Stedsk: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
→Keppeling om utens: kt oars |
L red hiele side + oanf |
||
Rigel 1:
{{Universele ynfoboks taal
| namme = Stedsk
| oare
| eigen namme = ''Stadsfrys''
| lânseigen yn = [[Nederlân]]
| tal sprekkers = 45.000 <small>(2009)</small>
| skrift = [[Latynsk alfabet]]
| taalfamylje = ● [[Yndo-Jeropeeske talen|Yndo-Jeropeesk]]<br> ● [[Germaanske talen|Germaansk]]<br> ● [[Westgermaanske talen|Westgermaansk]]<br> ● [[Súdwestgermaanske talen|Súdwestgermaansk]]<br> ● [[Nederfrankysk-Nedersaksyske talen|Nederfr.-Nedersaks.]]<br> ● [[Nederfrankyske talen|Nederfrankysk]]<br> ● [[Nederlânsk]]<br> ● [[Hollânsk]]<br> ● [[Hollânsk-Fryske mingdialekten|Hollânsk-Frysk]]<br> ● '''Stedsk'''
| dialekten = <small>[[Ljouwertersk]], [[Snitsersk]], [[Frjentsjertersk|Frjentsjer-<br>tersk]], [[Harnzersk]], [[Boalsertersk]],<br> [[Dokkumersk]],
| offisjele status= gjint
| erkenning as minderheidstaal = [[File:Flag of the Netherlands.svg|20px]] [[Nederlân]]:<br> ● [[File:Frisian flag.svg|20px]] [[Fryslân]] <small>(as streektaal)</small>
| ISO 639-1 =
| ISO 639-2 =
}}
It '''Stedsk''', ek wol '''Stedfrysk''' of
== De ûnderskate Stedske dialekten ==
Tradysjoneel wurde as Stedske dialekten beskôge: it [[Ljouwertersk]] (''Liwwadders''), [[Snitsersk]] (''Snekers''), [[Frjentsjertersk]] (''Franekers''), [[Harnzersk]] (''Harlingers''), [[Boalsertersk]] (''Bòlswadders''), [[Dokkumersk]] (''Dòkkumers'') en [[Starumersk]] (''Stavers''). Dy dialekten wurde allegear yn plakken sprutsen dy't [[stedsrjochten]] hawwe – dêrfandinne de beneamings "Stedsk" en "Stedfrysk".
[[File:Lânkaart lokaasje Stedsk.PNG|left|thumb|250px|De lokaasje fan 'e Stedske dialekten yn 'e provinsje [[Fryslân]].]]
Fierders binne der dan ek noch de dialekten fan 'e flekke [[It Hearrenfean (plak)|It Hearrenfean]] (it [[Feanstersk]]) en fan it doarp [[Kollum]] (it [[Kollumersk]], net te betiizjen mei it [[Pompstersk]] fan [[Kollumerpomp]] of mei it [[Kollumerlânsk]], dat [[Nedersaksysk]]e dialekten binne). Dy beide taalfoarmen binne lang negearre yn beskriuwings fan it Stedsk, mar wurde der no almeast wol ta rekkene, ek al wurde se net sprutsen yn in stêd.
Inkeld wurde ek it [[Amelânsk]] fan [[it Amelân]] en it [[Midslânsk]] fan it sintrale diel fan [[Skylge]] wol oanmurken foar Stedske dialekten. Ut in yngeand ûndersyk dat yn [[2000]] ferrjochte is troch [[Mathilde Jansen]], in [[taalkundige]] dy't ferbûn is oan it [[Meertens Ynstitút]], is lykwols bleken dat de Stedske dialekten en dizze beide eilândialekten dúdlik faninoar ferskille, ek al binne se allegear ûntstien út in ferminging fan Hollânsk en Frysk.
