John Lennon: ferskil tusken ferzjes

'''John Winston Lennon''' [[Oarder fan it Britske Ryk|MBE]] ([[Liverpool]], [[9 oktober]] [[1940]] – [[New York City]], [[8 desimber]] [[1980]]) wie in popmuzikant dy't bekend waard as oprjochter fan de LiverpoolseLiverpoolske groep [[The Quarrymen]], dy't letter bekend waard as [[The Beatles]]. Tegearre meiMei [[Paul McCartney]], [[George Harrison]] en [[Ringo Starr]] hie Lennon mei de groep in wichtige rol yn de [[popmuzyk]].

== Famylje -eftergrûn ==

De famyljenamme fan Lennon komt fan O'Leannain of O'Lionnain, in namme dy't in protte foarkomt yn de Ierske greefskippen [[Fermanagh]] en [[County Galway|Galway]]. De pakesizzer fan Jack Lennon wie yn [[1858]] nei Liverpool ferfarreferfearn. John syn heit Alfred hie in goede stim en song om jild by te fertsjinjen.

John Lennon waard berne yn [[Liverpool (Ingelân)|Liverpool]] (yn tsjinstelling fanta wat dêr oerdêroer beweard wurdt barde dat net tidens in Dútske loftoanfal), as soan fan de steward [[Alfred Lennon]] en [[Julia Stanley]], neffens eigen sizzen in [[ouvreuse]]. Syn heit wie faak moannen op see en giesette him yn [[Nij-Seelân]] wenjenei wenjen doe't John fiif jier âld wie, pasearst yn [[1964]] soenen sy elkoar weromsjen.

Lennon wenne sûnt syn fjirde jier by de suster fan syn mem, Mimi. Neffens desyn beppe fan Lennon soe Mimi in bettere âlder foar him wêze as Julia. Mimi wie in goed minskminske mar John sei fan har dat sy tige strang wie en him net folle leafde joech.

[[Julian Lennon|Julian]] en [[Sean Lennon]], de soannen fan John hawwe mei wikseljend sukses in muzikale karriêre hokkerdy't folslein oerskade wurden is troch de artistike erfenis fan harren heit. BeidenBeide krige lykwols net folle fysike stipe fan him: doe't Julian noch in lytse jongenjonge wie ferliteferliet John syn mem [[Cynthia Powell]] om nea mear werom te kearen en Sean wie fiif doe't John fermoarde waard.

Lennon die bliken in markant figuer yn de popmuzyk te wezenwêzen. Doe't de Beatles healwei yn de sechstiger jierren sechstich beslutenbesleaten har út te sprekken oer maatskiplike fraachstikken en foarfallen yn de wrâld (bygelyks [[Fietnamkriich|Fietnam]]), tsjin de sin yn fan manager [[Brian Epstein]] yn, ûntwikkeleûntjoech Lennon him ta sprekbússprekbuis fan in generaasje.

John Lennon feroarsake in ynternasjonale rel en in [[boykot]] fan de Beatles troch in ynterview mei de Evening Standard. 'The Beatles binne populêrder as Jezus Kristus', bewearde hyer, wat him net allinnich op in platenboykotplateboykot yn de FSA kaam te stean, mar ek op in eterboykot yn Nederlân troch de [[NCRV]].

Lennon kaam hieltyd mear ûnder ynfloed fan de [[avant-garde]]-keunstenareskeunstneres [[Yoko Ono]]. Hy ferliet syn doetiidsdoetiidske frou [[Cynthia Powell]] en troude yn maart [[1969]] mei Yoko Ono. Syn eardere houwlikhoulik mei Cynthia datearre fan [[23 augustus]] [[1962]]. Sy hienen ien soan, [[Julian Lennon|Julian]] dy't ek sjonger wurde soe.

