|
[[Ofbyld:Hantumerutbuorren_Himrik.png|thumb|300px|right|de [[himrik]] fan Hantumerútbuorren]]
'''Hantumerútbuorren''' is in [[doarp]] yn de gemeente [[Dongeradiel]], noard fan [[Dokkum]], mei sa'n 70 ynwenners. inIt doarp is wat in apartútsûndering; gefal. Derder hat noait in tsjerke of in skoalle stien. Dochmar it wurdt itdochs as doarp rekkenebeskôge. Hantumerútbuorren, mei 13 stimmen, brocht de 8ste stim út yn de gritenij [[West-Dongeradiel]]. De kleasters, hjir dus in úthôf, stimden mei as wienen se in doarp.
== Untstean ==
==It ûntstean fan Hantumerútbuorren.==
Yn 'e rin fan de tiid krigen de sisteniërkleaster[[Berbardinen|Bernardynske]] [[Kleaster KlaarkampKlearkamp|Klaarkamp]] by [[Rinsumageast]] en [[Kleaster Sion|Sion]] by [[Nijewier]] dêr lân yn besit. Se krigen sels safolle dat der besletten waard om der in úthôf te stiftsjen. De omjouwing wie der gaadlik foar. It lei iensum en oer de [[Peazens]] koenen de produkten ôffierd wurde. De úthôf is noait útgroeid ta in kleaster. Wol hawwe der splitsings pleatsfûn. Neist it Nijenhûs[[Germerthûs]] waard it Nijenhûs boud. It is ek noch in twadde kear splitst Nijenhûs en Germerthûs stiftebestienen doe út twa pleatsen. Germerthûs waard sa opsplit ta it Germerthûs en it, no al lang ôfbrutsen, Kommerhûs.▼
▲Yn 'e rin fan de tiid krigen de sisteniërkleaster [[Kleaster Klaarkamp|Klaarkamp]] by [[Rinsumageast]] en [[Kleaster Sion|Sion]] by [[Nijewier]] dêr lân yn besit. Se krigen sels safolle dat der besletten waard om der in úthôf te stiftsjen. De omjouwing wie der gaadlik foar. It lei iensum en oer de [[Peazens]] koenen de produkten ôffierd wurde. De úthôf is noait útgroeid ta in kleaster. Wol hawwe der splitsings pleatsfûn. Neist it Nijenhûs waard it Germerthûs stifte.
Letter is it nochris splitst. Nijenhûs en Germerthûs bestienen doe út twa pleatsen. Germerthûs út Germerthûs en it, no al lang ôfbrutsen, Kommerhûs.
Letter is de úthôf opheven en waard de grûn ferhierd en foar in part oan de hierder ferkocht. It hierkontrakt fan Germerthûs is bewarre bleaun. Douwe Syurts moast neist de hier fan 33 goudgûnen, it tûne reade bûter (maitiidsbûter) en sied foar in kwart pûnsmiet oan Sion leverje. Boppedat moast er sân weinen turf foar it kleaster út de [[Dokkumer Wâlden]] ophelje.
===It Germetshûs of poartepleats===
Nei 1580 ferfoel it kleasterbesit oan de Steaten. Nei in skoftsje ferkeapje de Steaten it âlde kleasterbesit. Eigner wurdt Wopcke Bartholomeus. Wopcke moat in man fan wizânsje west hawwe. Yn 1651 lit hy der in nije pleats mei in poarte delsette. Oant 1754 is syn famylje der wenjen bleaun. Doe hat de feepest der in ein oan makke. De pleats wurdt dan ferhierd.
===De Mokma's===
Yn 1794 keapje de sweagers Jan Folkerts en Andries Annes dy't him letter Mokma neame sil, de pleats tegearre. Yn 1798 nimt Andries Annes de pleats allinne oer. Germerthûs bestiet út 129 pûnsmiet. Nei 1820 wreidet syn soan Anne Andries Mokma dat noch út mei wat eardere kleasterbesit wêze moaten hat. Hjirút blykt dat de Mokma's tûke boeren west hawwe.
Yn 1862 nimt Andries Annes Mokma it spul oer fan syn ferstoarne heit. Andries wie frijfeint en mocht graach jeie. Yn 1874 lit hy de pleats op 'en nij bouwe. De pleats kriget dan de namme 'Jagtlust'. As Andries Mokma yn 1890 ferstjert, dan erve de bern fan syn suster de pleats. Dizze ferhiere him.
===De poarte===
[[Ofbyld:Jagtlust Hantumerútbuorren jagtlust. wiki. jpg.jpg|De poate fan Germerthûs of Jagtlust|right|frame]]
Yn 'e folksmûle waard de pleats 'De poartepleats' neamd. De poarte hat der oant 1930 ta stien. Doe is er ôfbrutsen. De slútstien mei WB 1651 derop, wurdt bewarre yn in museum te [[Dokkum]].
Germertshûs hie ek it rjocht om boppe yn 'e poarte dowen te hâlden, it hâlden fan in gibbeflecht. Healwylde dowen waarden gibben neamd. Twa kear yn 't jier waard it útmjuksje. De dowestront waard ferkocht oan kwekers fan tabaksplanten yn [[Gelderlân]] en [[Utert]]. Ek de dowen waarden dan úttinne. Dowefleis waard as eat bysûnders beskôge. Neffens de registers waarden der 200 pearen dowen holden.
De dowen binne der oant 1930 ta bleaun. Der wienen noch sa'n 100 wylde dowen.
Yn 1939 is de pleats ferboud. It karakteristike kop-hals-romptype is doe ferdwûn.
De boer dy't der no wennet hat de kij fan de hân dien en hâldt allinnich mar skiep.
==Anders Minnes Wijbenga==
De Fryske skriuwer en dichter [[Anders Minnes Wijbenga]] is op 25 oktober 1881 yn [[Nijewier]] krekt oan de oare kant fan de [[Peazens]] berne. Hy wie in soan fan Minne Andres Wijbenga. Dizze hie yn [[1876 ]] der in pleatske del sette litten. It wurdt no it ''Anne Minnes Wijbengahûs '' neamd. Formeel wie Wijbenga dus gjin Hantumerútbuorner. Doch wurdt hy troch de minsken fan 'de oare kant' as ien fan harren beskôge. ▼
Yn syn boek 'Fan leed en lok' (Snits , 1939) beskriuwt Wijbenga ek it ''Twapleatselân ''. Hy hat dêryn folksferhalen fêstlein. ▼▲De Fryske skriuwer en dichter [[Anders Minnes Wijbenga]] is op 25 oktober 1881 yn [[Nijewier]] krekt oan de oare kant fan de [[Peazens]] berne. Hy wie in soan fan Minne Andres Wijbenga. Dizze hie yn 1876 der in pleatske del sette litten. It wurdt no it 'Anne Minnes Wijbengahûs' neamd. Formeel wie Wijbenga dus gjin Hantumerútbuorner. Doch wurdt hy troch de minsken fan 'de oare kant' as ien fan harren beskôge.
▲Yn syn boek 'Fan leed en lok' (Snits 1939) beskriuwt Wijbenga ek it Twapleatselân. Hy hat dêryn folksferhalen fêstlein.
[[Kategory:Dongeradiel]]
| 