== Skiednis ==
Neffens de tradysjonele teory is it Stedsk ûntstien yn 'e jierren nei [[1498]], doe't hartoch [[Albrecht fan Saksen]] yn [[Fryslân]] de macht grypte en foar syn regear in grut tal útlânske amtners oanloek, benammentlik út [[Hollân]] wei. Dy amtners setten har nei wenjen yn 'e Fryske stêden en brochten dêr sa harren eigen taal, it [[Hollânsk]], dat him troch de ynfloed fan it [[Frysk]] meitiid ta it Stedsk ûntjûn hawwe soe. Dizze teory giet dus út fan in troch it Frysk beynfloede fuortsetting fan it [[16e ieu|sechstjinde-ieuske]] Hollânsk.
[[File:Nordholland Harlingen 2004 003a.jpg|right|thumb|250px|De [[haven]] fan [[Harns (stêd)|Harns]].]]
Nei de machtsoername troch Albrecht fan Saksen waard it Frysk as bestjoerstaal ferfongen troch it Hollânsk. In oare teory oer it ûntstean fan it Stedsk borduerret dêrop fuort en hâldt út dat de boargerij yn 'e Fryske stêden doe besocht de nije taal oer te nimmen, fanwegen de hegere status dy't dy hie, mar dêrby it Hollânsk ferbastere ta it Stedsk. Neffens dizze teory soe it Stedsk dus gjin ferfryske taal fan Hollanners, mar in ferhollânske taal fan Friezen wêze. De wichtichste oanhinger fan dat idee wie de [[taalkundige]] [[Gesinus Gerhardus Kloeke|G.G. Kloeke]], dy't syn teory oan it begjin fan 'e [[tweintichste ieu]] omskreau as ''Hollands in Friese mond'', mei oare wurden: it breklik sprutsen Hollânsk fan Friezen. No foel it mei dy breklikens wol wat ta, want safolle ferskilt it Stedsk net fan 'e dialekten dy't foarhinne yn noardlik [[Hollân]] sprutsen waarden. Der is noch in oare fariant fan dizze teory. De [[frisist]] [[Godard Gosses]], in tiidgenoat fan Kloeke, besocht en toan oan dat it Stedfrysk eins in soarte fan Frysk wie. Hy woe hawwe dat ynwenners fan 'e Fryske stêden nea opholden wiene mei Frysk te praten, en dat de Hollânske wurdskat fan it Stedsk ûntstien wie troch massale ûntliening.
Undersikers as [[Reitze Jonkman]] en [[Arjen Versloot]] geane der hjoed de dei lykwols fan út dat it Stedsk benammen troch keaplju yn Fryslân yntrodusearre is. Yn dy tiid, ear't der in [[Nederlânske standerttaal]] ûntstie, gou it Hollânsk nammentlik as ''[[lingua franca]]'' foar de hannel tusken de ûnderskate Nederlânske gewesten. Troch eigen ûntjouwings en lettere ynfloeden fan it Frysk en it [[Nederlânsk|Standertnederlânsk]] soene de Stedske dialekten har neffens Jonkman en Versloot ta har tsjintwurdige foarmen ûntjûn hawwe.
[[File:130608 Uitzicht Achmeatoren Leeuwarden NL (1).jpg|left|thumb|400px|Utsjoch oer [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] fanôf de [[Achmeatoer]].]]
[[Taalkundige]] [[Pieter Duijff]], oan 'e oare kant, sleat him yn [[2002]] noch oan by de tradysjonele "amtnersteory". It liek him de iennichste útlis foar it feit dat it Stedsk net yn 'e stêden [[Warkum]], [[Drylts]], [[Sleat (stêd)|Sleat]] en [[Hylpen]] en likemin yn 'e gruttere doarpen sprutsen waard, wat yndie logysk wêze soe as de taal troch keaplju yn Fryslân brocht wie, want yn alle gruttere plakken waard hannel dreaun. Allinnich de wichtichste plakken wiene lykwols bestjoersstintra, en inkeld dêr soe him dus in útlânske amtnerij fêstige hawwe.<ref>Duijff, Pieter, ''Fries en Stadsfries'', s. 29.</ref> As dat sa is, bliuwt fansels wol de fraach wêrom't it lytse [[Starum]] dan in Stedsk dialekt hat. Der wurdt trouwens wolris tocht dat it [[Starumersk]] minder âld is as de oare Stedske dialekten út 'e stêden; fan 'e doarpsdialekten fan [[Kollum]] en [[it Hearrenfean (plak)|it Hearrenfean]] is dat mei wissichheid bekend.
