferskate foarmen mei elts har eigen ôfstannen. De sprint bestiet út de 500 en 1000 meter. De middenôfstân de 1500 en de langere ôfstannen 3000, 5000 en 10. 000 meter. De combinatie van deze afstanden wordt het allround riden neamd hjirby wurdt fan alle verreden ôfstannen een klassemint opstelt werby alle ôfstannen likke swier meitelle. Dêrnêst is er nog de Ploege efterfolging.
| 