Michiel de Ruyter: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
+ houlik & gesin |
+ wurkpaad as keapman ensfh |
||
Rigel 20:
| heechste rang = [[luitenant-admiraal]] <small>(sûnt 1665)</small>
| befel = [[Steatsk]]e [[float]]
| konflikt(en) = [[Tachtichjierrige Oarloch]]<br>[[Portegeeske
| treffen(s) = [[Belis fan Bergen op Soom (1622)|Belis fan Bergen op Soom]] <br>[[Slach by Kaap Sint-Finsint (1641)|Slach by Kaap Sint-Finsint]]<br> [[Slach by Plymouth]] <br>[[Slach by de Haden]] <br>[[Slach by de Singels]] <br>[[Trijedeiske Seeslach]] <br>[[Seeslach by Nijpoart]] <br>[[Slach by Ter Heijde]] <br> [[Slach om Nyborg]] <br>[[Fjouwerdeiske Seeslach]] <br>[[Twadeiske Seeslach (Noardsee)|Twadeiske Seeslach]] <br>[[Tocht nei Chatham]] <br>[[Slach by Solebay]] <br>[[Earste Slach by Schooneveld|1e Slach by Schooneveld]] <br>[[Twadde Slach by Schooneveld|2e Slach by Schooneveld]] <br>[[Slach by Kijkduin]] <br>[[Slach by Stromboli]] <br>[[Slach by Agosta]]
| ûnderskiedings = [[Oarder fan de Hillige Michaël]]
Rigel 44:
Mei syn omke naam De Ruyter letter dat jier as 'bussjitter' diel oan 'e striid tsjin 'e Spanjerts by it [[Belis fan Bergen op Soom (1622)|Belis fan Bergen op Soom]]. No is 'bussjitter' in dûbelsinnige beneaming, dy't sawol '[[musketier]]' as '[[kanonnier]]' betsjutte kin, mar it wurdt frij algemien oannommen dat De Ruyter as kanonnier tsjinne, om't oan sokken altyd in tekoart wie en seelju der net selden foar oanlutsen waarden, dy't ommers op harren skippen faak ek ûnderfining mei [[kanon (wapen)|kanonnen]] opdien hiene. De Ruyter holp by [[Bergen op Soom]], dêr't de famylje fan syn heit oarspronklik wei kaam, mei oan it [[ûntset]] fan 'e stêd fan 'e Spaanske [[belegering]].
===Karriêre as keapman en ûndernimmer===
Nei syn aventoeren by it Belis fan Bergen op Soom waard De Ruyter [[keapman]], en yn dy hoedanichheid wied er oant [[1631]] foar it Flissingske keapmanshûs [[Lampsins]] aktyf as [[hannel]]sagint yn [[Dublin]], dêr't er floeiend [[Iersk]] learde. Ut dy tiid stammet it ferneamde mar twifelige ferhaal dat De Ruyter, op in weromreis út Dublin, in besykjen fan 'e [[Dúntsjerker kapers]] om syn skip te [[interjen]] dwerseide troch de bûtenkant fan it skip yn te smaren mei [[Ierlân (eilân)|Ierske]] [[bûter]]. By in oar treffen mei de Dúntsjerkers soed er in kapersskip ta oerjefte twongen hawwe troch der bretaalwei op ta te farren wylst syn eigen [[bemanning]] mar 17 koppen telden, wylst de Dúntsjerker 120 opfarrenden en tweintich kanonnen hie. De kaperkaptein joech him lykwols oer om't er miende dat inkeld in folle sterker skip op sa'n wize doare soe oan te fallen. By wer in oar treffen mei de Dúntsjerkers soe De Ruyter mei in [[houwiel]] oan 'e [[holle]] ferwûne rekke wêze, neffens Brandt de iennichste earnstige oarlochs[[ferwûning]] dy't er ea oprûn foar de fatale treffer yn [[1676]].
[[File:Michiel_Adriaansz._De_Ruyter_-_Hendrik_Berckman.jpg|right|thumb|180px|In portret fan Michiel de Ruyter troch [[Hendrik Berckman]], út [[1655]].]]
Yn [[1633]] kaam De Ruyter as [[stjoerman]] oan board fan 'e [[walfiskfeart|walfiskfarder]] de ''Groene Leeuw''. Dat wie in skip fan 'e [[Noardske Kompanjy]], dat as bestimming it [[eilân]] [[Jan Mayen]] yn 'e [[Noarske See]] hie. Dy [[reis]] duorre fan [[8 maaie]] oant [[8 septimber]]. Yn [[1635]] fear er, noch hieltyd as stjoerman, op itselde skip nei [[Spitsbergen]]. Fierders wied er ek aktyf op 'e rûte nei [[Súd-Amearika]]. Yn [[1637]] sylde De Ruyter út as [[kaptein (skipfeart)|kaptein]] fan in saneamd 'direksjeskip', in partikulier oarlochsskip, dat yn dit gefal eigendom wie fan it Flissingske keapmanshûs Lampsins. Mei dat skip moast er de swakke Steatske [[float]] bystean yn 'e striid tsjin 'e [[Dúntsjerker kapers]]. Om't Seelân net in offisjele direksjekeamer hie, kin De Ruyter sels op dizze tocht ek as kaper beskôge wurde. Yn [[1640]] waard er kaptein op 'e [[keapfardijskip|keapfarder]] ''Vlissinge'', op 'e nij yn 'e tsjinst fan Lampsins. Mei dat skip makke De Ruyter in stikmannich reizen nei [[West-Ynje]].
