De Hobbit: ferskil tusken ferzjes

'''''De Hobbit''''' (folút: ''De Hobbit, of Dêrhinne en Wer Werom'') yn it oarspronklike [[Ingelsk]] '''''The Hobbit''''' (folút: ''The Hobbit, or There and Back Again''), is in [[fantasy (literêr sjenre)|fantasy]]-[[roman]] en [[berneboek]] fan 'e hân fan 'e wiidferneamde [[Grut-Brittanje|Britske]] [[skriuwer]] [[J.R.R. Tolkien]]. It waard foar it earst útjûn yn [[1937]], doe't it daliks al mei lof ûntfongen waard en beskriuwt de reize fan 'e húslike [[hobbit]] of [[healmling]] Bilbo Balsma (yn it Ingelsk: Bilbo Baggins) om te dielen yn 'e skat fan 'e [[draak]] Smûch. ''The Hobbit'' wie ein [[2012]] oerset yn 57 talen; de [[Frysk]]e oersetting fan [[Anne Tjerk Popkema]] waard útjûn yn [[2009]].

 

Begjin jierren tritich wurke Tolkien as prefester [[Angelsaksysk]]e letterkunde oan 'e [[Universiteit fan Oxford]], doe't er op in dei de ynspiraasje fielde om in ferhaal te skriuwen dat begûn mei de sin ''"In a hole in the ground there lived a hobbit"'' ("Yn in hoal yn 'e grûn wenne in hobbit"). Hy foltôge it manuskript oan 'e ein fan [[1932]] en liet it doe lêze troch ferskate freonen, wêrûnder [[C.S. Lewis]]. Fia Elaine Griffiths, in studinte fan Tolkien, bedarre it yn [[1936]] by Susan Dagnall, dy't by de [[útjouwerij]] ''George Allen & Unwin'' wurke, en dy joech it wer troch oan har baas, Stanley Unwin. Unwin liet it lêze troch syn tsienjierrige soan Rayner en doe't dy it in moai ferhaal fûn, besleat Unwin om it út te jaan.

 

''The Hobbit'' kaam op [[21 septimber]] 1937 út by ''George Allen & Unwin'' te [[Londen]] mei in oplage fan 1500 eksimplaren dy't tsjin 'e [[kryst]] al útferkocht wiene. De earste printinge hie swart-wyttekenings fan Tolkien, dy't ek de omslach ûntwurp. Neitiid kamen der nije edysjes fan it boek út yn desimber [[1937]], [[1938]] (de earste [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] edysje), [[1951]], [[1966]], [[1978]] en [[1995]], mei withoefolle tuskentiidske werprintingen. Ferskate fan 'e eardere edysjes wiene it resultaat fan Tolkien syn lettere korreksjes en oanpassings fan it ferhaal, en de lêste beide (postúm publisearre edysjes) binne foarsjoen fan kommentaar oer de oarsprong, korreksjes en ûntwikkeling fan 'e tekst.

 

It ferhaal spilet yn in net neier oantsjutte (en optochte) oertiid fan ús wrâld tusken de opkomst fan 'e it feeëryk en de hearskippij fan 'e [[minske]]. De hobbit Bilbo Balsma kriget ûnferwachts de [[tsjoender]] Gandalf en trettjin [[dwerch (mytysk wêzen)|dwergen]] te gast, mei dêrûnder Thorin Ekenskyld, de ôfstammeling fan keningen. Gandalf, oan wa't Bilbo foarôf al kunde hie, hellet in skatkaart foar 't ljocht en wol dat de hobbit mei giet om 'e draak Smûch, ûnder de Ienlike Berch, fier nei it easten, in dwergeskat te ûntnaderjen. Bilbo sjocht dêr earst hielendal neat yn, mar de tsjoender kriget him manipulearjenderwize dochs safier.

{{Plotbedjer}}

Dan ferskynt Gandalf wer op it toaniel om eltsenien te warskôgjen foar in neieroan kommend leger fan ierdmannen en wearwolven. Dat twingt de dwergen, minsken en elven om in gemiene saak te meitsjen, mar inkeld troch de krekt op 'e tiid kommende stipe fan Beorn en de earnen witte se de klimaktyske Slach fan 'e Fiif Legers te winnen. Dêrby rekket Thorin deadlik ferwûne, mar ear't er stjert, fermoedsoenet er him mei Bilbo. Dyselde oanfurdet in lyts oanpart fan 'e skat, mei't er eins gjin ferlet fan rykdom hat, mar keart dochs werom nei hûs as in tige ryk hobbit. En de ring, dy't ''The Hobbit'' ta it foarspul fan ''[[Master fan Alle Ringen]]'' makket, hâldt er ek.

 

''The Hobbit'' is ûnderwilens oerset yn 57 talen (stân fan saken ein [[2012]]), wêrfan ien (it [[Sineesk]]) yn twa skriftfoarmen (Tradysjoneel Sineesk en Simplifisearre Sineesk) en in oaren (it [[Noarsk]]) yn twa sprektaalfarianten ([[Bokmål]] en [[Nynorsk]]).

