Wikipedy

2009: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
Mysha (oerlis | bydragen)
5.139 edits
L →‎Maart: Ik haw Winnende feroare ta Winnenden.
Mysha (oerlis | bydragen)
5.139 edits
L Ik haw wat redaksje dien.
Rigel 15:
* ''Ynternasjonale Kalvijnjier'' fanwegen it fiifhûndertste bertejier fan de [[protestantisme|protestantsk]] tsjerkherfoarmer [[Johannes Calvijn]].
* ''Darwinjier 2009'' fanwegen it twahûnderste bertejier fan de natuerûndersiker en biolooch [[Charles Darwin]].
* ''Ynternasjonale Jier fan de Astronomy'', as betinking oan de 400e jierdei fan [[Galileo Galilei|Galileo's]] earste warnimmingwaarnimming mei in [[teleskoop (optika)|teleskoop]].
 
=== Jannewaris ===
Rigel 32:
=== Febrewaris ===
* [[2 febrewaris|2]] - De [[Iran|Iraanske]] presidint [[Mahmoud Ahmadinejad]] makket bekend dat Iran syn earste [[satellyt]] de romt yn sketten hat; de satelyt hat de namme [[Omid]].
* [[7 febrewaris|7]] - De slimste boskbrânen yn de skiednis fan [[Austraalje (wrâlddiel)|Austraalje]] begjinne. Uteinlik kommereitsje 173 minsken om it'e libbenhals, reitsje 500 minsken ferwûne en wurde 7.500 minsken dakleas. De fjurren folgje nei de heechst mettenmjitten [[Temperatuer|temperetuer]]en (yn [[Melbourne]]) ea, wylst it yn inde Australyske haadstêd, 46,4[[°C]] is. De measte fjoerhurden binne oanstutsen of komme troch fallende of ynstoartende elektrisiteitslinen.
* [[10 febrewaris|10]] - In [[Ruslân|Russyske]] en in [[Feriene Steaten|Amearikaanske]] [[satellyt]] klappe op elkoar boppe [[Sibearje]], wêrtrochdêr't in grutte mannichte romte-ôffal troch ûntstiet.
* [[10 febrewaris|10]] - De [[Postbank]] giet op yn de [[ING]].
* [[12 febrewaris|12]] - [[Geert Wilders]] wurdt de tagong ta it [[Feriene Keninkryk]] ûntsein.
Rigel 52:
* [[1 april|1]] - [[Albaanje]] en [[Kroaasje]] komme by de [[Noard-Atlantyske Ferdrachsorganisaasje|NAFO]], dêrmei komt it tal lannen fan de NAFO op 28.
* [[4 april|4]] - De Deen [[Anders Fogh Rasmussen]] wurdt keazen om fan 1 augustus ôf [[Jaap de Hoop Scheffer]] op te folgen as sekretaris-generaal fan de NAFO. [[Lars Løkke Rasmussen]] wurdt de nije premier fan [[Denemark]].
* [[5 april|5]] - Op [[Antarktika]] brekt in ysskots fan it Wilkins Ysplato ôf dy't like grutlikegrut is as in fearn fan [[Nederlân]].
* [[6 april|6]] - By in [[ierdskodding]] yn de omkriten fan LÁquila yn de [[Itaalje|Italjaanske]] regio Abruzze kommereitsje mear danas 275 minsken om it libbenhals, der binne wis 1.500 minsken ferwûne. De ierdskodding hie in krêft fan 6,3 op de [[skaal fan Richter]], tûzenen gebouwen reitsje skansearre.
* [[18 april|18]] - [[UNESCO]] begjint mei de [[Digitale Wrâld BibleteekWrâldbibleteek]]
* [[19 april|19]] - Fuotbalklup [[AZ (Alkmaar)|AZ]] fan [[Alkmar]] wurdt [[Nederlânsk kampioenskip fuotbal|lânskampioen fuotbal]].