Under ynfloed fan Ono waard Lennon radikaler yn dwaan en litten, en makke stadichoan in beweging nei links. Yn [[1968]] naam er bygelyks it nûmer ''[[Revolúsje]]'' op mei de Beatles. De harderûge singlefersjesingleferzje (de B-kant fan ''[[Hey Jude]]'') wie al dúdlike útsprutsen dúdlik, mar yn de sêftere elpeefersjeelpeeferzje op ''[[The White Album]]'' (dy't earder opnommen wie) toandejoech hyer sûnder twifel de rjochting oan dêr't hyer hinne gie. "We all want to change the world/but when you talk about destruction/don't you know that you can count me out" waarbijwêrby't yn it nûmer it lêste wurd feroare yn ''yn''. In novimber fan dat jier joegen Johnandyoko (sy segenseagen inoar as in ienheid) de elpee ''Two Virgins'' út mei in bleatfoto as hoes. De muzyk, as dêr noch sprake fan sprekke wurde kinwie, waard hieltyd obskuerder. ''The White Album'' befette al in net tagonklike lûdskollagelûdskollaazje fan LennonsLennon syn hân yn (''Revolution 9''); ''The Wedding Album'' (1969) befette opnames fan harren hertslagenhertslaggen mei om en om harren foarnammen skriuwdraast. ''Live with the Lions'' (1969) befette opnames fan allinnich mar stilte.

Doe't de Beatles stadichoan opholden te bestean, gong Lennon solo en spruts him noch mear út. Yn maart 1969 bleaunen John en Yoko by wize fan houwliksreishouliksreis in wike lang (fan 25 maart oant en mei 31 maart) ybedop bed yn keamer 902 yn it [[Amsterdam]]ske [[Hilton Hotels Corporation|Hilton]] Hotel (de "[[Bed-In]]"), sy woenen dêrmei de wrâldfrede promoasjepromoatsje en protestearenprotestearren tsjin de oarloch yn [[Fietnam]]. De bylden hellen de foarsiden fan de kranten oer de hiele wrâld.

Yn july 1969 waard de anty-oarlogsmantraoarlochsmantra ''Give peace a chance'' útbrocht dy't opnommen is tidens harren twadde Bed-In (neffens guoanguon harren tredde, nanei in misleare Bed-In op de [[Bahama's]]) yn it Queen Elizabeth Hotel yn [[Montréal (Kanada)|Montréal]] (Kanada). Yn oktober brocht John mei de [[Plastic Ono Band]] de klassiker ''[[Cold Turkey]]'' út, en yn novimber stjoerde hyer syn medaillemedalje (''Member of the Order of the British Empire'') werom as protest tsjin de kriich yn [[Biafra]]. InYn febrewaris [[1970]] skoarskearde Lennon syn burd en knipte syn lange hier ôf en brocht ''Instant Karma!''út.

Neidat de Beatles yn april 1970 foarfêst út elkoar giene, gong Lennon fierder op it paad dat troch de Beatles ynslaggeynslein wie. Yn it klassike album ''John Lennon/Album Plastic Ono Band'', socht Lennon nei himsels yn pleatsstee fan 'John de Beatle'. Yn dy tiid wie hy dêrfoar yn terapy by de Amerikaanske [[psygolooch]] [[Arthur Janov]], dy't fan betinken wie dat opboude frustraasjefrustraasjes befrijd wurde koene troch skreauweskreauwen: de 'oerskreauwoerskreau'. Yn ''Mother'' skreaut Lennon dan ek om it ferlies fan syn mem. Yn ''God'' ferklearetferklearret hyer úteinlik 'I don't believe in Beatles/I just believe in me/ Yoko and me/And that's reality/The dream is over.'

Letter, yn [[1971]], brocht Lennon ''[[Imagine (liedliet)|Imagine]]'' út.

De folgjende elpees gienen neffens in protte kritisy inyn nivo wat tebek. Yn [[1975]] brocht Lennon noch ''Rock and Roll'' út, in samling rock 'n roll-nûmers, as foldwaning oan [[Chuck Berry]] dy't mei sukses klaimdekleemde dat ''[[Come Together]]'' út [[1969]] wol hiel bot like op syn eigen nûmer ''You Can't Catch me''.