 

* [[Ofbyld:flag of Sweden.svg|20px]] [[Sweedsk]]

** (''Hompen eller en Resa Dit och Tillbaksigen''), fert. Tore Zetterholm, 1947;

** (''Hobbiten, eller Fram og Tilbake Igjen''), fert. Nils Ivar Agøy, 1997;

* [[Ofbyld:flag of Finland.svg|20px]] [[Finsk]]

* [[Ofbyld:flag of Italy.svg|20px]] [[Italjaansk]]

** (''Lo hobbit, o la Riconquista del Tesoro''), fert. Elena Jeronimidis Conte, 1973;

* [[Ofbyld:flag of Israel.svg|20px]] [[Hebrieusk]]

** (ההוביט; ''Ḥovit''), fert. Moshe Hana'ami, 1976;

** (ההוביט; ''Ḥovit''), fert. Yael Achmon, 2012;

* [[Ofbyld:flag of Russia.svg|20px]] [[Russysk]]

** (''Hobbit''), fert. Gamze Sari, 2007;

* [[Ofbyld:flag of South Korea.svg|20px]] [[Koreaansk]] (?), fert. ?, 1997;

* [[Ofbyld:Flag of Esperanto.svg|20px]] [[Esperanto]] (''La Hobito aŭ Tien kaj Reen''), fert. Christopher Gledhill (gedichten troch William Auld), 2000;

* [[Ofbyld:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|20px]] Tradysjoneel [[Sineesk]] (魔戒前傳 哈比人歷險記; ''Mojie qianzhuan: Habiren lixianji''), fert. Lucifer Chu, 2001;

* [[Ofbyld:flag of Georgia.svg|20px]] [[Georgysk]]

** (霍比特人; ''Huobiteren''), fert. Wu Gang, 2013;

* [[Ofbyld:flag of Thailand.svg|20px]] [[Taisk]] (เดอะฮอบบิท; ?), fert. Sutjit Phin-yo-ying, 2002;

* [[Ofbyld:flag of Vietnam.svg|20px]] [[Fietnameesk|Fjetnameesk]]

** (?), fert. ?, ~2003 (1ste Fjetnameeske edysje wie yn 2002 klear om útjûn te wurden, mar de útjefte waard opblaasd; dizze ferzje lekte yn 2003 út fia it ynternet);

* [[Ofbyld:flag of Albania.svg|20px]] [[Albaneesk]] (''Hobiti''), fert. Maklen Mishla, 2005;

* [[Ofbyld:flag of Macedonia.svg|20px]] [[Masedoanysk]] (''Хобитот или до таму и назад''; ''Hobitot ili Do Tamu i Nazad''), fert. Marija Todorova, 2005;

* [[Ofbyld:Flag of the Basque Country.svg|20px]] [[Baskysk]] (''Hobbita edo Joan-etorri bat''), fert. Sergio Ibarrola en Xabier Olarra, 2008;

* [[Ofbyld:flag of Norway.svg|20px]] [[Noarsk]] (Nynorsk) (''Hobbiten''), fert. Eilev Groven Myhren, 2008;

* [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] [[Frysk]] (''De Hobbit, of Dêrhinne en Wer Werom''), fert. [[Anne Tjerk Popkema]], 2009;

* [[Ofbyld:flag of Ireland.svg|20px]] [[Iersk]] (''An Hobad, nó Anonn agus Ar Ais Arís''), fert. Nicholas Williams, 2012;

* [[Ofbyld:flag of the Vatican City.svg|20px]] [[Latyn]] (''Hobbitus ille Aut Illuc atque Rursus Retrorsum''), fert. Marc Walker, 2012;

 

De Fryske oersetting fan ''The Hobbit'' ferskynde yn 2009 ûnder de titel ''De Hobbit, of Dêrhinne en Wer Werom'' by [[Utjouwerij Elikser]] te [[Ljouwert]], mei stipe fan it [[Feitsma Fûûns fwar it Frysk]], de provinsje [[Fryslân]] en de [[Douwe Kalma Stifting]]. De Fryske fertaling wie fan 'e hân fan [[Anne Tjerk Popkema]], dy't der fan [[2000]] ôf by de tiid lâns mei dwaande west hie, sa fertelt er yn syn ''Wurdsje fan 'e Oersetter''. Hy hie dêrby de stipe fan in stikmannich meilêzers, wêrûnder [[Jarich Hoekstra]] en [[Liuwe Westra]], dy't Tolkien syn ''[[Master fan Alle Ringen]]'' oerset.

 

Der binne troch de jierren hinne withoefolle adaptaasjes fan ''The Hobbit'' ta oare media makke, mar de bekendste dêrfan sil wêze de [[spylfilm]] ''[[The Hobbit: An Unexpected Journey]]'', in produksje út desimber [[2012]] fan [[Metro-Goldwyn-Mayer]] and [[New Line Cinema]], mei as [[regisseur]] [[Peter Jackson]]. Dizze film is eins de earste yn in [[trilogy]]; diel twa, ''[[The Hobbit: The Desolation of Smaug]]'' en diel trije, ''[[The Hobbit: There and Back Again (film)|The Hobbit: There and Back Again]]'', sille, ynsafier't op dit stuit (maart 2012) bekend is, útbrocht wurde oan 'e ein fan [[2013]], resp. mids [[2014]].

 

}}

 

[[Kategory:Fantasy|Hobbit, De]]

[[Kategory:Jeugdliteratuer|Hobbit, De]]

[[Kategory:Ingelske literatuer|Hobbit, De]]

[[Kategory:Fryske oersetting|Hobbit, De]]