Feriening Natuermonuminten: ferskil tusken ferzjes

[[Ofbyld:Doldersummer Veld 11-2004.jpg|thumb|In foto fan it Drintsk-Fryske wâld, dit is fan NatoermonumintenNatuermonuminten]]

De '''Feriening ta Behâld fan NatoermonumintenNatuermonuminten yn Nederlân''', koartwei: ''Feriening Natoermonuminten'Natuermonuminten of 'NatoermonumintenNatuermonuminten'', is in Nederlânske natoerbeskermingsorganisaasjenatuerbeskermingsorganisaasje, oprjochte yn 1905, dy't [[natoergebietnatuergebiet]] yn [[Nederlân]] oankeapet en beheart.

De feriening hie yn [[2004]] 366 gebieden yn behear, wat bestie út 88.500 hektare. Dit is like grut as 27 prosint fan de provinsje [[Súd-Hollân]]. It grutste natoermonumintnatuermonumint is [[De Wieden]] (5847 hektare), it lytste is [[Fort Ellewoutsdyk]] (1 hektare). De feriening hat 1700 gebouwen, wêrfan der 250 provinsjaal of ryksmonumint binne.

De feriening hat ta doel it behâlden en it behearen fan in natoerwittenskiplikenatuerwittenskiplike en lânskiplike opsicht wichtige terreinen yn Nederlân mei de harren dêrop befinende monuminten fan skiednis en keunst, yn it bysûnder dy, bedoeld yn artikel 1 fan de monuminten wet. Dit bart sawol om de natoer sels as foar it geastlike en lichaamlike wolwêzen fan de minsk.

It befoarderjen fan it behâld en it werstellen fan natoernatuer en lânskip.

De Feriening ta behâld fan NatoermonumintenNatuermonuminten yn [[Nederlân]] waard op [[22 april]] [[1905]] yn [[Amsterdam]] oprjochten.

De oanlieding ta de oprjochting wie it foarstel fan B&W fan Amsterdam, yn novimber 1904 om it wetter fan de [[Naardermar]] mei stedsôffal te dimpen. It wie de Amsterdamske ûnderwizer en natoerleafhawwernatuerleafhawwer [[Jac. P. Thijsse]] dy’t yn ferset kaam. Thijsse kende de fugelrike mar as ien fan de sear weinigen. Dit kaam omdat hy sa út en troch mei in roeiboat de mar op gie. Hy begûn brieven rûn te stjoeren, dêryn stelde hy foar om de Naardermar gewoan mar oan te keapjen. Dit alles joech neat.

De Nederlânske ornitologyske feriening liet har skeptysk út om de mar te rêden. De direksje fan [[Artis]] seach it sels as in ûnbegûne ûndernimming. Mar yn de deiblêden kaam de diskusje op gong. Yn desimber 1904 besleat de Nederlânske natoerhistoaryskenatuerhistoaryske Feriening om mei in brief de gemeente te benaderjen. Dizze feriening fierde as argumint oan dat de Naardermar in grutte estetyske en natoerhistoaryskenatuerhistoaryske wearde hie.

Op 12 desimber 1904 joech Thijsse yn syn rubryk in it [[Algemien Deibled]] noch in kear oan dat de lêzers harren mear dwaande hâlde moasten mei it lot fan de mar. Syn freon [[Eli Heimans]] holp him troch ek omtinken te jaan yn de [[Griene Amsterdammer]]. In pear dagen letter op 14 desimber waarden de plannen bepraat yn de gemeenterie. Oft de mar moai wie waard gjin oandacht oan bestege. Ek de natoerhistoryskenatuerhistoryske beswierren waarden net meinaam. Se praten wol oer it gefaar dat de Fecht troch fersmoarge grûnwetter fersmoarge wurde soe. Dêr hie Thijsse ek op doeld.

Mar úteinlik gie it net troch omdat it te djoer wêze soe. It foarstel waard ôfwiisd mei 20 tsjin 18 stimmen. NatoermonumintenNatuermonuminten wat al yn 1901 oprjochte wie bestege ferfolgens op 2 jannewaris oandacht oan de hiele kwestje. Thijsse dy’t lid wurden wie en yn it bestjoer siet fûn dit hiel wichtich. Letter dy moanne waard er in byienkomst belein foar ynteressearre ynstellingen. It doel wie om natoermonumintennatuermonuminten oan te keapjen om se yn eigen behear te nimmen en te behâlden.

Troch de ferneamdheid dy’t de Naardermar krige, waarden de eigeners, de famylje [[Rutgers fan Rozenburg]], troch ferskillende persoanen benadere om de mar te ferkeapjen. De famylje beslute doe om de Naardermar publyklik te feilen. De feriening probearre dit tsjin te hâlden, mar stie sels mei lege hannen. No like it foarnommen beslút om it natoermonumintnatuermonumint te behâlden net te slagjen. Mar de biedingen foelen ôf, der waard neat ferkocht. In kommisje fan natoermonumintennatuermonuminten gie hurd oan de slach om de opbringsten fan de mar te berekkenjen, de kommisje woe witte oft se deryn slagje soenen om de rinte fan in hypotekêre liening betelje te kinnen. Op [[3 septimber]] [[1906]] waard de Naardermar foar 150 tûzen gûne ferkocht oan natoermonumintennatuermonuminten. De Naardermar waard it earste natoerreservaatnatuerreservaat fan Nederlân.

It haadkantoar fan Feriening NatoermonumintenNatuermonuminten is yn [['s-Gravelân]].