* [[27 april|27]] - Yn [[Jeropa]] wurde de earste gefallen fan besmetting mei de nije [[bargegryp]]fariant [[H1N1]] befestige. Dêrmei is de gryp ek bûten it [[Amearika (kontinint)|Amearikaanske]] kontinint ferspriede. It firus is nodan wis oantroffen yn de [[Feriene Steaten]], [[Kanada]], [[Spanje]] en [[Skotlân]].
* [[29 april|29]] - Nei oanlieding fan de útbraak fan de [[Meksikaanske gryp]] is troch de [[Wrâldsûnensorganisaasje]] (WHO) de alarmfase opskaleferoare nei nivo 5 (it ien nei heechste nivo), de lêste fase foardat sprutsen wurde kin fan in [[pandemy]]. DizzeDy opskalingferheging is benammen yn sein nei de oerheden en de farmaseutyske yndustry oer de heule wrâld om harren ta te riede op fierdere fersprieding.
* [[30 april|30]] - Minister fan Folkssûnens [[Ab Klink]] makket bekend dat ek yn [[Nederlân]] in gefal fan de [[Meksikaanske gryp]] fêststelt is. It giet om in bern fan 3,5 jier,; it wurdt behannele en de tastân is net slim.
* [[30 april|30]] - By de fiering fan [[Unk Keninginnedei 2009|Keninginnedei 2009]] rydt in auto op de staasje fan de keninginne yn.
 
=== Maaie ===
* [[1 maaie|1]] - SûntDe hjoedmaksimumfaasje meie yn [[Nederlân]]foar persoane-auto's mei oanhingweinen of kerevens op de [[autogongwei]] maksimaalyn 90[[Nederlân]] km/ogiet ride.omheech Earderfan wie80 datkm/o 80nei 90 km/o ride.
* [[8 maaie|8]] - By in grutte oanfal fan [[Pakistan]] op de [[Taliban]] yn de [[Swatdelte]] komme wis 77 opstannelingen en 35 boargers om it libbenhals.
* [[9 maaie|9]] - It is nowurdt offisjeel befêstige dat ek yn [[Austraalje (lân)|Austraalje]], [[Japan]] en [[Panama]] de [[Meksikaanske gryp]] oanwêzich is.
* [[9 maaie|9]] - [[Jacob Zuma]] wurdt oanstelt as presidint fan [[Súd-Afrika]].
* [[9 maaie|9]] - De [[hurdfytsen|hurdfytser]] [[Tom Boonen]] wurdt betrape op it brûken fan [[kokaïne]]. Hy wurdt trochtydlik út syn ploech Quick•Step skorstsetten. Inkele dagen letter wurdt ek bekend dat hy net meidwaan meimeidocht oan de [[Omgong fan Frankryk]].
* [[12 maaie|12]] - De [[Nederlân]]ske ynstjoering foar it [[Eurovisie Songfestival]], [[De Toppers]], komme net troch de heale finale, wêrtroch se net meidwaan meie oan it haadbarren op [[16 maaie]].
* [[16 maaie|16]] - [[Alexander Rybak]] wint foar [[Noarwegen]] it [[Eurovisie Songfestival]] mei it ferske ''Fairytale''.
* [[17 maaie|17]] - [[SK It Hearrenfean]] wint yn de finale fan de [[KNFB Beker]] fan [[FC Twente]].
* [[23 maaie|23]] - [[Horst Köhler]] fan itde CDU wurdt troch de bûnsgearkomste werkeazen as bûnspresidint fan [[Dútslân]].
* [[25 maaie|25]] - [[Noard-Korea]] hâldt foar de twadde kear in núkleêre test yn de provinsje [[Noard Hamgyong]]. De Feiligheidsrie fan de [[Feriene Naasjes]] feroardield de test.
 
=== Juny ===
* [[1 juny|1]] - In fleanmasine fan [[Air France]] stoart del yn de [[Atlantyske Oseaan]], foar de kust fan [[Brazylje]]. De 228 minsken oan board fan it tastel kommereitsje allegear om it libbenhals.
