Wikipedy

Frysk Skipfeart Museum: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
→‎Skiednis fan it museum: tentoanstellings
Mysha (oerlis | bydragen)
5.139 edits
L Ik haw besocht om it wat mear balâns te jaan.
Rigel 1:
[[Ofbyld:Snits Frysk Skipfeart Museum foardoar nûmer 14.jpg|thumb|right|200px|<small>Museum op nûmer 14</small>]]
[[Ofbyld:Snits Frysk Skipfeart Museum Gonggrypkeamer.jpg|thumb|right|200px|<small>Stylkeamer Gonggrypkeamer</small>]]
[[Ofbyld:Snits Frysk Skipfeart Museum trochkykje plesierfeartseal Lemsteraak De Groene Draak.jpg|thumb|right|200px|<small>Model fan Lemsteraak De Groene Draak, ôfdieling plesierfeart</small>]]
It '''Frysk Skipfeart Museum''' is in skipfeartmuseum mar ek it museum fan de sted [[Snits (stêd)|Snits]].
De kolleksje bestiet ûnder mear út de histoarje fan de Fryske skipfeart en skipsbou fan de [[17e ieu|17e]] oan de [[20e ieu]] en de wettersport út de [[19e ieu|19e]] en [[20e ieu]]. De hiele kolleksje bestiet út in 17.000 foarwerpen. Dêrneist is der in bibleteek mei hast 90009.000 titels en in samling fan mear as 20.000 foto's. Oan it museum is ek in âldheidkeamer ferbûn dêr't benammen foarwerpen út Snits en omkriten toand wurde.
 
It museum hat twa haadôfdielings. Yn de ôfdieling Skipfeart wurdt de skiednis fan de Fryske skipfeart ferteld oan de hân fan skipsmodellen, skilderijen en skipsûnderdielen. Yn de ôfdieling Snits komt de histoarje fan de stêd Snits oan bod. Snits is oriïntearre op it wetter, en hat dat ek altiten west. In skerpe skieding tusken beide ôfdielings is der dêrom net. De ferhalen rinne floeiend yn elkoar oer. De tentoanstelde kolleksje is te besichtigjenbesjen yn de 32 eksposysjeromtes fan it museum. Der binne skipsmodellen meifan ûnder oare [[skûtsje]]s te sjen. Ek is der sulver en in seal oer hurdriden.
 
== Kolleksjes ==
Yn de ôfdieling [[Fryske Admiraliteit]] stiet in grut kanon, dat fan in Frysk oarlochsskip komt. Oant 1795 hie Fryslân in eigen ôfdieling fan de Admiraliteit (seemacht). Fryslân hie gjin keamer by de [[Feriene Eastynjeske Kompanjy|VOC]], mar tûzenen Friezen hawwe wol op VOC-skippen fard. De measte Fryske seefeart falt lykwols yn de kategory kustfeart. Mei [[kof]]skippen en [[smak]]skippen farden Fryske skippers nei de [[Skandinaavje|Skandinavyske]] lannen, nei de lannen oan de [[Eastsee]], nei Frankryk en [[Spanje]]. Reders en seehannelers makken mei de kustfeart yn de 17e en [[18e ieu]] grutte winsten. Yn de ôfdieling beurtfeart is omtinken foar de binnenfeart. It farwegennet fan Fryslân wie wiidfertakke. Mei in [[skûtsje]] wie it mooglik om yn hast alle Fryske doarpen mei it skip te kommen. Lânwegen wienen der folle minder. Beurtskippen en trekskûtentrekskippen ûnderholden de ferfierstsjinsten tusken de ferskillende stêden en doarpen yn Fryslân. De wat gruttere Beurtmannenbeurtmannen farden oer de [[Sudersee]]. Oan de hân fan skipsmodellen wurde dizzedy ferhalen ferteld. Yn de skûtsjeseal wurdt de skiednis fan de Fryske binnenfeart beljochte. Fryske skippers wennen en wurken mei harren húshâlding oan board fan harren skip. De rekonstruksje fan in roef toant dat se lyts behuze wiene. Skippen wienen faak ryk fersierd. Yn it museum is in grutte kolleksje skipssier te sjen: roerklikken, hakkeboerden, roerkoppen ensafuorthinne. Bysûnder wie de ielhannel. Ut [[Heech]], [[De Gaastmar]] en [[Warkum]] wei waard op grutte skaal iel eksportearre nei Londen. Mei ielaken waard de iel ferfierd. De Fryske wetterwegen wurde no benammen brûkt troch wettersporters. Dêrom is der yn it museum ek in grutte kolleksje modellen fan syl- en motorjachten te sjen: [[boeier]]s, [[tsjotter]]s, BM-ers, reinbôgen, mar ek modernere klassen as de Flits.

