|
[[Ofbyld:Samurai.jpg|thumb|right|200px|Bepantsere Japanske samûraysamûrai mei [[tachy (wapen)|tachy]] (1860)]]
[[Ofbyld:Samurai with sword.jpg|thumb|right|200px|Harnaste samûraysamûrai mei swurd en dolk. Makke troch de Britske fotograaf [[Felice Beato]] yn Japan begjin jierren 1860.]]
[[Ofbyld:KofunCuirass.jpg|thumb|200px|right|SamoeraibepantseringSamoeraibepânsering út it [[KofuntiidrkKofuntiidrek]].]]
'''SamûraySamûrai''' (侍 of ek wol 士) is de term dêr't yn it eardere [[Japan]] oarnaris in lid fan krigersklasse mei oantsjutten waard. De besjutting fan it wurd is '''Hy dy't tsjinnet'''. Fan de [[12e ieu]] oant de lette [[19e ieu]] wiene de SamûraySamûrai de wapene troepen fan Japan.
== Skiednis ==
De samûrayklassesamûraiklasse is ûntstien ûnder de [[Heianperioade]], mar dêrfoar binne ek al spoaren fan harren te finen. De samûrayklassesamûraiklasse soe ûnder oare ynfierd wurde ûnder de [[taika]]-herfoarming troch keizer [[Tenji]].
Yn it iere Heiantiidrek hawwe inkele aadlike famyljes, wêrûnder de [[Fujiwara (famylje)|Fujiwara]] spesjale troepen oprjochte om harren machtsposysjes feilich te stellen. Ek waarden dy troepen troch keizer [[Kammu]] ynsetten om it lân helpen by it ferienigjen en opstannen del te slaan. Dy samûraykrigerssamûraikrigers omskreaune harsels as folgers fan it paad fan de kriich, oftewol de [[Bushido]]. Wat ynhâlde dat it swurd de siel fan in samûraysamûrai wie. In samûraysamûrai moast dat altyd by him drage as syn foarnaamste wapen. It moast mei respekt behandele wurde. In swurd kwytreitsje waard as in skande beskôge en der hawwe guons west dy't dêrfoar [[seppuku]] (ek wol bekend as harakiry, 切腹) plige. It goed mei it swurd omgean kinne, hiet [[ken-jutsu]]. Mei jiu-jiutsu en oare feardichheden is ken-jitsu ûnderdiel fan [[budo]], de Japanske kriichskeunsten.
De samûraysamûrai yn eardere tiden wienen net allinnich bedreaun yn it fjochtsjen mei wapens lykas it swurd, mar hja bekwamen har ek yn selsferdigening sûnder gebrûk fan wapens, lykas it [[jiujitsu]]. In samûraysamûrai moast himsels ek sûnder wapens rêde kinne. Ek kalligrafy en ikebana, it blomskikken wiene feardichheden dy't sy behearskje moasten.
Yn de rin fan de tiid waarden de samûraysamûrai troch bannen mei aadlike famyljes en it keizerlik hof machtich genôch om sels in oerheid te foarmjen. De macht fan regionale klens naam ûnder harren tafersjoch ta. Nei de [[Gempei-oarloch]] waard [[Minamoto no Yoritomo]] de earste [[Shogun]] fan Japan en fan dat stuit ôf wienen de befelhawwers yn it lân samûraysamûrai. Yn [[1192]] rjochte [[Seii Taishogun]] it [[Kamakura-shogunaat]] op.
Fan in samûraysamûrai waard ferwachte dat er op de hichte wie fan de kultuer en skriuwe koe. Ferskate samûrayklenssamûraiklens hawwe tsjin elkoar fochten ûnder it tiidrek fan it Kamakura- en [[Ashikaga-shogunaat]]. Yn de 13e ieu kaam it [[Zen]]-boedisme yn swang ûnder de samûraysamûrai, en ûnder ynfloed dêrtroch ûntstie de samûrayeigenskipsamûrai-eigenskip gjin eangst te hawwen foar de dea of it deadzjen fan tsjinstanners. De samûraysamûrai út dy tiid stienen bekend as de elite-krigers fan Japan. Twaris slagge sy dêryn, mei help troch inkele natoereleminten as in [[orkaan|tyfoan]] en tongerbuien, in Mongoalske ynvaazje ôf te slaan, nettsjinsteande dat sy mei folle minder wienen as harren tsjinstanner.
Yn de 15e en 16e ieu naam it tal kriichstechniken fan de samûrai bot ta. Sa waard in foar fan ynfantery ynfierd, neamd [[ashigaru]]. De komst fan Jeropeanen nei Japan soarge foar de yntroduksje fan nije wapens as de [[haakbus]].
Under it [[Tokugawa-shogunaat]] hawwe de samûraysamûrai stadichoan harren militêre funksje ferlern. Op de ein fan dat tiidrek wiene de de samûraysamûrai in soarte fan amtners wurden, dêr't harren [[swurd (wapen)|swurden]] inkeld noch in seremoanjele funksjes ferfolden.
By de herfoarmingen fan de [[Meiji-restauraasje]] oan de ein fan de 19e ieu, waard de klasse fan samûraysamûrai ôfskaft en in nij leger oprjochte nei westersk foarbyld.
It dragen fan in samûraysamûrai-swurd of [[katana]] waard doe ferbean. Net alle samûraysamûrai leine harren dêr samar by del, wat late ta in tal wapene opstannen tsjin de nije oerheid; de grutste wie de [[Satsuma-opstân]].
== Myten en geroften ==
Mei troch de ferhalen fan guons út it westen oer de samûraysamûrai, is yn de de wersterske wrâld faak in fertekene byld ûntstien fan de samûraysamûrai. Hoewol't in soad samûraysamûrai yndied bûn wiene oan in earekoade, hawwe der genôch samûraysamûrai west dy't net sa loyaal wienen as de ferhalen ús leauwe litte wolle. In foarbyld dêrfan is [[Akechi Mitsuhide]].<ref>Mark Ravina, The Last Samurai — The Life and Battles of Saigō Takamori, John Wiley & Sons, 2004.</ref>
== Ferneamde samûraysamûrai ==
{|
|valign="top"|
|}
== SamûraySamûrai yn media ==
Foar in protte film- en tillevyzjemakkers hawwe de samûraysamûrai as ynspiraasjeboarne tsjinne. Films oer samûraysamûrai of basearre op de samûraykultuersamûraikultuer binne:
=== Histoarysk ===
* ''The Hidden Blade''
=== Ynspirearre op samûraysamûrai ===
* ''[[Ghost Dog: The Way of the Samurai]]''
* ''[[Ronin (film)|Ronin]]''
== Sjoch ek ==
* [[Ronin (samûraysamûrai)]]
== Keppeling om utens ==
* [http://www.samurai-zwaarden.be De SamûraySamûrai & It Japanske swurd. Ynfoside oer de SamûraySamûrai en it SamûrayswurdSamûraiswurd]
{{Commonscat|Samurai}}
[[Kategory:Japan]]
[[Kategory:SamûraySamûrai| ]]
{{Link FA|ca}}
| 