Willem IV fan Oranje-Nassau: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
oers
Rigel 23:
[[Ofbyld:StadhouderWillemIV(3).jpg|thumb|''Steedhâlder Willem IV'']]
 
InYn 1740 brakbruts opnieuwfannijs de [[OostenrijkseEastenrykske SuccessieoorlogSuksesjeoarloc'h]] uitút, waarinwêryn OostenrijkEastenryk en FrankrijkFrankryk tegenoverfoar elkaarelkoar stondenoer stiene. De RepubliekRepublyk kooskeas inyn 1747 de kant vanfan OostenrijkEastenryk, om zosa eenin bufferzonebuffersône tussentusken de Republiekrepublyk en FrankrijkFrankryk inyn standstân te houdenhâlden, waaropwêrnei't FranseFrânske troepen de zuidelijkesúdlike NederlandenNederlannne binnenvielenbinnenfoelen. InYn enkelein wekenpear veroverdenwike tiid feroveren de troepen vanfan [[LodewijkLoadewyjk XV vanfan FrankrijkFrankryk|LodewijkLoadewyk XV]] de belangrijkstewichtichste plaatsenplakken inyn ZeeuwsSieusk-VlaanderenFlaanderen. InYn paniekpanyk werdwaard de prins op 2 meimaaie 1747 benoemdbeneamd totta CapteinKaptein-Generaal en [[StadhouderSteedhâlder]] vanfan alle gewesten vanfan de RepubliekRepublyk. OverOer zijnsyn bevoegdhedenfoegen konkoe Willem hetit nanei diversein pogingenoantal totkearen 'promotie'kearen nietnet eensiens wordenwurde metmei de StatenSteaten-Generaal.<ref>[http://www.nationaalarchief.nl/webviews/page.webview?eadid=NL-HaNA_3.01.22&pageid=N10128 3.01.22 - Inventaris van het archief van Anthonie van der Heim, (1710) 1737-1746]</ref> ZijSe legdenleienen hemhim eenin instructieynstruksje voorfoar diedy't overeenkwamlyk metwie mei dy út de [[UnieUny vanfan UtrechtUtert (1579)|UnieUny vanfan UtrechtUtert]].
Willem wildewoe alleenallinnich de eed afleggenôflizze op de instructieynstruksje vanfan zijnsyn voorgangerfoargonger [[Willem III vanfan Oranje-Nassau|Willem III]].
 
Op 11 meimaaie 1747 deeddie de prins zijnsyn intredeyntree inyn Amsterdam. TerTa begroeting warenwienen nietnet alleenallinnich de burgemeestersboargemaster, maarmar ookek alle predikanten aanwezigoanwêzich. WieWa't geengjin oranje droegdroech lieprûn de kanskâns inyn de grachtgrêft gegooiddonderre te wordenwurden. ZelfsSels de paardenhyns en ookek de ossenoksen op wegwei naarnei de slagerslachter warenwienen ermeeder versierdmei fersierd.<ref>{{Aut|Evenhuis, R.B.}} (1974): ''Ook dat was Amsterdam'', deeldiel IV, p.side 282.</ref> InYn novembernovimber vanfan datzelfdedatselde jaarjier volgdefolge verheffingferheffing totta [[erfstadhoudererfsteedhâlder]] vanfan de RepubliekRepublyk, waarbij ook de opvolging in vrouwelijke lijn werd geregeld, want Willem IV had toen enkel een dochter. Hiermee kwam een eind aan het [[Tweede Stadhouderloze Tijdperk]]. De organisator was de porseleinverkoper [[Daniël Raap]], een gematigd [[Doelisten|Doelist]], die de Oranjegezinde bevolking mobiliseerde.
 
InYn 1748, enkeleinkele maanden na de geboorte van zijn zoon Willem Batavus, ontstond het [[Pachtersoproer]]. Raap, die zich verzette tegen de regenten - van oudsher tegenstanders van een rol van de Oranjes in het Nederlandse staatsbestel - overlegde diverse malen met de prins en zijn vrouw. In veel steden werden diverse burgemeesters en vroedschapsleden vervangen. Omstreden was zijn benoeming van de Groningse jonker [[Rudolf de Mepsche]] tot [[drost]] van [[Westerwolde]].<ref>AlsAs [[grietmangrytman]] waswie dezedizze inyn 1732 (?) inyn zijnsyn rechtsgebiedrjochtsgebiet verantwoordelijk voor de vervolging, marteling en executieeksekúsje vanfan 22 mannen op beschuldigingbeskuldiging vanfan [[sodomiesodomy]] of [[homoseksualiteit]].</ref>
 
[[Ofbyld:GezinStadhouderWillemIV.jpg|thumb|right|260px|''Willem IV metmei zijnsyn vrouwfrou en kinderenbern, kortkoart voorfoar zijnsyn overlijdenferstjerrren'']]
ZijnSyn belangrijkstewichtichste raadgeversriejouwers warenwiene graafgreve [[Willem Bentinck|Bentinck]] en [[Mattheus Lestevenon]]. In de nieuwe [[regeringsreglement]]en kreeg de erfstadhouder meer invloed op de benoemingen. Veel afgezette vroedschapsleden kregen echter na verloop van tijd hun zetel terug. Een besluit dat hem niet in dank is afgenomen; de positieve stemming onder de bevolking jegens de prins sloeg volledig om, volgens [[Lodewijk Ernst van Brunswijk-Lüneburg-Bevern]] in een brief aan zijn nicht [[Maria Theresia]].
 
Zijn belangrijkste raadgevers waren graaf [[Willem Bentinck|Bentinck]] en [[Mattheus Lestevenon]]. In de nieuwe [[regeringsreglement]]en kreeg de erfstadhouder meer invloed op de benoemingen. Veel afgezette vroedschapsleden kregen echter na verloop van tijd hun zetel terug. Een besluit dat hem niet in dank is afgenomen; de positieve stemming onder de bevolking jegens de prins sloeg volledig om, volgens [[Lodewijk Ernst van Brunswijk-Lüneburg-Bevern]] in een brief aan zijn nicht [[Maria Theresia]].
 
Willem kreeg te maken met een teruglopende economie. Een poging de handel op te beuren door het instellen van een vrijhaven, liep door tegenwerking van de admiraliteitscolleges op niets uit. De bankier [[Thomas Hope]] en de politiek econoom [[Isaac de Pinto]] beloonde hij met respectievelijk een functie in de [[West-Indische Compagnie|WIC]] en [[Vereenigde Oostindische Compagnie|VOC]].