Yn elts gefal moat it Stedsk fierhinne yn 'e [[sechstjinde ieu]] (mei mooglik noch in diel fan 'e [[santjinde ieu]] derby) ûntstien wêze. Om't der gjin skreaune boarnen út dy tiid oerlevere binne, is lykwols dreech te sizzen hoe't it Stedsk út 'e begjintiid der krekt útsjoen hat. Ek is ûndúdlik hokker Hollânske dialekten oft krekt oan it Stedsk te'n grûnslach lein hawwe. Guon taalkundigen tinke op grûn fan taalferliking sels oan in [[Brabânsk]]e ynfloed. It âldste oerlevere Stedsk is in tekst yn it [[Ljouwertersk]], dy't datearret út [[1768]]. De skriuwer, [[Anne Jeltema]], beskriuwt dêryn hoe't it doedestiden om en ta gie mei it keapjen en fersoargjen fan [[slachtfee]]. Hjirûnder in fragmint:
<blockquote>''De andere daagsavens zude het Beest slagt wudde, en ik hat bedongen, dat de Boer 't teugen die tied zude opbringe laate. Ik gong dan de avens (want zien, ik wilder niet om flouwe) metten halve bok na bed toe, en sliep de morgens wat langer as ik anders wend waar; ten minsten, eer wij op kwammen, wudder schrikkelijk oppe deur klopt, en dat waar just de Keerel mette Koe. Ik kennet jou niet half zegge, hoe blied dat ik waar. 'k Hadde uit voorzorg en Dikkop klaar zet, dar wij ris helder van proefden. Wij bonnen de Koe anne leuning van mien stoepe vast, en dat ston (ken ikje zegge) vooren Keuning. Ik gong fluitende en zingende na mien Wief toe, die nog op bed lag, om hoor dat nijs te bringen, en vroeg hoor met ien, of ze het Beest niet ris zien zude? Zij begon te zugten, en zei: Op die wieze gaat de heele week weer na Sinjeur!''<ref>Feitsma, A., en Bosma, R., ''Frysk út de 18de Ieu'', yn: ''Estrikken XXII'', Grins, 1961, s. 77.</ref></blockquote>
[[File:Lânkaart lokaasje Stedsk yn Hollânsk taalgebiet.PNG|right|thumb|250px|De lokaasje fan 'e Stedske dialekten (read) yn it gruttere [[Hollânsk]]e dialektgebiet (ljochtgriis).]]
Oant djip yn 'e [[achttjinde ieu]] waard it Stedsk beskôge as in foarm fan it Nederlânsk dy't moai binnen de folle bredere sprektaalnoarm fan dy tiid lei. It Stedsk wie fansels wol in dúdlik regionaal kleure fariant fan 'e Nederlânske standerttaal, mar waard net beskôge as in ôfwikend dialekt. Sadwaande hie it Stedsk, as "it Nederlânsk" (sa't dat yn Fryslân sprutsen waard) ieuwenlang in folle hegere maatskiplike status as it Frysk, dat nei [[1500]] in sprektaaltsje op it plattelân wurden wie. Pas nei [[1800]], doe't men regionale wurdfoarmen út 'e standerttaal begûn te wjudzjen en dêrnjonken it [[ûnderwiis]] en de ferkearsferbinings ferbettere waarden, begûn men it Stedsk as in dialekt te beskôgjen, en dialekten, sa fûn men doedestiden, wiene breklike taalfarianten dy't útroege wurde moasten. It Stedsk wist lykwols oant de ein fan 'e [[njoggentjinde ieu]] noch syn relatyf hege status as taal fan 'e stedske boargerij en de Fryske [[adel]] te behâlden. Sûnt hat it Frysk krekt wer in hegere status krigen, wylst it Stedsk ta de taal fan it sljochtwei stedsfolk wurden is en de hegere klassen oergien binne op it Nederlânsk.