* [[4 juny|4]] - Yn [[Nederlân]] en yn it [[Feriene Keninkryk]] wurde ferkiezings hâlden foar it [[Jeropeesk Parlemint]]. Yn Nederlân is de [[PVV]] de grutte winners, ek [[D66]] en [[GrienLinks]] winne, grut ferlies is 'rder foar de [[PvdA]].
* [[5 juny|5]] - Op de [[Sealterfrysk]]e Wikipedia wurdt it tûzenste artikel skreaun.
* [[12 juny|12]] - [[Mahmoud Ahmadinejad]] is werkeazen as presidint fan [[Iran]]. De wiken dêrnei demonstrearje tûzenen minsken fan de opposysje tsjin de resultaten fan de ferkiezings.
Rigel 90:
* [[4 augustus|4]] - Yn [[Nederlân]] falt it earste slachtoffer fan de [[Meksikaanske gryp]]. It giet om in jongen fan 17 jier dy't al bot siik wie.
* [[4 augustus|4]] - De [[Noard-Korea]]anske lieder [[Kim Jong-il]] ferlient twa [[Feriene Steaten|Amearikaanske]] [[sjoernalist]]en graasje nei dat [[Bill Clinton]] in mjitting hie mei Kim. De sjoernalisten wienen in arrestearre omdat se yllegaal yn it lân wêze soenen.
* [[7 augustus|7]] - De [[tyfoan]] ''Morakot'' giet oer [[Taiwan]],; 500 minsken kommereitsje om it libbenhals.
* [[16 augustus|16]] - De [[Jamaika]]an [[Usain Bolt]] rint in nij wrâldrekord op de 100 meter, 9,58 sekonde.
* [[21 augustus|21]] - [[Hawaï]] makket sûnt 50 jier diel út fan de [[Feriene Steaten fan Amearika]].
Rigel 96:
 
=== Septimber ===
* [[6 septimber|6]] - De 20e [[Nederlân]]ske soldaat komt om it libbenstjerret yn [[Afganistan]]. [[Korporaal]] Kevin van der Rijdt (26 jier), komtrekket om it libbenhals by [[Deh Rahwod]] yn [[Uruzgan]].
* [[8 septimber|8]] - [[13 septimber]] - ''New York 400'' wike, wêryn de 400-jierrige bân tusken [[Nederlân]] en [[New York City|New York]] fierd wurdt yn New York.
* [[26 septimber|26]] - De [[tyfoan]] ''Ketsana'' giet oer de [[Filipinen]].
Rigel 106:
* [[7 oktober|7]] - [[17 oktober]] - Nederlânske berneboekewike.
* [[9 oktober|9]] - [[Barack Obama]] wint de [[Nobelpriis foar de Frede]].
* [[11 oktober|11]] - [[Pater Damiaan]] wurdt troch paus [[Benediktus XVI]] hillich ferklaardferklearre.
* [[19 oktober|19]] - De [[DSB Bank]] fan [[Dirk Scheringa]] wurdt fallyt ferklaardferklearre.
* [[22 oktober|22]] - [[Windows 7]] wurdt útbrocht troch [[Microsoft]].
 
=== Novimber ===
* [[6 novimbe|6]] - By it fabryk fan [[Fryslân Campina]] yn [[Dronryp]] ûntsnapt [[salpetersoer]],; der wurdt grut alaarm slein yn de omkriten.
* [[9 novimber|9]] - It is 20 jiere lyn dat de [[Berliner Muorre]] foel.
* [[13 novimber|13]] - By de [[Domino Day]] yn [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]], wurdt it rekôrd wurdt brutsen meiop goed 4,4 miljoen stienen setten.
* [[13 novimber|13]] - Der wurdt 90 liter [[wetter]] yn fêste foarm fûn op de [[moanne (himellichem)|moanne]].
