|
[[Ofbyld:Location GreatLakes-Africa.png|thumb|''Lizzing Tanganjikamar'']]
[[Ofbyld:Lake tanganyika.jpg|thumb|''Tanganjikamar'']]
De '''Tanganjikamar'''<ref>Dit artikel of in eardere ferzje is in gedieltlike oersetting fan it artikel [http://en.wikipedia.org/wiki/Lake_Tanganyika?oldid=10983844 Lake Tanganyika] fan de [[Ingelske Wikipedia]].</ref> is in grut mar yn [[Sintraal-Afrika]] (3°20' oant 8°48' ZB en 29°5' tot 31°15' EL). DErDer wurdt oannomd dat de mar it op ien nei âldste (en op ien nei djipste) mar fan de wrâld is, nei de [[Baikalmar]] yn [[Sibearje]].<ref>Zambia Tourism: [http://www.zambiatourism.com/travel/places/tanganyi.htm Lake Tanganyika].</ref>
De mar leit binnen de Westlike Slinke fan de [[Grutte Slinke]] en wurdt troch de bercheftige wannen fan de delte ynsluten. It is de grutste [[Slinke|slinkemar]] yn [[Afrika]] en de op ien nei grutste mar fan it kontinint. It is de djipste mar yn Afrika en befettet op de Baikalmar nei de grutste hoemannichte fan swiet (alkalysk) wetter. It rint oer in lingte fan 673 km yn noard-súd-rjochting en is gemiddeld 50 km breed.
DEDe mnarmar hat in oerflak fan 32.900 km², in ouwer mei in lingteouwerlingte fan 1.828 km, in gemiddelde djipte fan 570 m en in maksimumdjipte fan 1.470 m (yn it noardlike bassin) en befettet ± 18.900 km³ wetter. De grutte djipte en de tropyske lizzing fan de mar ferhinderje "omsetting" fan wettermassa, wat betsjut dat in soad fan de legere djipten fan de mar saneamd "fossyl wetter" is, en [[anoksysk]] is (dus gjin soerstof befet).
De mar wurdt fiede, mei wetter oanfier, troch meardere streamkes en rivieren yn de reintiid, dizze fieding is lykwols mar tydlik. De wichtichste rivieren, dy't de mar ek nei de reintiid fiede, binne de [[Malagarazy]](Tanzania), de [[RusizyiRusizy]] (Bûrûndy), de [[Lûkûga]] (Kongo) en de [[Lûfûbû]] (Sambia). De Lukuga is de ienige rivier wêrlâns de mar ôfwettert. It wetterpeil fan de mar hat grutte skommelingen ûndergien, soks is te sjen oan de ôfsetting op de stienten lâns de kustline fan de mar. De [[Russizy]] (Bûrûndy) rivier bringt it wetter fan hetde KivumarKivûmar nei de Tanganjikamar, dit rivierwetter is ryk oan mineralen en sendemintsedemint en hat dêrtroch in direkte ynfloed hawwe op de gemyske gesteldheid fan it [[alkalyske]] marwetter.
De mar is ferdield tussen de fjouwer omlizzende lannen: [[Bûrûndy]], [[Kongo-Kinshasa]], [[Tanzania]] en [[Sambia]], wêrby't Kongo-Kinshasa (45%) en Tanzania (41%) de mearderheid fan de mar besitte.
[[Ofbyld:Burundi - Lake Tanganyika fisheries.jpg|thumb|''Fiskers op de Bûrûndyske igge fan it mar'']]
De fisk yn de mar is in grutte boarne fan [[proteïne]] foar de lokale befolking. Begjin 21e ieu binne sa'n 45.000 minsken direkt belutsen by de [[fiskerij]]. Hast achthûndert plakken en om de ien miljoen minsken binne ôfhinklik fan de fiskers. De kommersjlekommersjele fiskerij begûn healwei de [[1950-1959|jierren fyftich fan de tweintichste ieu]] en hat in swiere ynfloed op de fisksoarten hân dy 't yn it iepen wetter en/of in de djipte fan de mar libje. Yn [[1995]] wie de totale fangst ± 180.000 ton. De eardere yndustriële fisserij, dy't yn de [[1980-1989|jierren tachtich]] in hege flecht naam, is letter ynstoarten. OpmerkelikOpmerklik is it game-fishing op marfallen, tilapia's en oare grutte fiskesoarten. Dizze foarm fan "sport" wurdt op de mar benammen dien troch (rike) expats en magnaten.
{{Wurk}}
De mar stiet by akwariumhâlders ek bekend om syn ferskaat oan fisksoarten, waarvanwêrfan velenin tegenwoordigprotte vaaktsjintwurdich gehoudenfaak wordenhâlden inwurde [[aquarium|aquaria]]yn akwaria. VeleIn soortensoad soarten [[cichlidensichliden]] (waaronderwêrûnder muilbroedersmûlebrieders, holenbroedershoalebrieders, en, endemysk yn dit meermar, schelpenbroedersskulpebrieders), [[echte meervallenmarfallen|meervallenmarfallen]], aleniel en eenin enkeleinkele [[killiviskillyfisk]] wordenwurde gevangenfongen doortroch de lokale bevolkingbefolking metmei specialespesjale netten, zodatsadat zijse nietnet beschadigenbeskeadige reitsje, en geëxporteerdwurde naareksportearre vele landennei in soad lannen yn de wereldwrâld. WaarDe zijmar wordenwaard verhandeld,foar gehouden,it gekweektearst ûntdekt troch Europeanen yn [[1858]] doe't de âde ûntdekkingsreizgers [[Richard Francis Burton|Richard Burton]] en bewonderd[[John Speke]] sochten nei de boarne fan de rivier de [[Nyl]]. Speke socht dêrnei fierder en fûn de wiere boarne, de [[Victoriamar]].
De mar waard foar it earst ûntdekt troch Europeanen yn [[1858]] toen de ontdekkingsreizigers [[Richard Francis Burton|Richard Burton]] en [[John Speke]] sochten nei de boarne fan de rivier de [[Nyl]]. Speke zette daarna de zoektocht voort en vond de daadwerkelijke bron, het [[Victoriameer]].
{{commons|Lake Tanganyika}}
| 