Petrus- en Paulustsjerke (Völlen)

De Petrus- en Paulustsjerke is in luterske tsjerke yn Völlen yn de East-Fryske gemeente Westoverledingen, Nedersaksen. De tsjerke waard oan it begjin fan de 15e iuw as in let-goatyske bakstientsjerke boud.

Petrus- en Paulustsjerke Peter-und-Paul-Kirche
bouwurk
lokaasje
lân	Dútslân
dielsteat	Nedersaksen
landkreis	Lier
plak	Völlen
bysûnderheden
type bouwurk	Tsjerke
boujier	15e iuw; toer: 1559
boustyl	Gotyk
offisjele webside
Gemeente Völlen

Skiednis

In eardere tsjerke waard yn de 12e iuw oan de súdlike râne fan it doarp boud, dy't oan it begjin fan de 15e iuw nei in heger plak op de noardlike râne fan it doarp ferhûze. By de weropbou waarden de bakstiennen fan de âlde tsjerke op 'e nij brûkt. It mearsidige eastlike koer en it koertravee hat in krúsribferwulft. It bouwurk wurdt troch steunbearen oan it skip en it koer op it plak holden. It duorre noch oant 1556 ear't de earste tsjerke ôfbrutsen waard. De stiennen tsjinnen ta de útbou fan it tsjintwurdige tsjerkeskip:

Koer

"Oock is de eene kercke tho Vollen nedergewurpen, und den Vollners die ander daer mede tho verbeteren toegestaen." ('Ek is de iene tsjerke fan Völlen ôfbrutsen, en it waard de bewenners tastien om dêrmei de oare te ferbetterjen'; Eggerik Beninga, Antonius Matthaeus: Chronyck oft Historie van Oost-Frieslant, útjefte 1706, side 838)

Yn 1559 folge oan de westlike kant fan it skip de bou fan in toer mei sealtek. Dêr is ek de trochgong nei de tsjerke, der binne fierder gjin portalen oan de lingtesiden fan it skip. Ek foar dy oanbou waarden stiennen fan de âlde tsjerke op 'e nij brûkt. De oarspronklike ramen yn de noardlike en súdlike muorre en yn it koer waarden letter tichtmitsele of fergrutte.

Al yn 1521 ferruile de gemeente it katolisisme foar it kalvinisme. Nei't dûmny Gerhard Vietor yn 1652 nei in amtsperioade fan 50 jier yn Völlen ferstoar, ûnstie der tusken de luthersken en de kalivinisten striid oer de beneaming fan de nije dûmny. Mei help fan de oerheid gyng de gemeente yn 1657 oer op de lutherske lear.

Sûnt 1964 hat de gemeente in twadde tsjerkegebou yn Völlerfehn. Troch it oanmeitsjen fan it fean yn de 17e iuw naam it tal ynwenners fan Völlerfehn ta, sadat tsjintwurdich it grutste part fan de gemeente yn Völlerfehn wennet. De nije tsjerke waard ferneamd nei Marten Luther. Yn de toer fan de tsjerke fan Völlerfehn hinget in klok út 1749, dy't eartiids yn de dakruter fan Petrus- en Paulustsjerke hong.

Ynrjochting

Oargel

It skip fan de tsjerke hat in flak, houten tonferwulft. De readstiennen grêfsark fan reade sânstien oan de muorre ûnder de kreake datearret nei alle gedachten noch út de âlde tsjerke. De nachtmieltsjelk waard yn 1440 troch de haadling Koop Hatten en de sulveren nachtmielskaal troch it pear Coeler út Esens yn 1788 skonken. It ienfâldige doopfont wiist op it ûntstean yn de tiid fan de reformaasje. De preekstoel mei klankboerd datearret fan likernôch 1600.

Yn it koer stiet in oarspronklik 15e-iuwsk retabel. De mensa, de efterkant fan de predella, it baldakyn en de efterkant fan it middendiel binne noch orizjineel. De eardere skilderijen binne yn 1676 ferfongen troch protestantske wurken, wêrfan't it middelste diel it Lêste Nachtmiel foarstelt. De sydpanelen binne dekorearre mei stikken út de bernetiid fan Jezus. Ek de panelen mei de fjouwer evangelisten hearre by de lettere dielen fan it alter. Op de barokke bekroaning is boppe it retabel in foarstelling fan de himelfeart fan Jezus te sjen. Kristus as Salvator Mundi foarmet de bekroaning fan it alter.

De messing kroanluchters binne yn 1800 yn Grins makke.

Oargel

It oargel waard yn de jierren 1822-1823 troch Wilhelm Eilert Schmid boud as in ynstrumint mei sân registers op ien manuaal. Tagelyk waarden nei alle gedachten ek de kreake en de banken ynboud. Yn 1869 folge in fergrutting fan it ynstrumint. Gerd Sieben Janssen foege letter in selsstannich pedaalwurk ta en it oargel krige dêrmei tsien registers. It foar in grut part noch orizjinele ynstrumint waard yn 1969-1970 troch Alfred Führer en yn 2004 troch Bartelt Immer restaurearre.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Dútsktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: de:Peter-und-Paul-Kirche (Völlen) Commons Wikimedia Commons  Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Peter-und-Paul-Kirche (Völlen) fan Wikimedia Commons.