Wikipedy

De Nederlannen: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
sawat klear
klea, -stobbe
Rigel 11:
Under de [[Midsieuwen]] waarden de hartoggen fan [[Hartochdom Brabân|Brabân]] en [[Hartochdom Gelre|Gelre]], en de greven fan [[Hollân]] en [[Flaanderen]] hearskers oer de lytsere gebieten fan de Lege Lannen. Troch feroverjen en fral troch houlikspolityk fûn skealfergrutting plak. Sadwaande kaam Hollân ûnder ynfloed fan de greven fan [[Henegouwen]] te stean, en beide tegearre ûnder ynfloed fan it [[Beieren|Beierske]] [[Wittelsbach|Hûs Wittelsbach]].
 
[[Ofbyld:Flag - Low Countries - XVth Century.png|[[Boergondysk krús|De flagge fan de Nederlannen]]|thumb|left|100px]]
Yn de [[15e ieu]] kaam in grut tal dielgebieten yn mienskiplike hannen fan de hartoggen fan [[Hartochdom Boergonje|Boergonje]] en begjint de skiednis fan de Lege Lannen as ienheid.
 
Mei de dea yn [[1482]] fan [[Maria fan Boergonje (hartoginne)|Maria fan Boergonje]], dy't troud wie mei [[Maksimiliaan I fan it Hillige Roomske Ryk|Maksimiliaan fan Eastenryk]], gongen de gebieten oer fan de ynfloedssfear fan it Frânske [[Hûs Valois]] nei dy fan it [[Habsburg|Hûs Habsburg]]. De gebieten bleauwen formeel skeiden, mar foarmen tegearre in [[personele uny]]. It bestjoer waard troch [[lânfâd]]en waarnomd.
 
Yn [[1549]] bepaalde [[Karel V fan it Hillige Roomske Ryk|keizer Karel V]] yn de [[Pragmatike Sanksje|Pragmatike Sanksje (1549)]] dat de [[Boergondyske Kreits]] tenei ûndielber wêze soe en by oererving oergean soe binnen de manlike en froulikke line fan syn famylje. Dêrmei scheiddeskiede hijhy de '''NederlandenNederlannen''' (de naamnamme diedy't hijhy voorfoar dit gebiedgebiet introduceerdeyntrodusearre) afôf vanfan [[FrankrijkFrankryk]] en vanfan hetit [[DuitseDútse RijkRyk]].
 
Nadat Karel V as lânshear ôfstân dy fan de troan en in jier letter as kening fan [[Spanje]], kamen de Lannen yn hannen fan syn soan [[Filips II fan Spanje]]. Hy wie gjin militêr krekt as syn heit, mar in burokratysk bestjoerder en leauwensfanatikus.
 
De opsplitsing fan de Nederlannen yn in noardlik en súdlik part stammet út de tiid fan de Spaanske oerhearsking. Filips II woe it yntusken [[kalvinisme|kalvinistyske]] wurden Noardlike Nederlannen op 'e nij ta it [[Roomsk-katolikeKatolike Tsjerke|Roomsk-katolisisme]] bekeare, itjinge ta in protte ferset liede. Dat ferzet of [[de Nederlânske Opstân]] wurdt de [[Tachtichjierrige Oarloch]] neamd en rûn fan [[1568]] oant [[1648]], mei in [[Tolvejierrich Bestân]] yn de jierren [[1609]] oant [[1621]]. By dizze opstân fûn de iensidige ûnôfhinkliksferklearring plak fan de Noardlike Nederlannen, troch de proklamaasje fan it [[Plakkaat van Verlatinghe]], dat yn [[De Haach]] ûndertekene waard op [[26 july]] [[1581]]. Aan dizze tastân kaam foarfêst in ein mei de [[Frede fan Münster]] fan [[1648]].
 
==== Noarden ====
Line 37 ⟶ 36:
Foarbylden fan stribje nei ferieniging fan de Lege Lannen yn de 20e ieu binne it [[Algemeen-Nederlands Verbond]] en [[Zannekin]] en it [[Vlaams Nationaal Verbond|VNV]] fan [[Staf de Clercq]] en it [[Verdinaso]] fan [[Joris Van Severen]]. Dizze organisaasje woenen de steatkundige of tanimmende kulturele ferdieldheid opheffen. Op it stuit bestien fan dizze organisaasjes noch mar allinnich it "Algemeen Nederlands Verbond" en "Zannekin", dy't benammen op kultureel mêd aktyf binne.
 
