Wikipedy

Neogotyk: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
No edit summary
letter mear oer de fertsjintwurdigers fan de neogotyk
Rigel 1:
{{wurk}}
 
[[Ofbyld:Victoria tower.jpg|thumb|250px|''Palace of Westminster''.]]
[[Ofbyld:Braunfels Schloss.jpg|thumb|250px|''Schloss Braunfels, Braunfels''.]]
Line 21 ⟶ 19:
De bouwrâld waard oerhearske troch yngenieurs, faak fan it leger en it [[Ministearje fan Wettersteat]]. Troch net al te bêste ekonomyske omstannichheden waard der dochs al net folle boud yn dy jierren, mar der wie fral ek gjin ferlet by de potinsjele opdrachjouwers. Ien fan mar in pear opdrachtjouwers wie de yn Ingelân grutbrochte kroanprins en lettere kening Willem II. Hy liet in ferbliuw stte yn [[Tilburch]] (no stedhûs) en yn [[Den Haach]] in 'goatyske seal' efter it [[Paleis Kneuterdyk|paleis]] oan de Kneuterdyk.
 
PasEarst vanaffanôf de jarenjierren [[1840]] zienwurdt weder eenin aarzelendskruten beginbegjin vanmakke neogotischmei geogoatysk bouwen metfan voornamelijkfral fabriekenfebriken (inyn [[Delft]]), stoomgemalen (rond de [[Haarlimmermar]]), stationsgebouwenstasjonsgebouwen ([[Station Valkenburg|ValkenburgFalkenburch]]) en [[watertorenwettertoer|wettertuorrenen]]s. DezeDizze vroegebetide neogotiekneogotyk wordtwurdt ookek welwol [[Neostilen#Willem II-gotyk (1830-1860)|Willem II-gotyk]] genoemdneamd. KenmerkendTypysk voorfoar dezedizze stijlstyl is dat de constructiekonstuksje inyn essentiewêzen nognoch steedsneoklassisiskysk neoclassicistisch waswie en dat hetit neogotischeneogoatyske vooralfoaral naarsiet vorenyn kwamit indekoaratyf hetgebrûk decoratieffan gebruikút vande uitgotyk deoernommen gotiekfoarmen overgenomensa vormen alsas [[SpitsboogSpitsbôge|spitsbogenspitsbôgen]] en [[pinakel]]s. De constructievekonstruksje eigenschappen vanfan de gotiekgotyk werdenwaard noghast nauwelijksnet bestudeerdbestudearre en nogek mindernoch net begrepen, de reden waaromwêrom dezedizze kerkentsjerken nooitgjin gewelvenferwulften haddenkrigen, hoogstensheechstens imitatiegewelvenimitaasjeferwulften vanfan strostrie en stucwerkstúkwurk, waaraandêr't de stijlstyl eende anderebynamme, bijnaamstukadoarsgotyk dankt,oan te tankjen stukadoorsgotiekhat.
 
Fierders wie de Willem II-gotyk net bûn oan in beskate religieuze streaming of maatskiplike streaming. Dêr't de wiere neogotyk hast allinnich in roomsk-katolike styl wurde soe, waard de Willem II-gotyk tapast by protestantske en katolike tsjerken en sels by [[synagoge]]s. Arsjitekten as [[Theo Molkenboer (1796)|Theo Molkenboer]], [[H.J. van den Brink]], [[A.J. Vogelpoel]], en [[A. van Veggel]] wurken sawol yn neoklassisistyske styl as yn Willem II-gotyk en faak wiene dat sawol protestantske as katolike tsjerken. De [[Rotterdam]]ske Súdertsjerke, dy't ferwoastge waard yn 1940, wie in hichtepunt fan dizze styl. Wichtige noch besteande foarbylden binne de herfoarme tsjerke fan [[Zeist]] en de katolike tsjerke 'De Papegaai' yn [[Amsterdam]].
 
===Rasjonele of echte neogotyk===
====Pioniers====
Rûn 1850 kaam de wiere neogotyk op, doe't yn de provinsje [[Limburch]] twa jonge arsjitekten harren witten fan goatyske konstruksjes yn de praktyk brochten: [[Carl Weber]] (ek wol Karel Weber) en [[Pierre Cuypers]]. Weber arbeide doe fral yn de bisdommen Roermond en 's-Hertogenbosch en wie wierskynlik de earste dy't in echte neogoatyske tsjerke sette, al wie it mar troch in besteande tsjerke út te wreidzjen. In tredde pionier wie [[Hendrik Jacobus van Tulder]], dy't ek foaral yn it bisdom De Bosk warber wie.
[[Theo Molkenboer (1796)|Theo Molkenboer]] boude yn [[1852]] yn Amsterdam in tsjerke dy't wolris as it begjin fan de neogotyk yn Nederlân beskôge wurdt, mat dat is net mei rjocht.
 