* [[14 novimber|14]] - De lânlike yntocht fan [[Sinteklaas]] wurdt yn [[Skiedam]] hâlden.
Rigel 119:
* [[18 novimber|18]] - Yn seis [[Nederlân]]ske fúzjegemeenten binne gemeenterieferkiezings. Yn de measte oare gemeenten wurde de ferkiezings op [[3 maart]] [[2010]] hâlden.
* [[19 novimber|19]] - De [[Belgje|Belgyske]] politikus [[Herman van Rompuy]] wurdt keazen ta earste [[Presidint fan de Jeropeeske Rie]].
* [[22 novimber|22]] - DeIt [[CERN]] werstart de Grutte Hadron-fersneller by [[Genève]], [[Switserlân]].<ref>[http://www.nytimes.com/2009/11/21/science/21collider.html?_r=1 Proton Beams Are on Track at Collider], 20 novimber 2009 (sjoen op 7 desimber 2009)</ref>
* [[21 novimber|21]] - It [[Junior Eurovisie Songfestival]] 2009 wurdt hâlden yn de [[Oekraïne]],; de [[Nederlân|Nederlanner]] [[Ralf Mackenbach]] wint de wedstryd.
* [[25 novimber|25]] - Yn [[Belgje]] beneamd kening [[Albert II fan Belgje|Albert II]] [[Yves Leterme]] ta premier. Hy folget [[Herman van Rompuy]] op, dy't de [[Presidint fan de Jeropeeske Rie]] wurdt. De gearstalling fan it nije regear ferskilt kwealik mei it regear fan Van Rompuy.
* [[25 novimber|25]] - In rjochtbank yn [[Switserlân]] stelt fêst dat de [[Frankryk|Frânsk]]-[[Poalen|Poalske]] regisseur [[Roman Polanski]] op borchtochtboarchtocht frijkomt.
* [[29 novimber|29]] - Yn in [[referindum]] stimt 57% fan de [[Switserlân|Switserske]] befolking foarinfoar in ferbod op it bouwen fan nije [[minaret]]ten yn harren lân. De fjouwer minaretten dy't al yn it lân steane meie stean bliuwe.
* [[30 novimber|30]] - Yn it [[Dútslân|Dútske]] [[München]] begjint it proses tsjin de 89-jierrige [[John Demjanjuk]]. Hy wurdt der fan fertocht bewaker west te wêzehawwen yn it ferneatigingskamp [[Sobibór (ferneatigingskamp)|Sobibór]] wurke te hawwe, dêrom wurdt him handiedichheid oan moard op wis 27.900 [[Joaden]] te lêste lein.
 
=== Desimber ===
* [[1 desimber|1]] - [[Ramses Shaffy]], [[Nederlân]]sk sjonger, fersteardferstjert oan de gefolchen fan slokdarmkanker. Hy is 76 jier wurden.
* [[1 desimber|1]] - It [[Ferdrach fan Lissabon (2007)|Ferdrach fan Lissabon]] giet fan start, foar de [[Jeropeeske Uny]] giet in nije fase yn.
* [[3 desimber|3]] - De [[Keninklike Nederlânske Marine]] hâld 13 [[Somaalje|Somalyske]] piraten oan en befrijdet 2 [[Tansania|Tansianen]].<ref>[http://af.reuters.com/article/topNews/idAFJOE5B20H620091203 Dutch capture 13 Somali pirates, free 2 Tanzanians], Reuters Afrika (sjoen op 7 desimber 2009)</ref>
* [[3 desimber|3]] - ''Fokke Bauke Rispens'' fan [[Tsjom]], de âldste Fries, fersteardferstjert op 106-jierrige leeftyd.<ref>[http://www.leeuwardercourant.nl/nieuws/regio/article5520168.ece/Oudste-Fries-%28106%29-in-Tzum-overleden Aldste Fries (106) ferstoarn], Ljouwerter Krante, 5 desimber 2009 (sjoen op 7 desimber 2009)</ref>
* [[4 desimber|4]] - It kabinet fan [[Nepal]] komt gear op de [[Mount Everest]] om omtinken te freegjen foar de klimaattop yn [[Kopenhagen]].