Yn [[1641]] gie De Ruyter koart yn Steatske oarlochstsjinst. Hy tsjinne doe mei de [[militêre rang|rang]] fan [[skout-by-nacht]] en kaptein fan it oarlochsskip ''De Haze'' ûnder [[fise-admiraal]] [[Aert Gijsels van Lier]], en focht yn 'e [[Slach by Kaap Sint-Finsint (1641)|Slach by Kaap Sint-Finsint]] tsjin 'e Spaanske marine. Dat alles yn it ramt fan 'e [[Portegeeske Restauraasjeoarloch]], wêrmei't it [[Keninkryk Portegal]] him nei sechstich jier Spaanske besetting wer ta in ûnôfhinklik lân ûntjoech.
Fan [[1644]] oant en mei [[1651]] makke De Ruyter mei syn skip de ''Salamander'' as selsstannich [[ûndernimmer]] in soad [[hannel]]sreizen op [[Marokko]] en [[West-Ynje]]. Yn [[1650]] ferbleau er mear as acht [[moanne (tiid)|moannen]] yn 'e havenstêd [[Agadir]], yn súdlik Marokko. De reden dêrfoar is net bekend, mar wol liet er optekenje dat er dêr "mei in protte [[fertriet]]" tahold. Syn reizen nei Marokko wiene fierders tige [[winst]]jaand. Hy ferkocht der [[wapen]]s, [[piper]], [[bile]]n, [[sulver]]ne [[drinknap]]pen, [[hout]]en [[kiste|kistkes]] en [[huodden]] oan [[Sidi Ali ben Mohammed]], in [[opstanneling]]elieder yn in súdlik provinsje. Ek ferjage er in kear de [[Barbarijske seerôvers]] dy't mei harren skippen de [[haven]] fan [[Salé]] blokkearren, wêrnei't er mei grut earbetoan yn 'e tankbere stêd ûntfongen waard.
[[File:Luitenant-Admiraal_Michiel_Adriaensz._de_Ruyter_en_zijn_familie_door_Jurriaen_Jacobson_1662.jpg|
===Houlik en gesin===
Under de namme fan ''Machghyel Adriaenszoon'' [[troude]] De Ruyter op [[16 maart]] [[1631]] mei de [[boer]]edochter Maayke Velders út it [[Walcheren|Walcherske]] [[Grijpskerke]]. Dy kaam lykwols al op [[31 desimber]] fan datselde jier yn it [[kreambêd]] te [[ferstjerren]]. Harren bern, it [[dochter]]ke Alida of Aaltje, stoar trije [[wike]]n letter.
▲[[File:Luitenant-Admiraal_Michiel_Adriaensz._de_Ruyter_en_zijn_familie_door_Jurriaen_Jacobson_1662.jpg|right|thumb|300px|In famyljeportret fan Michiel de Ruyter en syn [[húshâlding]], troch [[Jurriaen Jacobson]], út [[1662]].]]
De Ruyter wertroude op [[1 july]] [[1636]] mei Neeltje Engels ([[1607]]-[[1650]]), dy't út in begoedige [[patrysjers|regintefamylje]] kaam. Mei har krige er fiif bern: Adriaen ([[1637]]-[[1655]]), Cornelia of Neeltje ([[1639]]-[[1720]]), in trêde dochterke ([[1641]]) dat lykwols nei in pear dagen sûnder [[doop]]t te wêzen ferstoar, Alida of Aaltje ([[1642]]-[[1679]]) en [[Engel de Ruyter|Engel]] ([[1649]]-[[1683]]). Tsjin 'e tiid dat De Ruyter yn [[1650]] foar de twadde kear [[widner]] waard, hied er al in fermogen opboud fan tsientûzenen [[gûne]]n en dêropta it ''poorterschap'' (boargerrjocht) fan Flissingen krigen.
Line 54 ⟶ 64:
Hast al De Ruyter syn bern kamen jong te ferstjerren. Syn soan Engel soe it ta [[fise-admiraal]] bringe, mar hy troude nea en stoar sûnder bern. De hiele hjoeddeistige neiteam fan De Ruyter, besteande út 'e famylje De Ruyter de Wildt en De Ruyter van Steveninck, stammet ôf fan syn dochters Alida, resp. Margaretha. Dy lêste troude mei in Somer, wylst Alida yn [[1663]] troude mei Johan Schorer ([[1628]]-[[1664]]) en yn [[1664]] wertroude mei de [[predikant]] Thomas Potts.
[[File:Lambert-van-den-Bos-Lieuwe-van-Aitzema-Historien-onses-tyds_MGG_0403.tif|right|thumb|180px|In [[19-iuwsk]]e [[gravuere]] fan Michiel de Ruyter.]]
| |||