De ferzje fan 16 jun 2017 om 15.32 wizigje Ieneach fan 'e Esk (oerlis \| bydragen) Rjochte-útfurders, Behearders 234.294 edits L red ←Toan eardere ferskillen		De ferzje fan 16 jun 2017 om 15.40 wizigje weromsette Ieneach fan 'e Esk (oerlis \| bydragen) Rjochte-útfurders, Behearders 234.294 edits L red Neikommende ferskillen →
Rigel 1: [[Ofbyld:Lightning NOAA.jpg\|thumb\|250px\|Wjerljocht.]] De '''wjerljocht''' of ek wol '''bliksem''' is in elektryske ûntlading yn de [[atmosfear]]. It is it haadferskynsel fan [[~~ûnwaar~~swierwaar]] en it hat [[tonger (~~ûnwaar~~swierwaar)\|tonger]] as byferskynsel. In ûntlading fan wjerljocht hat in ljochtflits as gefolch. Tonger ûntstiet trochdat de wjerljocht de lucht derom hinne sa bot ferwaarmet dat de lucht útset yn de foarm fan [[plasma (natuerkunde)\|plasma]], wat skokweagen yn de atmosfear feroarsaket. Wjerljocht is ien fan de meast gefaarlike waarsferskynselen. It is dan ek oan te rieden om beskerming te sykjen, seker as it ~~ûnwaar~~swierwaar tichtby is en de tiid tusken wjerljocht en tonger minder as 10 sekonden is. It gefaar om persoanlik troch de wjerljocht rekke te wurden is relatyf lyts, mar de gefolgen kinne wol slim wêze. Trochsneed wurde yn [[Nederlân]] fiif minsken per jier troch de wjerljocht troffen mei de dea as gefolch.<ref>[http://www.knmi.nl/klimatologie/achtergrondinformatie/FS_Onweer.pdf ''KNMI Factsheet onweer'']</ref> Eartiids wie dit noch folle mear: hûndert jier lyn waarden trochstrings sa'n tweintich minsken per jier troffen mei de dea as gefolch. Rigel 14: == Untstean == Wjerljocht ûntstiet troch de ferdieling fan elektryske lading oer in ~~ûnwaarswolk~~swierwaarswolk. Wat de prosessen oanbelanget, dy’t de grutte parten fan de wolk in ôfwikende lading jaan kinne binne der wol tsien teoryen. De ladingsferdieling hoeft op himsels noch net ta it ûntstean fan in wjerljocht te lieden. Der binne in protte lekstreamen, dy’t de ûntsteane ladingsferskowing tsjinwurkje, sadat de wjerljocht net nedich is. Ek is net dúdlik wêrom in ûntlading tusken de ûnderkant fan in wolk en de grûn, wjerljochtynslach, optreedt. Wat dit lêste oangiet moatte we yn gedachten hâlde, dat de [[ierde]] in bêste gelieder is en dat de deselde elektryske ladings elkoar ôfstjitte. Omdat yn de measte gefallen de negatyf laden wolken ûnderoan sitte, sille ûnder de wolk de elektroanen yn de ierde ferstjitten wurde, sadat de ierde pleatslik in positive lading hat. Under de wolk hearsket dêrom in sterk elektrysk fjild, dat omheech rjochte is. De elektryske spanning yn dat fjild is wol 100 oant 1.000 kear te lyts om in ûntlading mooglik te krijen. De trochslachspanning fan lucht is net lytser dan 3 miljoen folt de meter. Yn seldsume gefallen treed ek in omkearde ladingsferdieling op, mei in positive lading oan de ûnderkant fan de wolk en in negative lading oan it oerflak fan de ierde. Yn sa’n gefal wurdt wol sprutsen fan in positive wjerljocht as der in ûntlading ûntstiet. As gefolch fan de ûnregelmjittige ferdieling fan de ladings yn de wolk kin pleatslik wol wat fonkfoarming ûntstean. Hjirtroch fynt dan [[ionisaasje]] plak, wêrtroch de lieding sterk tanimt. De heechste potinsjaalferskillen ferpleatse har dêrtroch nei de top fan it liedende kanaal. Dêr foarmje har wer fonken en wurdt it proses herhelle, dit wurdt wol foarûntlading neamd. Sadwaande kin de foarûntlading har ûntwikkelje fan inkele sintimeters nei inkele tsientallen meters yn de rjochting fan de grutste spanningsferskillen. Somtiden ûntsteane der groeiende fertakkings. Rigel 49: == Heechste punt == By ~~ûnwaar~~swierwaar wurdt altyd sein dat de wjerljocht op it heechste punt ynslaan sil. Dit komt omdat de hast alles stream better lied dan lucht. Der wurdt fan útgien dat de wjerljocht troch in heech foarwerp oanlutsen wurdt yn in gebiet mei in straal fan 1/3e fan de hichte fan it foarwerp.

Wjerljocht: ferskil tusken ferzjes