* [[4 desimber|4]] - By in brân yn in nachtklup yn [[Perm]], [[Ruslân]], kommereitsje 112 minsken om it'e libbenhals en reitsje 123 minsken ferwûne.
* [[5 desimber|5]] - Tsientûzenen minsken demonstrearje yn ferskate Jeropeeske stêden yn oanrin nei de klimaattop yn [[Kopenhagen]].
* [[5 desimber|5]] - [[Sinteklaas]]jûn.
* [[7 desimber|7]] - Yn [[Kopenhagen]] begjint de klimaattop.
* [[7 desimber|7]] - Yn [[Iran]] wurde studinteprotesten nei oanlieding fan de Dei fan de Studint spikerhurd delslein.
* [[10 desimber|10]] - Yn de Sint Pitertsjerke fan [[Grou (plak)|Grou]] krijt [[Oebele Vries]] de [[Joast Halbertsmapriis]] úrtiktútrikt. De dosint oan de [[Stúdzje Fryske Taal en Kultuer]] oan de [[Ryksuniversiteit Grins]] krijt de trijejierlikse ûnderskieding foar syn folsleine wittenskiplike wurk.<ref>[http://www1.omropfryslan.nl/Mear_Nijs_64958.aspx Vries krijt Halbertsmapriis], Omrop Fryslân, 10 desimber 2009 (sjoen op 11 desimber 2009)</ref>
* [[10 desimber|10]] - [[FrieslandCampina]] makket bekend dat it de kommende jierren 200 banen skraabjeskrast. De tsiisproduksje yn [[Dronryp]] wurdt yn [[2011]] stillein, enit ek yn Drachtenbedriuw slút it bedriuw ek harrende tsiisferpakkingsôfdieling yn [[Drachten]] en der moatte 73 minsken fuort by it fabryk yn [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]]. Wol komme der by it fabryk yn [[Wolvegea]] 45 banen by.<ref>[http://www1.omropfryslan.nl/Mear_Nijs_64959.aspx Banen fuort by suvelfabryk], Omrop Fryslân, 10 desimber 2009 (sjoen op 11 desimber 2009)</ref>
* [[15 desimber|15]] - De gemeenterie fan [[Boarnsterhim]] stimt foar deit opheffingopheffen fan de gemeente. Allinne de trije [[FNP]] leden stimme tsjin.
* [[17 desimber|17]] - Troch in soad sniefal yn [[Nederlân]] en [[Fryslân]] komt it lân frijwol plat te lizzen. Yn [[Oerterp]] komt 70 sentimeter snie te lizzen.<ref>[http://www.leeuwardercourant.nl/nieuws/regio/article5571195.ece/Record-in-Ureterp:-pak-van-70-centimeter Rekord yn Oerterp: Pak fan 70 sentimeter.], Ljouwerter Krante, 17 desimber 2009 (sjoen op 29 desimber 2009)</ref>
* [[18 desimber|18]] - De klimaattop yn [[Kopenhagen]] wurdt beëinige.
* [[25 desimber|25]] - In reizger út [[Nigearia]] op de [[Northwest Airlines]]-flucht 253 fan [[Amsterdam]] nei [[Detroit]] besiket it fleantúch op te blazen,; de oanslach mislearret.
* [[28 desimber|28]] - Op It Hearrenfean wurde njoggen jongeren oppakt foar fernielerij.<ref>[http://www1.omropfryslan.nl/Mear_Nijs_65444.aspx H'fean:9 jonge fandalen oppakt], Omrop Fryslân, 28 desimber 2009 (sjoen op 29 desimber 2009)</ref>
 
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/2009"