====Nei 1914====
Oant likernôch [[1914]] hâlde de neogotyk har dominante posysje. Dêrnei eksperimentearren arsjitekten as [[Joseph Cuypers]] (de soan fan P.J.H.) en [[Jan Stuyt]] mei oan it [[romaanske arsjitektuer|romaansk]] ûntliende foarmen. It resultaat wie it [[neoromaansk]], in styl dêr't Romaanske foarmen yn kombinearre waarden mei in neogoatyske wize fan bouwen. Yn in pear jier waard de neogotyk ferdrongen. Noch oant ± 1940 wurdt de neogotyk lykwols tapast, mat hieltyd mear út en troch.
 
==Literatuer==
*BERGMANS Anna, COOMANS Thomas & DE MAEYER Jan, ''De neogotische stijl in de Belgische sierkunsten'', yn LEBLANC Claire, ''Art Nouveau & Design. Sierkunst van 1830 tot Expo 58'', Tielt, 2005, s. 36-59.
*BERGMANS Anna, DE MAEYER Jan, DENSLAGEN Wim & VAN LEEUWEN Wies, ''Neostijlen in de negentiende eeuw. Zorg geboden?'' (Kadoc Artes 7), [[Leuven]], 2002.
*VAN CALOEN Véronique, VAN CLEVEN Jean & BRAET Johan, ''Het Kasteel van Loppem'', Oostkamp, 2001.
*DE MAEYER Jan & VERPOEST Luc (ed.), ''Gothic Revival. Religion, Architecture and Style in Western Europe, 1815-1914'' (Kadoc Artes, 5), Leuven, 2000.
*DE MAEYER Jan, BERGMANS Anna, DENSLAGEN Wim, STYNEN Herman, VAN LEEUWEN Wies & VERPOEST Luc, ''Negentiende-eeuwse restauratiepraktijk en actuele monumentenzorg'' (Kadoc Artes, 3), Leuven 1999.
*BERGMANS Anna, ''Middeleeuwse muurschilderingen in de 19de eeuw. Studie en inventaris van middeleeuwse muurschilderingen'' (Kadoc Artes, 2), Leuven, 1998.
*DE KEYSER Bart, VERPOEST Luc & DE MAEYER Jan, ''De ingenieuze neogotiek: techniek en kunst, 1853-1925'', Leuven, 1997.
*DUJARDIN Carine (ed.), ''Neogotiek in de boekenkast'', Leuven, 1997.
*VAN LEEUWEN A.J.C., ''De maakbaarheid van het verleden. P.J.H. Cuypers als restauratiearchitect 1850-1918'', [[Swol]], 1995.
*VAN CLEVEN Jean (ed.), ''Neogotiek in België'', Tielt, 1994.
*DE MAEYER Jan (ed.), ''De Sint-Lucasscholen en de Neogotiek, 1862-1914'' (Kadoc Studies, 5), Leuven, 1988.
 
Een ander belangrijk verschil ten opzichte van de latere neogotiek is dat de Willem II-gotiek niet gebonden is aan een bepaalde religieuze of maatschappelijke stroming. Waar de echte neogotiek bijna exclusief een rooms-katholieke stijl zou worden, werd de Willem II-gotiek toegepast bij protestantse en katholieke kerken en zelfs bij [[synagoge]]s. Architecten als [[Theo Molkenboer (1796)|Theo Molkenboer]], [[H.J. van den Brink]], [[A.J. Vogelpoel]], en [[A. van Veggel]] werkten zowel in neoclassicistische stijl als in Willem II-gotiek en vaak ontwierpen zij zowel protestantse als katholieke kerken. De [[Rotterdam]]se [[Zuiderkerk (Rotterdam)|Zuiderkerk]], die werd verwoest in 1940, was een hoogtepunt van deze stijl. Belangrijke nog bestaande voorbeelden zijn de hervormde kerk van [[Zeist]] en de katholieke kerk De Papegaai in [[Amsterdam]].
 
 
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Neogotyk"