[[Ofbyld:Lennon apartment.jpg|thumb|right|225px|John LennonsLennon syn appartemint yn New York]]

Yn it begjin fan de jierrensantiger santichjierren beslutebesleaten John en Yoko harren yn [[New York City|New York]] te festigjenfêstigjen en fregefregen om in ferbliuwsfergunning. Sy kamen yn oanfarring mei de regearing-[[Richard Nixon|Nixon]] dy't Lennon as in polityk gefaar beskôge en him ek folgefolgje litteliet troch de geheime tsjinst. In jierrenlange juridyske striid wie it gefolch. Neidat Nixon yn [[1974]] troch deit [[Watergate]]skandaal it fjild romje moast, krige Lennon yn [[1976]] einlikeinlings syn [[Green Card]].

Yn [[1979]] kundige Lennon oan wer in nije plaat temeitsje meitsjente wollewollen. Dy plaat ferskynde yn de hjerst fan [[1980]]. It album, ''[[Double Fantasy]]'', die ynearsten net folle. Kritisy sieten te wachtsjen op in Lennon dy't sy koenen mar dy hearden syse net, ek al omdat Lennon oankundige hie dat er wer de strjitte op gean woe om te demonstrearendemonstrearjen. De plaat toant lykwols in Lennon dy't syn wylde hierenhier kwyt rekke is, dy't lietsjes singtsjongt oer syn leafde foar Yoko Ono (''Dear Yoko'', en ''Woman'') en syn soantsje [[Sean Lennon|Sean]] (''Beautiful Boy (Darling Boy)''). Hy singtsjongt oer it werom datwêrom't er út de muzykwrâld stapt wie (''Watching the Wheels'').

== LennonsLennon syn dea ==

Lennon syn ''[[comeback]]'' duorre mar koart: op [[8 desimber]] [[1980]], om tsien minuten foar alvealven yn de jûnjûns waard Lennon foar syn hús yn it [[Dakota gebou]] oan 72nd Street fermoarde troch [[Mark David Chapman]] mei in .38 Charter Arms-revolver. Lennon waard noch yn in plysjeautoplysje-auto nei it sikehûs brocht, mar hie al safolle bloed ferlern dat er koart dêrnei ferstoar. Lennon waard op [[10 desimber]] kremearre yn Ferncliff Crematory yn Ardsley, [[New York (steat)|New York]]. [[Yoko Ono]] hat oant en mei de dei fan hjoed noch sizze wolle wat er mei de jiske fan Lennon bard is.

Nei de dea op Lennon stigestiichde ''Double Fantasy'' oer de hiellehiele wrâld nei de top fan de ferkeaplisten. Twa singels fan it album, ''(Just Like) Starting Over'' en ''Woman'', waarden grutte hits, lykas it âldere ''Imagine''. De moard op Lennon brochten lykwols geroften op gong dat de dea fan Lennon it wurk west wiehie fan de Amerikaanske oerheid dy't beduchte wêze soe foar de ynfloed dy't Lennon noch hawwe soe op it publiekpublyk.

Nei de moard ferskine fan Lennon sa no en dan op de hitparade as er âlde opnamen dy't útbrocht waarden. Yn [[1984]] ûnder mear ''Nobody told me'' fan it album ''Milk and Honey'' en yn 1992 ''Instant Karma!'' terby gelegenheid fan in reklame kommersjal foar [[Nike, Inc.|Nike]]-sportskoanensportskuon.

Yn [[2007]] waard de film [[Chapter 27]], oer de moard op Lennon útbrocht, fanútút it eachpunt fan de moardner wei. Lennon-fans hawwe tsjin dizze film protesteareprotestearre, omdat se bang wienen dat Chapman de wrâld yn gean soe as in held. De film hie gjin sukses.

=== SoloalbumsSolo-albums ===

=== VideoFideo/dvd ===

* [[Robert van Yper]]: "''Lennon''", 2005 – yllustreareyllustrearre mei swart-wyt foto’s - (tegearre mei de kd "Imagine No John Lennon – A Tribute", dêr't yn totaal 22 troch ferskate artiestenartysten opnommen Lennonsongs op stiensteane).