Tetrargy: ferskil tusken ferzjes

De '''tetrarchy''' is in term út de [[Romeinske Ryk|Romeinske tiid]] en hâlde yn dat it bewâld oer it hiele Romeinske ryk troch troch '''fjouwer''' personenpersoanen droegen waard. Dizze foarm fan regearen waard troch keizer [[Diokletianus]] ynsteld en duorre fan [[285]] oant [[313]].

== Untstean en ein ==

Al gau nei syn beneaming as keizer yn [[284]], belûkt Diokletianus [[Maksimianus]] by it regear, ynearsten as [[Caesar (titel)|Caesar]], letter as mei-keizer. Fan't [[285]] ôf waard it Romeinske Ryk yn twa besjoerlike helten ferparte. Maksimianus krige de ferantwurdlikheid oer it westlik part, wylst it eastlik part ûnder it gesach fan Diokletianus bleau.

Yn [[293]] waard it Keizerryk op 'e nij organisearre ta fjouwer besjtoerlike dielen dy't ek wer ûnderferparte waardwaarden yn 12 diosesen en 101 provinsjes. De fjouwer dielen waarden bestjoerd troch respektivelik in keizer, Diokletianus (''Augustus Senior''), in meikeizer, Maksimianus (''Augustus Junior''), en twa Caesars: [[Konstantius Klorus]] ''Caesar Senior'' en [[Galerius]], ''Caesar Junior''. As gefolch fan de nije struktuer wie Rome net langer it sintrum fan it Ryk, omdat it bestjoer no festige wie yn fjouwer haadsteden:

Yn [[305]] komt der in ein oan de Earste Tetrarchy. De twa keizerkeizers loeken har werom en de twa Caesars wurdewaarden de nijnije keizers. Der komme twa nije Caesars foar har yn it plak. De twadde Tetrarchy wurdt ynsteltynsteld ûnder leidinglieding fan keizer [[Konstantius Klorus]]. As dizze keizer it jier derop komt te ferstjerren wurdt der in Tredde Tetrarchy ynsteltynsteld, diskear ûnder lieding fan [[Galerius]]. Mei syn dea yn [[311]] komt ek in ein oan dizze bestjoersfoarm yn it Romeinske ryk.

Nei de Tredde Tetrarchy foel it keizerryk útien yn twa parten. De westlike helte wie fan [[Konstantyn de Grutte]] en it easten fan [[Lisinius]]. Dizze twa keizerkeizers hienen gauris spul en lang om let krige Konstantyn de Grutte yn [[324]] de oerhân en waard allinnich hearsker.

== Tiidreken ==

Tidens de Tetrarchy wienen de wichtichste tiidrekentiidrekken:

* '''[[Diokletianus]] [[285]]-[[305]]'''

** ''Ferdieling East en West'' [[285]]-[[293]]

** [[Diokletianus]] [[285]]-[[286]] (''Augustus''); [[286]]-[[293]] (''Augustus Senior'') - Eastlik diel

** [[Maksimianus]] (''Caesar'') [[285]]-[[286]]; (''Augustus Junior'') [[286]]-[[293]] - Westlik diel

** ''Earste Tetrarchy'' [[293]]-[[305]]

** [[Diokletianus]] (''Augustus Senior'') - Aazje

** [[Maksimianus]] (''Augustus Junior'') - Sintraal/East-Jeropa

** [[Konstantius Klorus]] (''Caesar Senior'') - West-Jeropa

** [[Galerius]] (''Caesar Junior'') - Sintraal/East-Europa

* '''[[Konstantius Klorus]] [[305]]-[[306]]'''

** [[Konstantius Klorus]] (''Augustus Senior'') [[305]]-[[306]] - West-Jeropa

** [[Galerius]] (''Augustus Junior'') [[305]]-[[306]] - Aazje

** [[Severus II]] (''Caesar Senior'') [[305]]-[[306]] - Sintraal/East-Jeropa

** [[Maksiminus Daia]] (''Caesar Junior'') - Aazje

* '''[[Galerius]] [[306]]-[[311]]'''

** [[Galerius]] (''Augustus Senior'') [[306]]-[[311]] - Aazje

** [[Severus II]] (''Augustus Junior'') [[306]]-[[307]] - Sentraal-Jeropa

** [[Maximinus Daia]] (''Caesar Senior'') [[306]]-[[310]]; (''Augustus'') sûuntsûnt [[310]] - Aazje

** [[Lisinius]] (''Augustus Junior'') sûnt [[308]] - Sintraal-Jeropa

** [[Maksentius]] (''usurpator'') [[306]]-[[312]] - Sintraal-Jeropa

** [[Maksimianus]] (''usurpator'') [[307]]-[[308]] - Sintraal-Jeropa