Gaasterlân (krite): ferskil tusken ferzjes

Yn it [[Rysterbosk]], eigendom fan it [[It Fryske Gea]], is in [[hunebed|stíennen]] oerbliuwsel fan de [[trachterbekerkultuer]] fûn. Dat hunebed (of stienkiste) tsjûget fan de iere bewenning fan de kontrei. Ek binne der fynsten út de iere [[MidsieuwenMidsiuwen]] bekend, wylst de doarpen Mirns, Harich en Wykel al yn de [[12e ieuiuw|12e]] en [[13e ieuiuw]] neamd wurde. De delsettingen ûntstienen oan de râne fan it hege gebiet. Alde- en Nijemardum krigen it karakter fan in [[esdoarp]], Harich waard in [[lintdoarp]]. It sintrale hege sângebiet wie meast heide, de lege kriten wienen allinnich gaadlik foar jacht op wyld, fiskjen en as healân.

De konflikten tusken [[Skieringers en Fetkeapers]] binne net oan Gaasterlân foarby gien. De lizzing tusken [[Starum]] en [[Sleat (stêd)|Sleat]], yn de midsieuwenmidsiuwen wichtige plakken, en de ferdieldens tusken de hearen fan it kontrei sels, brochten Gaasterlân plondering en brân, sa as yn Harich, Sondel en Wikel. Ek de 16e ieuskeiuwske striid tusken de Geldersen en Saksen en de neisleep dêrfan spile hjir.

Yn de rêstiger tiid nei 1600 koe Balk, dat opkaam wie oan [[De Luts]] by de oergong fan de wei Harich-Wikel, him ûntjaan ta haadplak fan de [[gritenij]].Yn de 17e- en 18e ieuiuw gie de ûntginning oan de rânen fierder en it hegere midden waard starichoan mear beboske. Op de kaart fan [[Schotanusatlas|Schotanus]] (1664) binne noch mar in pear boskjes te sjen, û.o. by Balk en Wikel. Yn de [[19e ieuiuw]] is it foaral de famylje [[Van Swinderen]], fan it Hûs Riis, dy't in soad dien hat foar dike- en boaiemferbettering (û.o. troch [[terpmodderje]]n) en dy't boskbou stimulearre.