==Wurdboeken==
Yn [[1998]] is by de [[Fryske Akademy]] it boek ''Wurdlisten fan 'e Fryske Stedsdialekten'' ferskynd, fan 'e hân fan taalkundige [[Pieter Duijff]]. Dêryn wurde ferlykjende wurdlisten jûn fan 'e sân dialekten fan 'e stêden, besteande út sa'n 3.500 grûnwurden. Oan it [[Kollumersk]] en it [[Feanstersk]] wurdt dêryn lykwols gjin oandacht bestege. Fan it [[Ljouwertersk]] ferskynde yn [[1991]], ek by de Fryske Akademy, it ''Woardeboek fan ut Leewarders'', en yn [[2014]] kaam fan it [[Harnzersk]] by de [[Feriening Ald Harns]] in [[wurdboek]] út ûnder de titel ''Harlinges, Mien Taaltsje: Van Pienehasses tot Gatsjepanne''. Fan 'e oare Stedske dialekten binne oant op 't heden noch gjin wurdboeken gearstald.
[[File:Dokkum, stadhuis.jpg|left|thumb|250px|It stedhûs fan [[Dokkum]].]]
==Sprekkers==
De Stedske dialekten wurde hjoed de dei yn Fryslân sprutsen troch in oansjenlik diel fan 'e befolking. As de gegevens dy't yn 'e ''[[Bosatlas fan Fryslân]]'' ([[2009]]) per gemeente jûn wurde oangeande ynwenners en har memmetalen,<ref>''Bosatlas fan Fryslân'', s. 228-289.</ref> omrekkene wurde nei de hiele provinsje, komt men út op 39.728 Stedsksprekkers yn Fryslân, dus ôfrûne omtrint 40.000 lju. Dat komt del op sa'n 6,3% fan 'e ynwenners fan 'e provinsje. Mei noch likernôch 5.000 Stedsktaligen om utens komt it totaal oantal sprekkers dan op likernôch 45.000 út. Fierwei it grutste Stedske dialekt is it [[Ljouwertersk]], mei rom 19.000 sprekkers. It Feanstersk, fan [[it Hearrenfean (plak)|it Hearrenfean]], liket yn 'e rin fan 'e [[tweintichste ieu]] útstoarn te wêzen.
== Taaleigenskippen ==
=== Grammatika ===
De [[grammatika]] fan it Stedsk krûpt bytiden dy fan it Frysk ticht oan. It is min nei te gean ynhoefier't it dêrby giet om ûntliening oan it Frysk, en ynhoefier't de Stedske ferskynsels yn 'e sechstjinde ieu foarkamen yn 'e Hollânske dialekten, wêrfan't guon, lykas it [[Lânwestfrysk|Westfrysk]], it [[Wetterlânsk]] en it [[Saansk]], doe noch dúdlike spoaren fan in Frysk [[substraat]] beholden hiene. De opfallende ôfwêzichheid fan in [[foarheaksel]] op ôfslutende [[mulwurd]]en is sa'n ferskynsel:
{| class="wikitable"
|-
! taal
! foarbyldsin
|-
| Frysk:
| Ik haw in glês bier '''dronken'''.
|-
| Stedsk:
| ''Ik hew un glas bier '''dronken'''.''
|-
| Nederlânsk:
| ''Ik heb een glas bier '''gedronken'''.''
|}
Ek de [[tiidwurd]]sfolchoarder dy't it Stedsk oanhâldt, is deselde as dy fan it Frysk. Yn dit gefal liket it ûnwierskynlik dat dit troch ûntliening út it Frysk oernommen is. Sadwaande giet it hjir wierskynlik om in oarspronklik Stedsk elemint:
{| class="wikitable"
|-
! taal
! foarbyldsin
|-
| Frysk:
| Dokter frege him ôf, oft er dat wol sein hawwe kinne soe.