Yn de Iisseal is te sjen hoe't winterdeis de wetterwegen feroaren yn snelwegen foar reedriders. Folle hurder as mei in skip koene op redens grutte ôfstannen ôflein wurde. Ferskillende redensDer binne derûnderskate redens te sjen, mar ek prizen fan ferneamde Fryske riders. De prizen fan de [[Alvestêdetocht]] binne der bygelyks eksposearre.
 
Dat de skipfeart en rederij in soad jild opleverje koe is ôf te lêzen oan de stylkeamers. Yn de monumintale hearehuzen oan de grachtgrêft is in oantal stylkeamers ynrjochte. Opfallend is dat de rokoko lange tiid tige populêr wie yn de Fryske [[Súdwesthoeke]]. Dat is ek te sjen yn de Sulverseal. De produkten vanfan de Snitser sulversmidten binne drok bewurke mei driuw- en gravearwurk. De Wetterpoarte is ít byldmerk fan Snits. De wetterpoarte is ôfbylde op talleaze skilderijen en ek op sûvenirs. In moaie kolleksje dêrfan is te sjen yn de Stylkeamers. Yn de Ypkolgeakeamer binne behingsels fan in pleats út [[Wâldsein]] te sjen. Op ien fan de skilderingen is in skipswerf yn bedriuw te sjen. Op de boppeste ferdjippings is de grutte kolleksje seemanssûvenirs te sjen. Fryske seelju kamen rûnom en namen foar it thúsfront sûvenirs mei: houten nappen út Riga, Argangelske kistkes, ierdewurk út Ingelân, mar ek eksoatyske sûvenirs, lykas in skipke dat fan krûdnagels makke is.
 
== Skiednis fan it museum ==
It museum is yn [[1938]] oprjochte. Lucas Poppinga, boargemaster fan de stêd [[Snits (stêd)|Snits]], wie fan betinken dat de stêd in minwaarfoarjenningminwaarfoarsjenning nedich hie. Sûnt [[1925]] groeide it wettersporttoerisme yn Fryslân en Snits hie dêryn in sintrumfunksje. Oft der ferlet wie fan in museum waard peile mei in tentoanstelling yn de [[Snitswike]] fan [[1938]]. Yn ien moanne tiid kamen der 3.600 besikers nei dizze tydlike tentoanstelling oer de Fryske skipfeart. It súkses wie grutter as ferwachte en dêrom naam it museumbestjoer it beslút in permanint museum yn te rjochtsjen yn it weeshûs oan de Kruzebruorrestrjitte. Yn de [[Twadde Wrâldoarloch]] waard it museumgebouw foardere troch de Dútsers. De kolleksje ferhuze nei de souders. Nei de oarloch joech Herre Halbertsma it museum in trochstart. De kolleksje bedarre yn it hûs fan syn âld-muoike Jeltje ten Cate-Halbertsma, oan it Lytssân nûmer 12.
 
