Wikipedy

Lulkens: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
L r2.7.1) (Bot - derby: nl:Woede
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
56.999 edits
wurkleas
Rigel 1:
[[Ofbyld:Schwer_sauer.jpg|thumb|''Lilke man'']]
'''Lilkens''' is in [[emoasje]] dy't optrede kin by ien dy't dwers sitten of tsjinwurke wurdt, as syn "[[territoarium (bisten)|territoarium]]" betreden wurdt, of as oer syn of har grinzen hinne gien wurdt. Lilkens set dus oan ta [[agresje]] (of hinger dermei gear), fan de persoan sels of fan syn of har groepsgenoaten. Lilkens kin him uterje yn wurden (selleskelle en rache) of yn dieden yn de foarm fan fysyk geweld (slaan, skoppenskoppe, hântaastlikheden of sels it brûken fan wapens).
 
Oars besjoen is lilkens de gefoelskomponint fan [[agresje]], in ûnderdiel fan de [[stress]]reaksje dy't by alle bisten optreedt: in waarnommen bedriging ropt in tsjinreaksje op, dy't op syn bar bedrigend is en útinneútrinne kin yn geweld.
 
Mylde foarmen fan lilkens wurde oantsjutten mei wurden as ''argewaasje'', ''niteligens'' of ''irritaasjeyrritaasje''. Myldere foarmen mei de termen ''drift'', ''grime'' en ''mâlens''. En sterkere foarmen mei ''driftbuien'', ''dûmens'' of ''[[dwylsinnigens]]''. As ien syn lilkens net blike lit, wylst er wol lilk is, is der sprake fan ''ynhâlden lilkens''.
 
Hokker foarm fan lilkens der optreedt hinget net allinnich ôf fan de sterkte fan de prikel en fan it karakter fan de persoan, mar ek fan dy syn algehiele tastân. Tastannen dy't de niteligens fan in persoan ferheegje kinne binne: [[wurgens]], [[honger]], [[pinenpine]], [[sykte]], [[seksuele frustraasje]], en it brûken - of de ûnthâlding - fan [[drug]]s. Ek hormonale feroarings lykas by [[Premenstrueel syndroam|PMS]], [[menopauze]] of in [[Many|manyske episoade]] kinne de niteligens ferheegje.
Ien dy't lilk is kin syn grime op in wylde en net-rjochte wize uterje, lykas mei razen of slaan, mar kin ookek gerichtmei opsetsin in [[konflikt (skeel)|konflikt]] oangean en proberenbesykje de bedriging of de obstakels út de wei romjete romjen. De lilkens kin lykwols en ynhâlden en opkroppe wurde. Ek kin de lilkens op net-conflictueuzekonfliktueuze wijzewize wordenutere geuitwurde. AlsAs iemandien zijnsyn woedeilkens overoer langere tijdtiid op subtielesubtile wijzewize laatblike blijkenlit en hierbijhjirby directedirekte conflictenkonflikten uitút de wegwei gaatgiet, spreekt menis welsprake vanfan passiefpassyf-agressiefagressyf gedraggedrach.▼
{{wurk}}
▲Ien dy't lilk is kin syn grime op in wylde en net-rjochte wize uterje, lykas mei razen of slaan, mar kin ook gericht in [[konflikt (skeel)|konflikt]] oangean en proberen de bedriging of de obstakels út de wei romje. De lilkens kin lykwols en ynhâlden en opkroppe wurde. Ek kin de lilkens op net-conflictueuze wijze worden geuit. Als iemand zijn woede over langere tijd op subtiele wijze laat blijken en hierbij directe conflicten uit de weg gaat, spreekt men wel van passief-agressief gedrag.
 
As woedelilkens gepaardanneks gaatis mei [[agresje]] (fysiekfysyk of verbaalferbaal) kankin dezedizze gerichtrjochte zijnwêze tegentsjin andereoare personenpersoanen, organisatiesorganisaasjes of soms voorwerpenfoarwerpen (bijvoorbeeldbygelyks [[computeragressiekompjûteragresje]]). MensenMinsken trachtenbesykje woedelikens vaakfaak [[afreagerensa van agressie|afôf te reageren]] op deze manierreagearjen. OokEk kankin de woedelilkens gerichtrjochte zijnwêze op de eigen persoonpersoan, bijvoorbeeldbygelyks alsas hijhy of zijsy meentmient ietswat onverstandigsûnferstannichs of slechtsferkeards gedaandien te hebbenhawwen.
 
InYn de klassiekeklassike filosofiefilosofy werdwaard reedsal geschrevenskreaun over woedeoer doorlilkens troch de GriekseGrykske wijsgeerwiisgear Aristoteles en doortroch de RomeinseRomeinske [[Stoa|stoïcijnstoïsyn]] [[Lucius Annaeus Seneca|Seneca]], diedy't daaraand6erom zijnsyn verhandelingferhanneling 'De ira' ('OverOer de woedelilkens') wijddewijde.
 
== ZieSjoch ookek ==
* [[Eangst]]
* [[Fertriet]]
* [[Periodike eksplosive steurnis]]
 
{{Boarnen|boarnefernijing=
{{Boarnenboarnefernijing=
* [http://perswww.kuleuven.ac.be/~u0013314/retorica/bk2ch02.htm ''De Woede'' neffens Aristoteles]
* {{nl}}[http://www.let.kun.nl/v.hunink/documents/seneca_ira.htm ''Over de Woede'' fan Seneca (oersetten fragmint)]
}}
{{Commonscat|Anger}}
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Lulkens"