|-
| Stedsk:
| ''Dokter froech him af, of y dat wel seid hewwe kinne sú.''
|-
| Nederlânsk:
| ''De dokter vroeg zich af, of hij dat wel zou kunnen hebben gezegd.''
|}
De [[meartalsfoarming]] slút ek by it Frysk oan: ''skip'' > ''skippen'' ("skip" > "skippen") behâldt deselde klank, oars as yn it Nederlânsk: ''schip'' > ''schepen''. De [[ferlytsingsfoarm]]en binne (behalven yn it [[Starumersk]]) ek deselde as yn it Frysk:
* nei in [[fokaal]], b, f, m, p, s en r ''-ke'': ''tobke'' ("tobke"), ''doaske'' ("doaske")
* nei in [[fokaal]], d, l, n en t ''-tsy'' (ekwivalint mei it Fryske ''-tsje''): ''autootsy'' ("autootsje"), ''steeltsy'' ("stâltsje")
* nei ch en k ''-je'': ''oochje'' ("eachje"), ''sakje'' ("sekje")
[[File:Broerekerk Bolsward.jpg|right|thumb|200px|De [[Broeretsjerke]] yn [[Boalsert (stêd)|Boalsert]].]]
Fierders hat it Stedsk op it mêd fan 'e [[persoanlik foarnamwurd|persoanlike foarnamwurden]] yn 'e 2de persoan inkeltal de foarm ''dou'' ("do"; Ned.: ''jij'') en de [[hoflikheidsfoarm]] ''jou'' ("jo"; Ned.: ''u''). (Starumersk: ''do'' en ''jo''.) By ferbûging fan it [[tiidwurd]] brûkt it Stedsk krekt as it Frysk de yn it Nederlânsk folslein ûnbekende "-sto"-foarm: ''he'''st''' dat wel sien, ju?'' ("hast dat wol sjoen, ju?"; Ned.: ''heb je dat wel gezien, jôh?'').
===Stavering===
Wat [[stavering]] oangiet, lykje de Stedske dialekten mear op it Frysk as op it Nederlânsk, mei [[diakritysk teken|diakrityske tekens]] op 'e [[fokaal|lûden]], lykas ''ê'', ''î'', ''ò'', ''ô'' en ''ú''. De û komt lykwols net foar; foar de [u] (û fan "rûch") skriuwt it Stedsk altyd fan ''oe'', lykas yn ''koek'' ("koeke"). De [[twaklank]] [u.ǝ] (oe fan "goed") wurdt dan ta ûnderskie skreaun as ''oë'', lykas yn ''koël'' ("koel"). De [i] (i fan "bite") wurdt krekt as yn it Frysk yn sletten wurdlidden skreaun as ''y'', en yn iepen wurdlidden as ''i'', lykas yn ''tyd'' > ''tiden'' ("tiid" > "tiden"). De kombinaasje ''ie'' is reservearre foar de twaklank [i.ǝ] (fan "stien"), lykas yn ''lief'' ("leaf"). De [y] (koarte ú fan "tút") wurdt lykwols altyd mei in [[skerpteken]] skreaun, ek yn iepen wurdlidden, lykas yn ''krúmele'' ("krommelje").
===Klanklear===
Ek de [[klanklear]] fan it Stedsk komt mear oerien mei dy fan it Frysk as mei dy fan it Nederlânsk. Sa komme yn it Stedsk, krekt as yn Frysk, de v en z nea oan it begjin fan in wurd foar. Ek makket it Stedsk, krekt as it Frysk, ûnderskie tusken [ɔ] (o fan "hok") en de [o] (o fan "bok"), in ferskil dat yn it Nederlânsk frijwol net mear ûnderkend wurdt. Yn it Stedsk is dit ûnderskie lykwols net beheind ta de útspraak, lykas yn it Frysk, mar komt it ek yn 'e stavering ta utering: [ɔ] wurdt skreaun as ''ò'', lykas yn ''kòrf'' ("koer"), wylst [o] skreaun wurdt as ''o'', lykas yn ''koffer'' ("koffer").
