Kartago: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
Alfêst |
No edit summary |
||
Rigel 1:
{{Wurk}}
[[Ofbyld:Tunisie Carthage Ruines 08.JPG|thumb|Ruïnes fan Kartago]]
[[Ofbyld:Karthago Antoninus-Pius-Thermen.JPG|thumb|De termen fan Antoninus Pius, Kartago]]
[[Ofbyld:Karthago, Phönizische Großstadt (CC BY-SA 4.0).webm|thumb|Rekonstruksje fan Kartago]]
'''Kartago''' ([[Gryksk]]: Καρχηδών: Kargedon, fan [[Punysk]]e ''Kart-hadasht'', dat 'nije stêd' betsjut, [[Arabysk]]: قرطاج of قرطاجة, [[Latyn]]: ''Carthago'') wie in stêd yn de '[[âldheid]], tichtby it hjoeddeiske [[Tunis]] yn it gebiet dat troch de [[Romeinen]] [[Afrika]] neamd waard. De stêd lei oan de eastkant fan de mar Tunis, foar it sintrum fan de nije haadstêd fan [[Tuneezje]], [[Tunis]], oer.
Line 18 ⟶ 21:
Yn werklikheid wie it ien fan de ferskate hannelsposten dy't de Fenysjers yn it Middellânske Seegebiet stiften. Kartago ûntwikkele him hurd ta in wichtige seemacht yn it westlik bekken fan de [[Middellânske See]], dy't it allinnichrjocht opeaske oer de seehannel.
De Fenysjers namen harren taal, it [[Fenisysk]], dat in [[Kanaänityske talen|Kanaänityske taal]] dy't wer in part fan de [[Semityske talen|Semityske talekloft]] wie, mei nei harren koloanjes. It Fenisysk dat yn de koloanjes yn it westlike Middellânske Seegebiet sprutsen waard, waard [[Punysk]] neamd, dat himsels letter ta in selsstannige sprake ûntjoech. [[Taalkundige]]n binne it der net alhiel oer iens as it Punysk as in selsstannige taal of as in [[dialekt]] fan it Fenisysk sjoen wurde moat. Mar it [[Punysk skrift]] ûntjoech him fan it [[Fenisysk alfabet]] en de útspraak fan guon letters feroare ek.
=== Punyske Republyk ===
Nei't it Fenisyske heitelân tusken 550 en 500 f.Kr. ûnder ynfloed fan it [[Perzyske Ryk]] kaam, en [[Tyrus]] syn hannel beheind ta it eastlik Middellânske Seegebiet waard, ûntjoech Kartago him ta in wichtige seemacht yn it westlike Middellânske Seegebiet. In soad Fenisyske hannelskoloanjes kamen ûnder Kartaachsk bestjoer en dy stiften ek sels wer nije koloanjes. Ek op de Marokkaanske kust fan de [[Atlantyske Oseaan]] waarden hannelsposten stifte. Ek waarden der ekspedysjes útfierd oant de Britske eilannen en de [[Golf fan Guinea]] ta. [[Hanno de Seefarder]] spile dêrby in wichtige rôl en dy beskreau de lânseigen folken. Neffens guon skiedskriuwers reizge er om gâns [[Afrika]] hinne yn opdracht fan de [[farao]] fan [[Alde Egypte|Egypte]].
Kartago woe it [[monopoalje]] fan de seehannel hawwe en Kartaachske skippen lieten de skippen fan rivalen sinke dy't se yn harren "territoarium" oantroffen. De Kartagers waarden de konkurrinten fan de [[Magna Graecia|westlike Griken]] en der ûntstie in skeel oer Sisylje tusken dy twa, dat ta de [[Sisyljaanske oarloggen]] late. Gauris ferbûnen de Kartagers harren mei de [[Etrusken|Etruskyske stêdsteaten]] om sterker yn harren konkurrinsje mei de Griken te stean. Ynearsten libben Kartago en de opkommende [[Romeinske Republyk]] yn frede meiïnoar, mar troch it machtiger wurden fan Rome late dat ta rivaliteit mei Kartago.
=== De Punyske oarloggen ===
[[Ofbyld:CarthageMapDe.png|thumb|300px|Sizzenskip fan Kartago krekt foar de [[
De
Mei de [[Twadde Punyske
De
=== Under Rome ===
[[Ofbyld:Carthage column.JPG|thumb|250px|Ruïnes fan Kartago]]
Nei de folsleine ferneatiging fan Kartago
De Púnjers dy't harren fannijs yn Kartago fêstigen, wiene ek warber as hannelers, kreksa as harren foarfaars, en guon waarden sels politisy yn it [[Romeinske Ryk]]. Keizer [[Septimius Sevearus]] wie fan Punysk komôf en wie der ek grutsk op. Der waard fan him sein dat er Latyn mei in Punysk aksint spriek. Under syn bewâld waarden Kartagers part fan de hege elite en harren goaden waarden part fan de keizerkultus.
Yn it kristlike tiidrek hat Kartago ferskate [[konsylje]]s holden, lykas de [[Konsylje fan Kartago]], en trochdat [[biskop]] [[Augustinus fan Hippo]] dêr studearre hie, bleau it in wichtich plak.
{{Koördinaten|36_53_12_N_10_18_53_E_type:city_scale:12500_region:TU|36° 53' 12" NB, 10° 18' 53" EL}}
| |||