Yn sekere sin hawwewurde zijndizze diesjoen alsas voorbereidingentariedingen te zien voorfoar de totstandkomingtastânkommen vanfan de [[BeneluxBeneluks]]. TansLetter rakenrekke zedizze echterlykwols doortroch de verderefierdere ontwikkelingûntwikkeling vanfan de [[EuropeseJeropeeske UnieUny]] overschaduwdoerskaduwd.
 
== Skiedskriuwers ==
Line 44 ⟶ 43:
* [[Pieter Geyl]], 1887-1966, histoarikus en skriuwer fan in grut tal Grut-Nederlânske wurken, wêrûnder it monumintale seis dielen wurk 'Skiednis fan de Nederlânske Stam'. Dat wurk rekke net foltôge en bleau steken yn it revolúsjejier [[1798]]. Syn skiedkundich ynsjoch en syn polemyk mei de Britske historikus [[Arnold Joseph Toynbee|Arnold Toynbee]] hat de Grut-Nederlânske tinzen wer op de skiedkundige lânkaart setten; hy waard fierders bekend om syn spesjale omtinken foar syn sympaty foar de [[Flaamsk]]e en [[Afrikaansk]]e [[taalstriid]];
* [[Ernst Heinrich Kossmann|Ernst Kossmann]], 1922-2003, histoarikus, net allinnich yn de Lege Lannen ynteressearre mar, lykas Geyl tagelyk befoarder fan Anglo-Nederlânske betrekkingen. Schrieu de 'De Lege Lannen', dat Geyls ''Magnum Opus'' like foart te setten en dat wol foltôge waard (oant [[1980]]).
* [[Dom Arnoldus Smits]], geastlike te [[Steenbrugge (Belgje)|Steenbrugge]], ferstoarn yn april [[2005]].
* [[Dom Arnoldus Smits]], geestelijke te [[Steenbrugge (België)|Steenbrugge]], overleden in april [[2005]], was actief in het schrijven van deel vijf van zijn werk 'Scheuring in de Nederlanden'. De reeks werd in 1980 begonnen. Na zijn overlijden wordt het werk voortgezet door de [[Katholieke Universiteit Brussel]]. Het werk houdt zich op zeer doortastende wijze bezig met de gebeurtenissen, direct voor en tijdens de opstand van 1830, die België van het huidige Nederland en Luxemburg deden scheiden.
 
De belangstelling veler (en dezer) geschiedkundigen beperkt(e) zich veelal tot de Nederlandstalige gemeenschappen der Nederlanden. De Lage Landen zijn echter voor een groot deel [[Romaanse talen|Romaans]]- en [[Moezelfrankisch|Moezelfrankischtalig]]; de [[Waals]]e en [[Picardië|Picardische]] [[dialect]]en in zuidelijk België en het [[Luxemburgs]] in Luxemburg en in het Arelerland rond [[Aarlen]] zijn immers niet-Nederlands. Ook Gerretson was, net als Geyl, aanvankelijk slechts in de Nederlandstalige gebieden geïnteresseerd, maar hij ontwikkelde zich later tot een [[Heel-Nederland]]s denker.
 
== Noaten ==
Line 52 ⟶ 49:
 
== Boarne ==
* {{aut|Dr A. Smits O.S.B.}}, ''Scheuring in de Nederlanden'' Delen I, II, III en IV, UGA, Kortrijk-Heule, 1983-1999
* {{aut|Prof. Dr P. Geyl}}, ''Geschiedenis van de Nederlandse Stam'' Delen I-VI, Wereldbibliotheek, Amsterdam, 1961
* {{aut|E.H. Kossmann}}, ''De Lage Landen 1780-1980'' Delen I en II, Uitgeverij De Prom, Baarn, 2002
 
== Keppeling om utens ==
* [http://home.online.no/~vlaenen/lage_landen/index.htm De Lage Landen (uitgebreidewiidweidige informatieveynformative websitewebstee)]
* [http://www.zannekin.org Zannekin (Heel-NederlandseOrganisaasje organisatiedy't har rjocht op de (Nederlânske) taal en kultuer)]
* [http://www.baarlewerkgroep.org Baarle Werkgroep (Groot/Heel-Nederlandse denktank)]
* [http://roepstem.net/groot-nederland.html Pagina verwijzend naar alle Groot- en/of Heel-Nederlandse artikelen op 'De Roepstem']
* [http://www.fortunecity.com/victorian/keillor/1150/index.htm Orandië: Heel-Nederlandse website in België]
* [http://users.pandora.be/wim.beelaert/pacificatielezingen/voorstelling.html De Pacificatielezingen vzw]
 
[[Kategory:?]]
Line 78 ⟶ 71:
[[pt:Países Baixos (região)]]
[[ru:Нижние страны]]
 
{{Wurk}}
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/De_Nederlannen"