Wikipedy

Asega: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
No edit summary
L Bewurkings fan "Geoffrey" (oerlis) werom set ta de ferzje fan "Swarte Kees".
Rigel 1:
In '''Asega''' ("rjochtsizzer") wie yn de iere en hege [[midsieuwen]] by de [[Friezen]] de offisjele rjochtsadviseur fan it gerjocht dat ûnder foarsitterskip stie fan de [[skout|skelta]] as fertsjintwurdiger fan de [[greve]]. De Asega hie as taak it finen fan oplossings en it meitsjen fan in rjochtsoardiel yn eartiidske skelen. De asega mei yn gjin gefal beskôge wurde as in soarte fan [[rjochter]].
In '''Asega''' ("rjochter of rjochtkenner", "hy dy it rjocht, de wet kent" of "hy, dy rjocht sprekket") wie tiidens de iere [[midsieuwen]] (likernôch 500 - 1200) in folksrjochter by de [[Friezen]]).
 
Doe't yn de rin fan de [[12e ieu]] it greeflik gesach ôf begûn te takeljen waarden asega en skelta yn ien persoan feriene: de [[grytman]].
De Asega hie as taak it finen fan oplossings en it meitsjen fan in oardiel yn eartydske skelen. Syn oplossings lei er foar oan de Redgers. Yn de foar [[kristendom|kristlike]] periode hiet dit de [[Kestigia]], fanôf likernôch 900 gong it oer yn it [[Schoutenrjocht]]. De Redgers waarden foar in jier keazen troch en út de lânhearen.
 
==Sage oer it ûntstean fan it Fryske rjocht==▼
It wurd Asen is yn de Fryske taal werskynlik werom te fynen yn it wurd Eswei. Dit wurd komt foar yn de [[sage]] dy't it ûntstean fan it fjocht yn Fryslan beskriuwt. Yn dizze sage oer it ûntstean fan it Fryske rjocht, de ''[[Lex Frisionum]]'', spile de Asega's in haadrol. Neffens it ferhaal frege [[Karel de Grutte]] de tolve Asega's fan de [[Friezen]] nei harren rjocht. Doe dizze nei lan oerlis oan Karel meidielen dat sy it rjocht net fine koenen, sette Karel harren op see yn in skip sûnder roer. Neidat sy in skoftlang stjoerleas op see rûn dobbere hienen, ferskynde der, nei in gebed, in trettjinde persoan oan board. Dit wie de Fryske god [[Forsite]] mei in gouden bile. Mei syn bile stjoerde hy it skip oan lân, liet in boarn ûntspringe en ferkûndige it Fryske rjocht oan de Asega's. De pleats der't skip oan wal kaam hiet Eswei.▼
 
▲==SageSêge oer it ûntstean fan it Fryske rjocht==
▲It wurd Asen is yn de Fryske taal werskynlik werom te fynen yn it wurd Eswei. Dit wurd komt foar ynYn de [[sagesêge]] dy't[[Fan itdae ûntsteankoningen fanKaerl it fjocht yn Fryslan beskriuwt. Yn dizze sage oer it ûntstean fan it Fryske rjocht, de ''[[Lexende FrisionumRedbad]]'', spilespilen de Asegaasega's in haadrolwichtige rol. Neffens it ferhaal frege [[kening]] [[Karel de Grutte]] nei syn oerwinning op kening [[Redbad]] de tolve Asegafoarsprekkers (asega's) fan de [[Friezen]] nei harren rjocht. Doe't dizzedy nei lanlang oerlis oan Karel meidielenmeidielden dat sy it rjocht net fine koenen, sette Karel harren op see yn in skip sûnder roer. Neidat sy in skoftlang stjoerleas op see rûn dobbereomdobbere hienen, ferskynde der, nei in gebed, in trettjinde persoan oan board. Dit wie de Fryske god [[ForsiteJezus Kristus]] mei in gouden bile. Mei syn bile stjoerde hy it skip oan lân, liet in boarnboarne (de [[Hillige Geast]]) ûntspringe en ferkûndigeferkundige it Fryske rjocht oan de Asega's. De pleats der't skip oan wal kaam hiet Eswei.
 
==Boarne==
* {{aut|Algra, N.E.}}, ''Zeventien keuren en Vierentwintig landrechten'', Doorn, 1991.
* {{aut|Buijtenen, M. P. v. Buijtenenvan}}, ''De grondslag van de Friesche Vrijheid'', Assen, 1953.
 
[[kategory:Rjochtsskiednis]]
[[kategory:Skiednis fan Fryslân]]
 
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Asega"