Teffens hat it Stedsk krekt as it Frysk de [[konsonant]]ekluster [sk] (sk fan "skoalle") op plakken dêr't it Nederlânsk [sx] (''sch'' fan ''school'') hat. It Stedsk dielt fierders mei it Frysk de hurde [ɡ] (fan "goed"), wylst dy him yn it Nederlânsk inkeld yn [[Ingelsk]]e lienwurden oppenearret. Yn it [[Harnzersk]], it [[Boalsertersk]] en it [[Starumersk]] komt ek de [y:] (lange ú fan "drúf") foar, dy't skreaun wurdt as ''úú'', lykas yn ''húús'' ("hûs"). It Starumersk hat dêrnjonken ek noch de letter ''ö'', dy't stiet foar de [œ] (u fan "put") of foar de [ø:] (eu fan "deun"), bygelyks yn wurden as ''börre'' ("boarre") en ''föle'' ("fôle").
[[File:Franeker, Planetarium.jpg|left|thumb|200px|It [[Keninklik Eise Eisinga Planetarium]] yn [[Frjentsjer]].]]
Fierders komme yn it Stedsk deselde [[ôfgeand twalûd|ôfgeande twalûden]] foar as yn it Frysk, dy't yn it Nederlânsk net besteane: [ɪ.ǝ], lykas yn ''sear'' ("sear"); [i.ǝ], lykas yn ''lief'' ("leaf"); [o.ǝ] lykas yn ''noat'' ("noat"); en [u.ǝ] lykas yn ''roët'' ("ruot"). Ek beskikt it Stedsk, krekt as it Frysk, oer [[nasalisearring|nasale lûden]], bygelyks: de nasale lange a ([ã:]), lykas yn ''daanse'' ("dûnsje"); de nasale lange ê ([ɛ͂:]), lykas yn ''wênse'' ("winskje"); de nasale lange i fan "pit" ([ɪ͂:]), lykas yn ''prîns'' ("prins") en ''dînsdach'' ("tiisdei"); en it nasale ôfgeande twalûd oa ([o͠.ə]), lykas yn ''doanse'' ("dûnsje"). De lêste trije foarbylden binne trouwens fan lûden dy't yn it [[Standertfrysk]] no krekt net nasalisearre wurde kinne.
=== Wurdskat ===
Hoewol't it Stedsk op hast alle oare terreinen mear op it Frysk liket as op it Nederlânsk, is de [[wurdskat]] fan it Stedsk yn hege mjitte fan Nederlânsk (of alteast [[Hollânsk]]) komôf. Sadwaande kin in Nederlânsksprekker mei wat goede wil it Stedsk wol neikomme, wylst er fan it Frysk nei alle gedachten net folle ferstean sil. De ûnderskate Stedske dialekten ferskille ûnderling, mar se hawwe in grut part fan 'e [[wurdskat]]
Nettsjinsteande it Hollânske karakter fan 'e Stedske wurdskat komme der ek wurden yn foar dy't dúdlik fan Frysk komôf binne, lykas ''hammer'' ("hammer"), dêr't it Hollânsk ''hamer'' hat, en tuskenfoarmen, lykas ''joeke'' ("jûkje"), foar it Hollânske ''jeuken''. Teffens binne der typysk Fryske wurden dy't yn it Nederlânsk of Hollânsk hielendal net (of net yn dy foarm) besteane. Dêrby giet it almeast om wurden út 'e húslike sfear, lykas (yn it Starumersk) ''heit'' en ''mem'' ("heit" en "mem"; Ned.: ''vader'' en ''moeder'' of ''pa'' en ''ma''), of om wurden út 'e Frysktalich bleaune [[lânbou]]terminology, lykas ''jaar'' ("jaar"; Ned.: ''uier'') en ''jarre'' ("jarre"; Ned.: ''gier''). Mar ek ferskate útdrukkings, lykas ''met sin doën'' ("mei sin dwaan"; Ned.: ''met opzet doen''), ''gyn ferlet fan hewwe'' ("gjin ferlet fan hawwe"; Ned.: ''geen behoefte aan hebben'') en ''gyn nocht an hewwe'' ("gjin nocht oan hawwe"; Ned.: ''geen zin in hebben'') binne ôfkomstich út it Frysk.
