Johan van Oldenbarnevelt: ferskil tusken ferzjes

Johan van Oldebarnevelt waard berne yn in boargerlik gesin. Mar derDer wie altyd in soad spul thús. Syn heit Gerrit kaam gauris yn oanrekking mei justysje fanwege dronkenskip of geweld. Johan besocht wierskynlik de [[Latyn|Latynske skoalle]] skoalle yn Amersfoart. Dernei gie hyer nei De Haach om as [[advokaatabbekaat]] te wurkjen. Tusken [[1566]] oant [[1570]] studearre hy yn [[Leuven]], [[Bourges]], [[Keulen]], [[Heidelberg]] en [[Padua]]. It is net wis of hy ek alle graden helle hat. Yn 1570 wurdtwaard hyer abbekaat by it [[hof fan Hollân]]. Yn 1576[[1572]] wurdtsleat hyer pensjonarishim fanoan by [[RotterdamWillem fan Oranje]]. HyYn hie1576 himselswaard oanslettener bypensjonaris defan opstân[[Rotterdam]]. Yn 1578 troude hy mei regintedochter Maria fan Utert. Yn 1586 wurdtwaard Van Oldenbarnevelt [[lânsabbekaat]] fan de [[Steaten fan Hollân]]. DizzeDy funksje soehat hy behâldeer oant syn dea hâlden.

Oldebarnevelt waard al hiel gau in polityk lieder. Hy late gearkomsten en naam in soad besluten. De útfierende en militêre macht fertroudebetroude hy oaner de jonge [[steedhâlder]] Maurits ta. Hy liet Maurits beneame as Kapitein- generaal fan Hollân. Ek soarge hy derfoar dat Maurits yn mear gewesten as steedhâlder oan de macht komme koe.

Sels soarge er ek foar mear macht. De steaten generaal[[Steaten-Generaal]] waarden tenei it sintrale bestjoersorgaan fan de Republyk en net mear de raat[[Rie fan stateSteat]]. Yn de dizze steaten generaalOldenbarnevelt naam Oldenbarnevelt sels ek in sit yn. Opyn de Steaten-Generaal; op dizzedy manier koe hy bepale werwêr't de gearkomsten oer gienen. Hy beskikte oer in hiel soartsoad kennis, hy bemoeide him mei alles en joech selden wat út hannen. Net ien koe om him hinne.

De gearwurking mei Maurits de steedhâlder gie oant [[1600]] goed. Oldenbarnevelt die de polityk en [[Maurits van Oranje|Maurits]] ferovere de iene stêd nei de oare stêd. Mar Maurits waard wol âlder en koe hieltiten minder oer de bemuoienissen fan Van Oldebarnevelt. DeMaurits waard tsjin syn eigen oardiel yn nei [[Dúntsjerk]] stjoerd, wat late ta de [[slach by Nijpoart]],. dy’t Maurits tsjin synDizze sinminne dieûntwikkelings hathawwe de twa mannen útinoar dreaun. Doe't Van Oldebarnevelt der ek noch foar soarge dat erder in [[tolvejierrich bestân|bestân]] kaam mei [[Spanje]] wienen de rapen gear. Maurits liet it op reboelje oan komme. Dit krigen sy troch in ferskil fan miening yn de striid tusken de [[remonstranten]] en de [[kontraremonstranten]]. Maurits wie op de hân fan de kontraremonstranten, mar Oldebarnevelt twong de tsjerke om de remonstranten te tolerearen. Mei de [[skerpeSkerpe resolúsjeResolúsje]] ([[1617]]) waarden de Hollânske stêden troch de steaten machtige om hiertroepen oan te nimmen om ûnrêst foar te kommen. Dit wie in grutte provokaasje tsjin Maurits,: hy wie de baas fan it leger en dit gie direkt tsjin syn gesach yn. Maurits soarge derfoar dat de wet feroare waard en hy liet yn [[1618]] Van Oldebarnevelt en guon meistanners, lykas [[Hugo de Groot]], arrestearefêstsette. In bysûndere rjochtbank feroardiele himVan Oldebarnevelt ta de dea fanwege heechferrie. Op[[ 13 maaie]] [[1619]] waard Van Oldebarnevelter ûnthalze.

Ta it publyk sei hy de ferneamde wurden: 'Mannen leau net dat ik in lânferrieder bin,: ik haw oprjocht en from hannele, as in goed patriot, en sa sil ik stjerre'. Syn alderlêste wurden wienen tsjin de beul: Meitsje it koart, meitsje it koart.