[[Ofbyld:Doldersummer Veld 11-2004.jpg|thumb|right|300px|In foto fan it DrentsDrintsk-Fryske woldwâld, dit is fan Natuermonuminten]] ▼{{stavering}}
De '''Ferieniging ta Behâld fan Natuermonuminten yn Nederlân''', koartwei: '' FerienigingFeriening Natuermonuminten of ''Natuermonuminten'', is in Nederlânske natuerbeskermingsorganisaasje, oprjochte yn 1905, dy 't [[natuergebiet]] yn [[Nederlân]] oankeapet en beheart. ▼▲[[Ofbyld:Doldersummer Veld 11-2004.jpg|thumb|right|300px|In foto fan it Drents-Fryske wold, dit is fan Natuermonuminten]]
▲De '''Ferieniging ta Behâld fan Natuermonuminten yn Nederlân''', koartwei: ''Ferieniging Natuermonuminten of ''Natuermonuminten'', is in Nederlânske natuerbeskermingsorganisaasje, oprjochte yn 1905, dy [[natuergebiet]] yn [[Nederlân]] oankeapet en beheart.
De ferienigingferiening hie yn [[2004]] 366 gebieden yn behear, wat bestie út 88.500 hektare. Dit is like grut as 27 prosint fan de provinsje [[Súd-Hollân]]. It grutste natuer monumintnatuermonumint is [[De Wieden]] (5847 hektare), it lytste is [[Fort Ellewoutsdyk]] (1 hektare). De ferienigingferiening hat 1700 gebouwen, wêrfan erder 250 provinsjaal of ryksmonumint binne.
Yn [[2007]] telde de organisaasje 881.000 stipers. Nei in rekordoantal fan 975.000 leden yn [[2001]] gie it oantal stipers inkele jierren tebek om fanôffan [[2006]] ôf wer te groeien. It haadkantoar is festigefêstige yn DenDe Haach.
== DoelstellingenDoelstellings ==
De feriening hat ta doel it behâlden en it behearen fan in natuerwittenskiplike en lânskiplike opsicht wichtige tereinenterreinen yn Nederlân mei de harren deropdêrop befinende monuminten fan skiednis en keunst, yn it bysûnder dy, bedoeld yn artikel 1 fan de monuminten wet. Dit bart sawol om de natoer sels as foar it geastelikegeastlike en lichamelikelichaamlike wolwezenwolwêzen fan de minsk.
It stribjen is ek rjochtenrjochte op:
It befoarderjen fan it behâld en hetit herstellenwerstellen fan natuer en lânskip.
It befoarderjen fan de suverheid fan wetter, boaienboaiem en loft en komt ek by it beskermjen fan de stilte.
It befoarderjen fan it besef dat de minsk ferantwurdlikheid draacht.
== It ûntstean en de skiednis. ==
De ferieningFeriening ta behâld fan natuermonumintenNatuermonuminten yn [[Nederlân]] waard op [[22 april]] [[1905]] yn [[Amsterdam]] oprjochten.
De oanlieding ta de oprjochting wie it foarstel fan B&W fan Amsterdam, yn novimber 1904 om it wetter fan de [[Naardermar]] mei steds ôffalstedsôffal te demjendimpen. It wie de Amsterdamske ûnderwizer en natuerleafhawwer [[Jac. P. Thijsse]] dy’t yn ferset kaam. Thijsse kende de fugelrike mar as ien fan de sear weinigen. Dit kaam omdat hijhy sa út en troch mei in roeiboat op de mar op gie. Hij begûn brieven rûn te stjoeren, deryndêryn stelde hijhy foar om de Naardermar gewoan mar oanteoan te keapjen. Dit alles joech neat.
De Nederlânske ornitologyske feriening liet har skeptysk út om de mar te rêden. De direksje fan [[Artis]] seach it sels as in ûnbegûne ûndernimming. Mar yn de deiblêden kaam de diskusje op ganggong. Yn desimber 1904 beslettebesleat de Nederlânske natuerhistoaryske Feriening om harren mei in brief de gemeente te benaderjen. Dizze feriening fierde as argumint oan dat de Naardermar in grutte estetyske en natuerhistoaryske wierdewearde hie.
Op 12 desimber 1904 joech Thijsse yn syn rubryk in it [[Algemien Deibled]] noch in kear oan dat de lezerslêzers harren mear besichdwaande hâlde moasten halden mymei it lot fan de mar. Syn freon [[Eli Heimans]] holp him troch ek oantinkenomtinken te jaan yn de [[Griene Amsterdammer]]. In pear dagen letter op 14 desimber waarden de plannen bepraat yn de gemeenterie. Oft de mar moai wie waard gjin oandacht oan besteegebestege. Ek de natuerhistoryske beswierenbeswierren waarden net mei naammeinaam. Se praten wol oer it gefaar dat de Fecht troch fersmoarge grûnwetter fersmoarge soe wurde soe. DerDêr hie Thijsse ek op sinspiledoeld.
Mar úteinlik gie it net troch omdat it te djoer soe wêze soe. It foarstel waard ôfwiisd mei 20 tsjin 18 stimmen. Natuermonuminten wat al yn 1901 wie oprjochte wie bestege ferfolgens op 2 jannewaris oandacht oan de hiele kwestje. Thijsse dy’t lid wurden wie en yn it bestjoer siet fûn dit hiel wichtich. Letter dy moanne waard er in byienkomst belein foar ynteressearre ynstellingen. It doel wie om natuermonuminten oanteoan te keapjekeapjen om se yn eigen behear te nimmen en te behâlden.
Troch de ferneamdheid dy’t de Naardermar krige, waarden de eigenaarseigeners, de famylje [[Rutgers fan Rozenburg]], troch ferskillende persoanen benadere om de mar te ferkeapjen. De famylje besluttebeslute deropdoe om de Naardermar publikelikpublyklik te feilen. De feriening probearre dit tsjin te hâlden, mar stie selfsels mymei lege hannen. No like it foarnommen beslút om it natuermonumint te behâlden net te slagjen. Mar de biedingen foelen tsjinôf, der waard neat ferkocht. In kommisje fan natuermonuminten gie snelhurd oan de slach om de opbringsten fan de mar te berekenjenberekkenjen, de kommisje woe witte oft se deryn slagje soenen om de rinte fan in hypotekairehypotekêre liening betelje te kinne beteljekinnen. Op [[3 septimber]] [[1906]] waard de naardermarNaardermar foar 150 tûzendtûzen gûne ferkocht oan natuermonuminten. De naardermarNaardermar waard it earste natuerreservaat fan Nederlân.
===It Haadkantoar===
It haadkantoar fan FerienigingFeriening Natuermonuminten is yn [['s- Gravelân]].
===Foarsitters===
==Keppeling om utens==
*[http://www.natuurmonumenten.nl OfficiëleOffisjele website]
[[Kategory:Natuerbeskerming]]
| 
