Nasjonaal Monumint Pompeys Pillar

It Nasjonaal Monumint Pompeys Pillar (Ingelsk: Pompeys Pillar National Monument) is in opmerklike rotsformaasje oan 'e igge fan 'e rivier de Yellowstone, op likernôch 40 km noardeastlik fan 'e stêd Billings, yn it sintraal súdlike diel fan 'e Amerikaanske steat Montana. De eksakte koördinaten binne: 45°59′43″ noarderbreedte by 108°00′21″ westerlingte. De rotsformaasje is 45 m heech, beslacht yn oerflak 0,4 ha en bestiet út sânstien. Hy is foarme oan 'e ein fan it Kryt, sa'n 75 oant 66 miljoen jier lyn. It deunby leine plak Pompey's Pillar (Montana) is nei de rotsformaasje ferneamd.

Pompeys Pillar
berch
Pompeys Pillar, sjoen út it easten wei.
Lokaasje fan Pompeys Pillar yn Montana
geografy
lân	Feriene Steaten
steat	Montana
county	Yellowstone County
koördinaten	45°59′43″ N 108°0′21″ E
sifers
relative hichte	45 m (yn ferh. ta omlizzend lân)
oerflak	0,4 ha (rots) 21 ha (nasjonaal monumint)
oar
soarte berch	rotsformaasje
âldens	75–66 miljoen jr
stiensoarte	sânstien

Op Pompeys Pillar binne Yndiaanske petroglifen by 't folop weromfûn, en argeologyske fynsten deunby de rotsformaasje wize derop dat it gebiet yn elts gefal al 11.000 jier troch de minske bewenne wurdt. Teffens draacht Pompeys Pillar in ynskripsje dy't makke is troch de Amerikaanske ûntdekkingsreizger William Clark, ien fan 'e lieders fan 'e ferneamde Ekspedysje fan Lewis en Clark, dy't tusken 1804 en 1806 de earste dokumintearre oerlânske reis nei de westkust fan 'e Feriene Steaten makke. De ynskripsje bestiet út 'e namme "W. Clark" en de datum "July 25, 1806". Dit is it iennichste duorjende bewiis fan it foarbykommen fan 'e ekspedysje dat by de hiele rûte lâns fan en nei de westkust fûn is.

Yn syn deiboek skreau Clark dat hy de rotsformaasje beklom en fan 'e platte top ôf in fier útsjoch hie nei alle rjochtings. Hy neamde de rotspylder 'Pompys Tower' ("Toer fan Pompy'), nei Jean-Baptiste, byneamd 'Pompy', it ienjierrich jonkje fan Sacajawea, de froulike Yndiaanske gids fan 'e ekspedysje. Yn 1814 krige de rotsformaasje syn hjoeddeiske namme. Geandewei de njoggentjinde iuw folgen withoefolle blanke kolonisten yn sintraal súdlik Montana it foarbyld fan Clark troch ek harren inisjalen yn 'e rots yn te kervjen.

Op 25 july 1965 waard Pompeys Pillar in nasjonaal histoarysk plak, en op 17 jannewaris 2001 krige it de status fan in nasjonaal monumint taparte. Behalven de rotsformaasje sels heart ek 20½ ha lân deromhinne ta it monumint, mar mei in totaal oerflak fan 21 ha is it noch altyd ien fan 'e lytste nasjonale monuminten yn 'e hiele Feriene Steaten. Pompeys Pillar is op 'e noed fan it Amerikaansk Buro fan Lânbehear (BLM).

Yn 2006 waard by it monumint in besikerssintrum iepene, it Pompeys Pillar Interpretive Center. Dat leit him benammen ta op 'e oerdracht fan ynformaasje (û.m. troch in tentoanstelling) oangeande de reis fan 'e Ekspedysje fan Lewis en Clark yn it algemien en harren passaazje troch de delling fan 'e Yellowstone yn it bysûnder. Pompeys Pillar is siteweare oan 'e autodyk Interstate 94, en sadwaande maklik berikber. Jiers komme der 50.000 besikers op ôf.

De ynskripsje op Pompeys Pillar makke troch William Clark.

Keppelings om utens

• (in) Offisjele webside fan it Nasjonaal Monumint Pompeys Pillar

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side. Commons Wikimedia Commons  Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Pompeys Pillar National Monument fan Wikimedia Commons.