Herre Halbertsma wie ûnbesoldige konservator fan it museum en [[Albert Sustring|A.M. Sustring]] wie foarsitter fan it bestjoer. Tegearre joegen se oant [[1976]] lieding oan it museum. Yn 1976 waard it museum professionalisearre. De eksploitaasje kaam yn hannen fan de Stichting Frysk Skipfeart Museum en de Feriening Frysk Skipfeart Museum wurke tenei as freoneklup. [[Sytse ten Hoeve]] waard beneamd ta direkteur. Yn ien fan syn earste tentoanstellings makke hy de brêge fan it ûnderwiis nei it museum: Skipfeart op skoalplaten. InkeleGuon fan de tentoanstellings fan syn hân: ''De Snitser Wetterpoarte'' (1976), Wettersport rûnomom Snits hinne (1977), ''Skilderijen fan Olaf Cleofas van Overbeek'' (1979), De âlde skilderswinkelferverswinkel (1983), ''Foto's fan Martin Kers'' (1985), ''Tsjerkeskipkes'' (1985), ''Boartersskipkes'' (1987), ''Tichelfeart'' (1988), ''Fryske Ielaken'' (1990), ''Fryske skipssier'' (1992), ''Skipswynfanen yn Fryslân'' (1995) en ''De skippenskilder [[Dirk Piebes Sjollema]]'' (1998). DatTen Hoeve bleau hydirekteur oant 2005, doe't hyer opfolge waard troch [[Meindert Seffinga]]. Yn de rin fan de jierren is it museum groeid. No sit it museum yn fiif monumintale hearehuzen oan it Lytssân, en is mei galerijen ferbûn mei in eardtiidsk skoalgebou oan de Heablokstrjitte. Yn 2009 en 2010 sil it museum ferboud wurde.▼
 
Yn de rin fan de jierren is it museum groeid. No sit it museum yn fiif monumintale hearehuzen oan it Lytssân, en is mei galery en ferbûn mei in eartiidsk skoalgebou oan de Heablokstrjitte. Yn 2009 en 2010 sil it museum ferboud wurde.
▲Herre Halbertsma wie ûnbesoldige konservator fan it museum en [[Albert Sustring|A.M. Sustring]] wie foarsitter fan it bestjoer. Tegearre joegen se oant [[1976]] lieding oan it museum. Yn 1976 waard it museum professionalisearre. De eksploitaasje kaam yn hannen fan de Stichting Frysk Skipfeart Museum en de Feriening Frysk Skipfeart Museum wurke tenei as freoneklup. [[Sytse ten Hoeve]] waard beneamd ta direkteur. Yn ien fan syn earste tentoanstellings makke hy de brêge fan it ûnderwiis nei it museum: Skipfeart op skoalplaten. Inkele fan de tentoanstellings fan syn hân: ''De Snitser Wetterpoarte'' (1976), Wettersport rûnom Snits (1977), ''Skilderijen fan Olaf Cleofas van Overbeek'' (1979), De âlde skilderswinkel (1983), ''Foto's fan Martin Kers'' (1985), ''Tsjerkeskipkes'' (1985), ''Boartersskipkes'' (1987), ''Tichelfeart'' (1988), ''Fryske Ielaken'' (1990), ''Fryske skipssier'' (1992), ''Skipswynfanen yn Fryslân'' (1995) en ''De skippenskilder [[Dirk Piebes Sjollema]]'' (1998). Dat bleau hy oant 2005, doe't hy opfolge waard troch [[Meindert Seffinga]]. Yn de rin fan de jierren is it museum groeid. No sit it museum yn fiif monumintale hearehuzen oan it Lytssân, en is mei galerijen ferbûn mei in eardtiidsk skoalgebou oan de Heablokstrjitte. Yn 2009 en 2010 sil it museum ferboud wurde.
<gallery>
Ofbyld:Snits Frysk Skipfeart Museum Wetterpoarte skilderij Ype Staak.jpg|<small>Skilderij Ype Staak</small>
Ofbyld:Snits Frysk Skipfeart Museum Staverske jol FSM-K-047-1.jpg|<small>Staverske jol</small>
Ofbyld:Snits Frysk Skipfeart Museum Snitser Cup FSM-Z-112-3.jpg|<small>detail fan de Snitser Cup, priis fan Hurdsyldei</small>
Ofbyld:Snits Frysk Skipfeart Museum skûtsjeroef.jpg|<small>Skûtsjeroef</small>
Ofbyld:Snits Frysk Skipfeart Museum Simon Ydes Keizer FSM-2002-418.jpg|<small>Skippentablo troch de Harnzer tegelskilder Simon Ydes Keizer</small>
Ofbyld:Snits Frysk Skipfeart Museum roerkop kofskip.jpg|<small>Roerkop kofskip</small>
Ofbyld:Snits Frysk Skipfeart Museum Lemster beurtman FSM-1987-344-2.jpg|<small>Lemster beurtman</small>
Ofbyld:Snits Frysk Skipfeart Museum kaart Sudersee FSM-1977-277.jpg|<small>Kaart Sudersee</small>
</gallery>
 
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Frysk_Skipfeart_Museum"