|
In '''Asega''' ("rjochter of rjochtkenner", "hy dy it rjocht, de wet kent" of "hy, dy rjocht sprekket") wie tiidens de iere [[midsieuwen]] (likernôch 500 - 1200) in folksrjochter by de [[Friezen]]).
In '''Asega''' ("rjochtsizzer") wie yn de iere en hege [[midsieuwen]] by de [[Friezen]] de offisjele rjochtsadviseur fan it gerjocht dat ûnder foarsitterskip stie fan de [[skout|skelta]] as fertsjinwurdiger fan de [[greve]]. De Asega hie as taak it finen fan oplossings en it meitsjen fan in rjochtsoardiel yn eartiidske skelen. De asega mei yn gjin gefal beskôge wurde as in soart fan [[rjochter]].
De Asega hie as taak it finen fan oplossings en it meitsjen fan in oardiel yn eartydske skelen. Syn oplossings lei er foar oan de Redgers. Yn de foar [[kristendom|kristlike]] periode hiet dit de [[Kestigia]], fanôf likernôch 900 gong it oer yn it [[Schoutenrjocht]]. De Redgers waarden foar in jier keazen troch en út de lânhearen.
Doe't yn de rin fan [[12e ieu]] it greeflik gesach ôf begûn te takeljen wurde asega en skelta yn ien persoan ferienige: de [[grytman]].
== SêgeSage oer it ûntstean fan it Fryske rjocht== ▼YnIt wurd Asen is yn de Fryske taal werskynlik werom te fynen yn it wurd Eswei. Dit wurd komt foar yn de [[ sêgesage]] [[Fandy't deit keningenûntstean Karelfan enit Redbad|Fanfjocht daeyn koningenFryslan Kaerlbeskriuwt. endeYn Redbaddizze sage oer it ûntstean fan it Fryske rjocht, de ''[[Lex Frisionum]] '', spile de Asega's in wichtige rolhaadrol. Neffens it ferhaal frege [[kening]] [[Karel de Grutte ]] nei syn oerwinning op kening [[Redbad]] de tolve foarsprekkers (asegaAsega's ) fan de [[Friezen]] nei harren rjocht. Doe dydizze nei langlan oerlis oan Karel meidieldenmeidielen dat sy it rjocht net fine koenen, sette Karel harren op see yn in skip sûnder roer. Neidat sy in skoftlang stjoerleas op see omdobbererûn dobbere hienen, ferskynde der, nei in gebed, in trettjinde persoan oan board. DatDit wie de Fryske god [[ Jezus KristusForsite]] mei in gouden bile. Mei syn bile stjoerde hy it skip oan lân, liet in boarne (de [[Hillige Geast]])boarn ûntspringe en ferkundigeferkûndige it Fryske rjocht oan de Asega's . De pleats der't skip oan wal kaam hiet Eswei. ▼
▲==Sêge oer it ûntstean fan it Fryske rjocht==
▲Yn de [[sêge]] [[Fan de keningen Karel en Redbad|Fan dae koningen Kaerl ende Redbad]], spile de Asega's in wichtige rol. Neffens it ferhaal frege [[kening]] [[Karel de Grutte]] nei syn oerwinning op kening [[Redbad]] de tolve foarsprekkers (asega's) fan de [[Friezen]] nei harren rjocht. Doe dy nei lang oerlis oan Karel meidielden dat sy it rjocht net fine koenen, sette Karel harren op see yn in skip sûnder roer. Neidat sy in skoftlang stjoerleas op see omdobbere hienen, ferskynde der, nei in gebed, in trettjinde persoan oan board. Dat wie [[Jezus Kristus]] mei in gouden bile. Mei syn bile stjoerde hy it skip oan lân, liet in boarne (de [[Hillige Geast]]) ûntspringe en ferkundige it rjocht oan de Asega's.
==Boarne==
* {{aut|Algra, N.E.}}, ''Zeventien keuren en Vierentwintig landrechten'', Doorn, 1991.
* {{aut|Buijtenen, M. P. van}}v. Buijtenen, ''De grondslag van de Friesche Vrijheid'', Assen, 1953.
[[kategory:Rjochtsskiednis]]
[[kategory:Skiednis fan Fryslân]]
| 