Oare ferskillen mei it moderne Nederlânsk binne werom te fieren op 'e steat fan it sechstjinde-ieuske Hollânsk. Sa binne Stedske foarmen as ''lêge'' ("lizze"; Ned.: ''leggen'') dêrút fuortkommen, en ek wurden as ''farndel'' ("fearn"; Ned. ''kwart''), dy't ûnderwilens út 'e Nederlânske standerttaal weiwurden binne. Mei it Frysk hat it Stedsk ek ferskate [[lienwurd]]en út it [[Frânsk]] oernommen dy't net yn it Nederlânsk foarkomme. Dy ûntliening is nei alle gedachten wol fia it Nederlânsk ferrûn, mar yn dy taal moatte it moadewurden west hawwe dy't neitiid wer ferdwûn binne. Foarbylden binne ''aveseare'' ("avensearje"; Ned.: ''opschieten''), dat tebekgiet op it Frânske ''avancer'' ("foarútgean"); ''koese'' ("koese"; Ned.: ''slapen''), fan ''coucher'' ("lizze"); en yn it [[Harnzersk]]: ''sjantere'' ("seure"; Ned.: ''zeuren''), fan ''chanter'' ("sjonge").
=== Ynfloeden fan it Nederlânsk ===
Mei't der tsjintwurdich yn 'e stêden mear Nederlânsk sprutsen wurdt, skoot it Stedsk stadichoan fierder yn 'e rjochting fan dy taal op. Sa fernederlânskje guon wurden; ''Liwwadders'' ("Ljouwertersk") wurdt bygelyks ''Leewarders''. Fierders feroaret de [[tiidwurd]]sfolchoarder fan 'e Fryske (''sien late''; "sjen litte") nei de Nederlânske (''late sien''; ''laten zien'') – in ferskynsel dat him trouwens ek yn it Frysk foardocht.
{{boarnen|boarnefernijing=
'''referinsjes''':<br>
<references/>
'''boarnen''':<br>
* {{Aut|Boelens, K., et al.}}, ''Twataligens: Ynlieding yn Underskate Aspekten fan de Twataligens'', Ljouwert, 1981 (Fryske Akademy), ISBN 9 06 27 30 086.
* ——, ''Bosatlas van Fryslân'', Grins, 2009 (Noordhoff Atlas Productions), ISBN 978-9 00 17 79 047.
* {{Aut|Duijff, Pieter}}, ''Fries en Stadsfries'', De Haach, 2002 (Sdu Uitgevers), ISBN 9 01 20 90 156.
* {{Aut|Duijff, Pieter}}, ''Wurdlisten fan 'e Fryske Stedsdialekten'', Ljouwert, 1998 (Fryske Akademy), ISBN 9 06 17 18 600.
* {{Aut|Haan, G.J. de}}, ''Frisian Grammar'', Grins, (sûnder jier).
* {{Aut|Jansma, Klaas}}, ''Friesland en Zijn 44 Gemeenten'', Ljouwert, 1981 (''Frysk Deiblêd''), ISBN 9 06 48 00 154.
* {{Aut|Jonkman, Reitze J.}}, ''It "Leewarders": In Taalsosjologysk Undersyk nei it Stedsk yn Ferhâlding ta it Nederlânsk en it Frysk yn Ljouwert'', Ljouwert, 1993.
* {{Aut|Jonkman, Reitze J.}}, ''Honderd Jaar Stadstaal'', Ljouwert, 1999.
}}
| |||